Cần siết chặt để đảm bảo tính công bằng cho thí sinh

Xét tuyển sớm là phương thức xét tuyển đã và đang được hầu hết các cơ sở giáo dục đại học sử dụng để tuyển sinh. Với phương thức này, thí sinh có thể biết mình trúng tuyển đại học trước khi diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT.

Theo danh mục công bố của Bộ Giáo dục và Đào tạo, hiện có 20 phương thức xét tuyển đang được áp dụng; trong đó có hơn 10 phương thức không sử dụng kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT.

Thời gian qua, phương thức xét tuyển này đã nhận được nhiều ý kiến đánh giá trái chiều từ các trường đại học. Tại Hội nghị giáo dục đại học năm 2024 do Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa tổ chức, một lần nữa phương thức xét tuyển sớm nhận được nhiều ý kiến phản hồi. Phần lớn cho rằng, cần phải xem xét và siết chặt phương thức này để phát huy hiệu quả và đảm bảo tính công bằng.

Hội nghị giáo dục đại học năm 2024. Ảnh: Xuân Phú

“Nên bỏ phương thức tuyển sinh sớm khi học sinh chưa hoàn thành chương trình giáo dục THPT” - là đề xuất của PGS.TS Trần Thiên Phúc, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh. Theo ông Phúc, chỉ nên tuyển sinh một lần duy nhất qua mạng, điều này giúp thí sinh có sự công bằng hoàn toàn.

“Đa phần học sinh khi đã trúng tuyển sớm gần như không tập trung hết khả năng để thi tốt nghiệp THPT vì các em chỉ cần đỗ tốt nghiệp, không cần đạt điểm cao” - là thực trạng phản ánh của PGS.TS Lê Thành Bắc, Phó Giám đốc Đại học Đà Nẵng.

Cũng theo PGS.TS Lê Thành Bắc, tỷ lệ ảo của phương thức xét tuyển sớm những năm vừa qua ở mức rất cao, khoảng 200 - 300%. Khi xét tuyển sớm, dữ liệu về khu vực ưu tiên, đối tượng ưu tiên chưa có nên khi hậu kiểm phát hiện có nhiều sai sót. Do vậy, “từ năm 2025, Bộ nên có quy định chỉ được công bố trúng tuyển sau khi thí sinh hoàn thành kỳ thi tốt nghiệp THPT” - PGS.TS Lê Thành Bắc nêu kiến nghị.

Đồng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Hữu Công, Phó Giám đốc Đại học Thái Nguyên - cho rằng, từ năm 2025, cần xem xét lại phương thức xét tuyển sớm; đồng thời nên hạn chế phương thức này, bởi mặc dù ưu điểm của xét tuyển sớm là giúp người học yên tâm nhưng nhiều khi yên tâm quá lại dẫn đến chủ quan với các nhiệm vụ học tập ở giai đoạn cuối lớp 12. “Tốt nhất chỉ xét tuyển sớm với những ngành đặc thù, trọng yếu” - PGS.TS Nguyễn Hữu Công đề xuất.

Nhìn lại công tác tuyển sinh năm 2024, PGS.TS Nguyễn Thu Thuỷ - Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo - cũng thừa nhận, công tác tuyển sinh năm nay mặc dù đã có nhiều đổi mới, nhưng việc cho phép các cơ sở đào tạo thực hiện tuyển sinh theo nhiều phương thức cũng gây khó khăn cho thí sinh trong quá trình lựa chọn; mặt khác, phương thức xét tuyển sớm chưa thực sự bảo đảm độ tin cậy, khách quan, công bằng cho các thí sinh và giữa các cơ sở đào tạo.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, từ kỳ tuyển sinh năm sau, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ có định hướng lại về phương thức xét tuyển sớm. Ảnh: Xuân Phú

Sẽ định hướng lại từ kỳ tuyển sinh 2025

Nhìn từ hai phía, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn cho rằng, xét tuyển sớm có ưu điểm và nhược điểm. Về ưu điểm, xét tuyển sớm giúp các trường chủ động hơn, giảm tải áp lực cho cả thí sinh và cho các trường.

Ngược lại, phương thức này cũng tạo tâm lý lo lắng cho thí sinh bởi khi thấy bạn bè xét tuyển sớm mình cũng phải lo xét tuyển sớm. Chẳng những vậy, những thí sinh trúng tuyển xét tuyển sớm cũng xuất hiện tư tưởng chủ quan, xao nhãng trong học tập.

Với cơ sở giáo dục, xét tuyển sớm làm tăng lượng thí sinh ảo, các trường khó dự báo tỷ lệ nhập học.

Đặc biệt, xét tuyển sớm cũng dẫn đến thiếu công bằng trong tuyển sinh. Khi tăng chỉ tiêu xét tuyển sớm, các trường sẽ giảm chỉ tiêu từ điểm thi tốt nghiệp THPT. Điều này khiến điểm chuẩn của phương thức xét kết quả thi tốt nghiệp THPT tăng lên và làm hạn chế cơ hội cho những thí sinh xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp. “Đáng lưu ý, hiện tượng thiếu công bằng này không phải chỉ xuất hiện ở một trường mà rất nhiều trường” - Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cho hay.

Bởi vậy, theo Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, xét tuyển sớm nếu dành cho tuyển thẳng, thí sinh rất tài năng, năng khiếu hay trường có thể nhận thoải mái mà không lo chỉ tiêu thì rất tốt. Nhưng nếu không kiểm soát được chỉ tiêu, sẽ dẫn đến mất công bằng.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cũng cho rằng, xét tuyển sớm tác động không tốt đến giáo dục phổ thông ở giai đoạn cuối cùng nên từ kỳ tuyển sinh năm sau, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ có định hướng về vấn đề này.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, các trường không nên có quá nhiều phương án xét tuyển, các phương thức xét tuyển càng đơn giản càng tốt để tạo thuận cho học sinh và xã hội.

“Các đại học tự chủ có tự chủ cao trong vấn đề tuyển sinh nhưng không có nghĩa thích làm gì thì làm. Tự chủ là tự chủ trong khuôn khổ các quy định. Vì việc này, Bộ có thể gia tăng một số khung, chế tài để điều tiết tuyển sinh năm sau. Tự chủ nhưng phải để cao trách nhiệm xã hội” - Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh.