Ông Nguyễn Cảnh Cường – Tham tán Công sứ, Thương vụ Việt Nam tại Vương quốc Anh đã có cuộc trao đổi với Vuasanca về cơ hội xuất khẩu gạo sang thị trường Anh.

Thưa ông, việc Ấn Độ ngừng xuất khẩu gạo đang mở ra cơ hội nào cho gạo của Việt Nam tại thị trường Vương quốc Anh?

Với cộng đồng hơn 5,5 triệu người gốc Á, nhu cầu tiêu dùng gạo tại Anh rất lớn trong khi quốc gia này hoàn toàn không trồng lúa, toàn bộ nhu cầu tiêu dùng đều phải nhập khẩu. Năm 2021, Anh nhập gần 652.000 tấn gạo, trị giá gần 575 triệu USD. Năm 2022, nhập khẩu gạo tăng 4,1% lên hơn 678.000 tấn, trong khi giá trị nhập khẩu tăng 7% lên hơn 603 triệu USD.

Anh đã nhập khẩu 3.399 tấn gạo từ Việt Nam năm 2022, tăng 24,5% so năm 2021, giá trị xuất khẩu đạt hơn 3,7 triệu USD, tăng 34% so năm 2021. Việt Nam hiện là nước xuất khẩu gạo lớn thứ 14 vào Anh, tuy nhiên thị phần khiêm tốn (0,6%). Trong số các nước Đông Nam Á xuất khẩu gạo nhiều sang Anh năm 2022, Việt Nam có đơn giá bình quân cao nhất (1.093 USD/tấn), trong khi đơn giá bình quân gạo Thái Lan, Campuchia và Myanmar lần lượt là 916, 915 và 435 USD/tấn.

Trong khi đó, Ấn Độ được biết đến là nhà xuất khẩu gạo lớn nhất tại thị trường Anh chiếm tới gần 27% tổng lượng gạo nhập khẩu của nước này. Theo đó, việc đột ngột dừng xuất khẩu sẽ tạo ra thiếu hụt nguồn cung khoảng 75.000 tấn gạo tại Anh trong nửa cuối năm 2023. Cho nên, việc Ấn Độ ngừng xuất khẩu sẽ khiến các nhà nhập khẩu gạo của Anh sẽ chuyển sang mua gạo Việt Nam và Thái Lan. Đây là thời cơ để Việt Nam vươn lên vị trí cao hơn trong danh sách bạn hàng của các công ty nhập khẩu gạo của Anh.

Loại gạo được sử dụng nhiều nhất ở Anh hiện nay là gạo Bastima với các thương hiệu dẫn đầu như: Tilda Pure Basmati Rice (Gluten Free), Laila Basmati Rice, Ben’s Original Long Grain Rice, Grower’s Havest Long Grain Rice, Thai Jasmine Rice, Easy Cook Long Grain.

Mặc dù thị trường Anh không có khái niệm nhất quán về gạo ngon vì mỗi loại gạo đều gắn với thị hiếu tiêu dùng của từng cộng đồng sắc tộc nhưng có một số tiêu chuẩn chung cho gạo ngon như: Hạt gạo có chiều dài từ 7 mm trở lên; hạt gạo có hàm lượng đạm khoảng 10-11%; hạt gạo khi nấu thành cơm phải dẻo, mềm, không dính và thơm. Ngoài ra, gạo phải sạch và không có tồn dư hóa chất hay chất bảo quản.

Gạo Việt Nam ở Anh chủ yếu được bán cho cộng đồng người Việt Nam và một phần cộng đồng người Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Philippines với giá bán lẻ ở các siêu thị với mức giá 58.000-72.000 đồng/kg. Các thương hiệu gạo Việt Nam phổ biến tại Anh hiện có là gạo tám thơm, gạo tấm, gạo nếp, ST25 (gạo ông Cua).

Vậy, trước bối cảnh đứt gãy nguồn cung, nhu cầu tiêu thụ, nhập khẩu gạo của Anh trong thời gian tới sẽ ra sao và Thương vụ có khuyến nghị nào đối với các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam?

Theo Statista, thị trường gạo ở Anh dự kiến ​​sẽ tăng trưởng khối lượng 2,1% vào năm 2024. Trong nửa cuối năm 2023, thị trường Anh dự báo thiếu hụt nguồn cung khoảng 75.000 tấn gạo. Tuy nhiên, hiện Chính phủ Anh chưa có phản ứng chính sách đối với thương mại gạo sau khi Ấn Độ ban hành lệnh cấm xuất khẩu gạo thường.

Nếu tích cực tiếp thị một cách chuyên nghiệp, bao gồm việc quảng bá trên các phương tiện truyền thông sở tại bằng tiếng Anh, các nhà xuất khẩu gạo Việt Nam chắc chắn sẽ tăng thị phần tại Anh, trong đó có phân khúc thị trường là các nhà hàng phục vụ khách du lịch châu Á, vốn chiếm một lượng không nhỏ trong tổng số hàng chục triệu khách du lịch đến Anh mỗi năm.

Tuy nhiên, cần lưu ý đó là tại thời điểm thuận lợi hiện nay, trong bối cảnh đứt gãy nguồn cung và gạo Việt Nam với chất lượng tốt và lợi thế cạnh tranh nhờ Hiệp định UKVFTA, các nhà xuất khẩu cần tận dụng cơ hội "vàng" để yêu cầu các nhà phân phối gạo tại Anh sử dụng thương hiệu gạo Việt Nam, thay vì thương hiệu của nhà phân phối, giúp nâng cao nhận thức của người tiêu dùng Anh về gạo Việt Nam.

Trong nhiều năm qua, mặc dù là nhà xuất khẩu gạo lớn trên thế giới, gạo Việt Nam xuất sang Anh cũng như nhiều nước khác thường được bán dưới thương hiệu của các nhà phân phối, khiến người tiêu dùng không nhận biết được nguồn gốc gạo từ Việt Nam. Vì vậy, việc xây dựng thương hiệu là giải pháp lâu dài để gạo Việt Nam duy trì thị phần tại Anh một khi chất lượng gạo Việt Nam đã chinh phục được người tiêu dùng.

Thương vụ có kiến nghị, đề xuất các giải pháp nào nhằm thúc đẩy xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường Anh, thưa ông?

Sự thiếu hụt nguồn cung lớn từ Ấn Độ sẽ tạo thêm một số cơ hội mới cho gạo Việt Nam tại thị trường Anh. Để tận dụng cơ hội này, Thương vụ kiến nghị Bộ Công Thương khuyến khích các doanh nghiệp xuất khẩu gạo ký kết các hợp đồng cung ứng dài hạn trên cơ sở cân đối giữa an ninh lương thực trong nước với nhu cầu xuất khẩu; Ngân hàng Nhà nước xem xét tăng tín dụng cho doanh nghiệp thu mua lúa gạo phục vụ xuất khẩu.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hỗ trợ nông dân mở rộng diện tích trồng lúa áp dụng Global G.A.P để sản xuất gạo thơm chất lượng cao. Chính quyền các địa phương có diện tích đất trồng lúa lớn cần triển khai các Chương trình hỗ trợ nông dân về giống lúa, vật tư nông nghiệp an toàn, xay xát và bảo quản lúa gạo đáp ứng chất lượng và thị hiếu tiêu dùng của thị trường.

Tới đây, để tiếp tục hỗ trợ các ngành hàng xuất khẩu tiềm năng, nhất là đối với mặt hàng gạo, Thương vụ Việt Nam tại Vương quốc Anh cũng đang chuẩn bị tham gia Hội chợ Speciality Fine Food Fair London vào tháng 11-12/9/2023 để quảng bá đặc sản Việt Nam trong đó có gạo ST25. Đây là cơ hội đúng thời điểm để gạo ST25 của chúng ta được quảng bá tới các nhà phân phối, các khách sạn và nhà hàng cao cấp tại Anh.

Xin cảm ơn ông!