Giữa bối cảnh chiến tranh chưa có hồi kết, máy bay chiến đấu F-16 đang trở thành tâm điểm chú ý khi Ukraine và các đồng minh kêu gọi cung cấp loại vũ khí tối tân này để chống lại sức mạnh quân sự vượt trội của Nga. Câu hỏi đặt ra là: Tại sao F-16 lại quan trọng đến vậy và vì sao Mỹ lại tỏ ra thận trọng?

F16 có gì mà Ukraine phải “khao khát”?

Lần đầu tiên bay vào năm 1976, F-16 "Fighting Falcon" là một máy bay chiến đấu siêu âm được sử dụng bởi quân đội của 25 quốc gia cho chiến đấu trên không và tấn công mặt đất. Nó đã tham gia các cuộc xung đột của Mỹ ở Afghanistan, Iraq, Kosovo, vùng Vịnh Ba Tư và các nhiệm vụ phòng thủ nội địa trong không phận Hoa Kỳ.

Lần đầu tiên bay vào năm 1976, F-16 "Fighting Falcon" là một máy bay chiến đấu siêu âm được sử dụng bởi quân đội của 25 quốc gia cho chiến đấu trên không và tấn công mặt đất - Ảnh: Gettyimages

F-16 được chế tạo bởi nhà thầu quốc phòng Mỹ Lockheed Martin và các nhà sản xuất ở Bỉ, Đan Mạch, Hà Lan và Na Uy - bốn quốc gia mà một quan chức cấp cao của Ukraine cho biết đã âm thầm báo hiệu rằng họ sẵn sàng chuyển giao một số F-16.

Chiến đấu cơ này được coi là linh hoạt, nhẹ và hiệu quả về chi phí - với giá lên tới 63 triệu đô la, tùy thuộc vào mô hình, theo một số ước tính. Có khoảng 3.000 chiếc đang hoạt động quân sự trên toàn thế giới, trong đó có hàng trăm chiếc thuộc Không quân và Hải quân Hoa Kỳ.

F-16 có cả khả năng tấn công và phòng thủ. Trong ngắn hạn, các quan chức Ukraine cho biết, F-16 và các máy bay chiến đấu phương Tây tiên tiến khác là cần thiết để tăng cường phòng thủ không quân, vì các loạt tên lửa Nga thường xuyên đang làm cạn kiệt các hệ thống phóng trên mặt đất hiện có của Ukraine. Các máy bay chiến đấu có thể được phóng trong vòng vài phút và được trang bị để bắn hạ tên lửa đến và máy bay địch.

Tổng thống Volodymyr Zelensky nói với các nhà lãnh đạo châu Âu họp tại hội nghị thượng đỉnh ở Reykjavik, Iceland, tuần này rằng: "Không có máy bay chiến đấu hiện đại, không hệ thống phòng không nào hoàn hảo".

Nhiều quan chức ở châu Âu và Hoa Kỳ tin rằng F-16 có thể ngăn chặn không quân vượt trội của Nga tấn công Ukraine trong tương lai.

Tuy nhiên việc huấn luyện phi công Ukraine lái các máy bay phản lực phương Tây sẽ mất nhiều tháng, và chính quyền Biden đã nói rằng tốt hơn hết là gửi vũ khí sẽ giúp Ukraine trong cuộc phản công sắp tới chống lại Nga - một trận chiến mà nhiều người ở phương Tây hy vọng sẽ là một bước ngoặt trong cuộc chiến. Một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết tuần này rằng chi phí gửi F-16 sẽ hấp thụ phần lớn nguồn tài trợ chiến tranh đang cạn kiệt của Mỹ.

Mỹ và phương Tây đã giữ lời hứa

Trước đó, Reuters đưa tin Ngoại trưởng Lithuania Gabrielius Landsbergis và một quan chức Mỹ giấu tên khẳng định lô tiêm kích F-16 đầu tiên đã đến Ukraine.

Ông Landsbergis lẫn quan chức Mỹ không nói rõ lô này có bao nhiêu chiếc, trong khi báo The Times dẫn một nguồn tin khẳng định Ukraine đã nhận 6 chiếc F-16 từ Hà Lan và sẽ sớm nhận thêm từ Đan Mạch.

Từ trái sang: Nữ Bộ trưởng Quốc phòng Bỉ Ludivine Dedonder, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Thủ tướng Bỉ Alexander De Croo chụp ảnh cạnh chiếc tiêm kích F-16 tại sân bay quân sự Melsbroek ở Steenokkerzeel, đông bắc Brussels (Bỉ), ngày 28/5/2024 - Ảnh: AFP

Phát biểu trên truyền hình, cố vấn Tổng thống Ukraine Mykhailo Podolyak từ chối xác nhận thông tin trên, nói rằng việc tiết lộ thông tin nhạy cảm trong thời chiến là không phù hợp. Trước đó, Đan Mạch đã cam kết tặng 19 chiếc F-16 cho Ukraine, còn Hà Lan hứa sẽ cung cấp 24 chiếc. Na Uy cũng tuyên bố sẽ gửi 6 chiếc F-16 cho Ukraine.

Hãng tin TASS hôm qua dẫn lời Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố việc chuyển giao vũ khí mới, trong đó có cả F-16, cho Ukraine sẽ không thay đổi tình hình trên chiến trường, nhưng sẽ khiến kéo dài xung đột. Ông Putin cũng cảnh báo các chiếc F-16, nếu được Ukraine sử dụng, sẽ bị phá hủy giống như bất kỳ thiết bị quân sự khác của phương Tây đã gửi cho Ukraine.

Tính đến nay, xung đột Nga - Ukraine kéo dài 890 ngày mà chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Giới chức Ukraine hôm qua cáo buộc Nga phóng máy bay không người lái (UAV) và tên lửa vào một số khu vực ở Ukraine, khiến ít nhất 3 người bị thương. Trong khi đó, TASS dẫn lời quyền Tỉnh trưởng Alexey Smirnov của tỉnh Kursk thuộc Nga tuyên bố binh sĩ Nga đã bắn hạ 11 UAV vào tỉnh này hôm 31/7

Cũng trong ngày 31/7, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho hay Ukraine không muốn Trung Quốc đóng vai trò trung gian trong cuộc xung đột Nga - Ukraine, nhưng hy vọng Bắc Kinh sẽ gây áp lực lớn hơn lên Moscow để chấm dứt chiến sự, theo Reuters. Đến tối qua chưa có thông tin về phản ứng của Trung Quốc.