Giữ vai trò cốt lõi trong nền kinh tế kỹ thuật số

Chiều 4/11, tại Nhà Quốc hội, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội tiếp tục tiến hành thảo luận phiên toàn thể tại hội trường về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và nhiều nội dung quan trọng khác.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh - đoàn Lâm Đồng cơ bản nhất trí với Báo cáo của Chính phủ, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế về tình hình phát triển kinh tế - xã hội năm 2024, dự kiến phát triển kinh tế - xã hội năm 2025.

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển nhanh chóng của nền kinh tế số, ngành /chu-de/cong-nghiep-ban-dan.topic nổi lên như một trong những trụ cột chiến lược của thế kỷ 21. Công nghiệp bán dẫn không chỉ là nền tảng cho các thiết bị công nghệ mà còn giữ vai trò cốt lõi trong nền kinh tế kỹ thuật số của mỗi quốc gia.

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1018/QĐ-TTg về chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đối với Việt Nam, đây là cơ hội lớn để vươn thành điểm đến an toàn trong chuỗi cung ứng công nghiệp bán dẫn trên toàn cầu.

Mặc dù có nhiều tiềm năng nhưng Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức lớn, đặc biệt là sự thiếu hụt về công nghệ và nhân lực. Công nghệ sản xuất chip vẫn là điểm yếu của Việt Nam so với các nước phát triển, trong khi các doanh nghiệp trong nước hiện tại chủ yếu tham gia vào khâu thiết kế.

Đại biểu cho rằng, để thực sự vươn tầm trong chuỗi cung ứng toàn cầu về công nghiệp bán dẫn, Việt Nam cần có chính sách phát triển các mảng sản xuất, đóng gói và thử nghiệm vốn có giá trị gia tăng cao hơn.

Cụ thể như, công nghệ sản xuất chip tiên tiến là những công nghệ cốt lõi để chế tạo các chip với kích thước siêu nhỏ, hiệu năng cao, chất lượng bề mặt chip đồng đều và hiệu suất cao, đạt được độ tinh khiết và giảm tối đa tỷ lệ lỗi sản phẩm. Bên cạnh đó, sản xuất vật liệu bán dẫn tiềm năng ứng dụng trong các thiết bị điện tử thế hệ mới có độ tinh khiết cao và nâng cao hiệu suất của chip; đầu tư phần mềm thiết kế IDA...

Theo đại biểu, để thực hiện những điều này, nguồn nhân lực là một vấn đề cấp thiết với nhu cầu lên tới 10.000 kỹ sư mỗi năm, Việt Nam chỉ mới đáp ứng được khoảng 20%, tạo ra một khoảng trống lớn về lực lượng lao động, đặc biệt là các kỹ sư thiết kế chip và các nhà khoa học vật liệu.

Các chương trình đào tạo hiện nay còn nhiều hạn chế và chưa đáp ứng được tiêu chuẩn quốc tế, các trường đại học, cao đẳng chưa được trang bị đầy đủ máy móc, thiết bị hiện đại phục vụ cho việc đào tạo và thực hành. Số lượng giảng viên có chuyên môn sâu về thiết kế vi mạch bán dẫn vẫn còn hạn chế, dẫn đến chất lượng đào tạo chưa đồng đều.

Bà Trịnh Thị Tú Anh cũng chỉ ra, chương trình đào tạo hiện tại của nhiều trường đại học, cao đẳng chưa được cập nhật theo những tiến bộ mới nhất của công nghệ bán dẫn, việc hợp tác giữa trường đại học và doanh nghiệp trong lĩnh vực này càng hạn chế, dẫn đến khoảng cách giữa kiến thức lý thuyết và thực tế sản xuất, hệ sinh thái đổi mới của Việt Nam chưa phát triển mạnh mẽ, hạn chế khả năng tạo ra các ý tưởng công nghệ mới.

Điều này dẫn đến tình trạng thiếu nguồn cung nhân lực chất lượng cao, không đủ cầu, ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển của ngành.

Để giải quyết vấn đề, đại biểu kiến nghị Chính phủ cần có sự quan tâm đặc biệt trong việc xây dựng và triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu về công nghiệp bán dẫn. Cần có những giải pháp cụ thể để thúc đẩy hợp tác công tư nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực bán dẫn ưu đãi để khuyến khích các doanh nghiệp tư nhân tham gia sâu hơn vào quá trình quản lý và vận hành các cơ sở đào tạo liên quan đến lĩnh vực này.

Đồng thời, cần tạo điều kiện thuận lợi để khu vực tư nhân chia sẻ tài chính, hạ tầng và các nguồn lực khác, nhằm phát huy tối đa tính năng động và sáng tạo trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành bán dẫn. Trong quá trình rà soát, sửa đổi các luật liên quan đến đầu tư công, khoa học, công nghệ và quản lý tài sản công, cần bổ sung các quy định cụ thể để tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các hoạt động hợp tác này.

Một trong những yếu tố không kém phần quan trọng, đó là cung cấp nguồn năng lượng. Ngành bán dẫn đòi hỏi có nguồn điện ổn định, không chỉ đáp ứng đầy đủ về mặt số lượng mà còn phải đảm bảo về mặt chất lượng.

Cùng với, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và xu hướng phát triển kinh tế xanh, việc sử dụng nguồn năng lượng sạch trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các nhà đầu tư, nếu Việt Nam không đáp ứng được các nhu cầu này khả năng cạnh tranh trong ngành bán dẫn sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Do đó, Việt Nam cần đầu tư mạnh mẽ vào phát triển năng lượng để đảm bảo nguồn cung cấp điện bền vững cho ngành công nghiệp bán dẫn như phát triển năng lượng tái tạo. Đồng thời, phải đảm bảo một nguồn điện nền ổn định trong bối cảnh thủy điện không còn nhiều dư địa phát triển và điện than dần phải bị đóng cửa theo lộ trình đến năm 2050.

"Việt Nam đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng trong ngành bán dẫn, chúng ta có tiềm năng, có cơ hội nhưng cũng đối mặt với rất nhiều thách thức. Nếu tận dụng tốt cơ hội từ dòng vốn đầu tư mới, xây dựng được hệ sinh thái hoàn chỉnh, đầu tư mạnh mẽ và phát triển nhân lực, Việt Nam có thể vươn lên trở thành điểm đến lý tưởng của ngành bán dẫn toàn cầu" - bà Trịnh Thị Tú Anh nhấn mạnh.

Quan tâm đào tạo nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn

Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Đào Chí Nghĩa - đoàn TP Cần Thơ cũng đề nghị Chính phủ quan tâm chính sách cụ thể để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. Đây là ngành công nghiệp mũi nhọn mà nhiều quốc gia hiện nay đang theo đuổi, đang có sự cạnh tranh khốc liệt trong thời gian tới.

Đại biểu cho hay, đối với nước ta, Chính phủ đã ban hành chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030 và định hướng đến năm 2050. Theo kế hoạch của Chính phủ, đến 2030 sẽ đào tạo ít nhất 50.000 nhân lực có trình độ từ đại học trở lên để phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn, trong tất cả các công đoạn của chuỗi giá trị trong ngành công nghiệp bán dẫn.

Tuy nhiên, đại biểu vẫn còn băn khoăn về tính hiệu quả của mục tiêu đến năm 2030 đào tạo ít nhất 50.000 nhân lực có trình độ từ đại học trở lên phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn này.

Việc giao các trường đại học đào tạo với số lượng 50.000 nhân lực trong vòng 5 năm thì liệu các trường đại học có đủ khả năng để đào tạo hay không? Trên cơ sở các chỉ tiêu đào tạo được giao thì không loại trừ trường hợp các trường tập trung cho chỉ tiêu giao, trong khi đào tạo ngành này phải bảo đảm chất lượng đầu vào, nếu chất lượng đầu vào không bảo đảm thì đầu ra sẽ không ổn định.

Do đó, đại biểu đề nghị đào tạo nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn có thể đào tạo từ nguồn tri thức tinh hoa, vì đội ngũ này mới có thể làm chủ tri thức hiện đại. Cần quan tâm đào tạo, chọn lọc những học sinh, sinh viên có năng lực vượt trội, như thế nguồn lực phục vụ cho công nghiệp bán dẫn mới bảo đảm chất lượng.

Đồng thời, đại biểu đề nghị Chính phủ cần có chính sách đột phá trong việc đãi ngộ, trọng dụng để dẫn dắt nền khoa học công nghệ nước nhà, nhất là lĩnh vực công nghiệp bán dẫn.