Thông tư này nhằm tăng cường quản lý xuất khẩu gỗ dán sang Mỹ để phòng tránh gian lận thương mại về xuất xứ hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp, dẫn tới nguy cơ Mỹ có thể áp dụng các biện pháp siết chặt quản lý đối với gỗ dán xuất khẩu của Việt Nam, tác động tiêu cực đến sản xuất trong nước và làm ảnh hưởng đến quyền lợi của các doanh nghiệp làm ăn chân chính.

Gỗ dán là mặt hàng tiềm ẩn nhiều nguy cơ gian lận xuất xứ hàng hóa (Ảnh minh họa)

Thông tư số 22/2019/TT-BCT quy định tạm ngừng hoạt động kinh doanh chuyển khẩu, kinh doanh tạm nhập vào Việt Nam để tái xuất sang Mỹ đối với mặt hàng gỗ dán thuộc nhóm HS 44.12 theo Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam ban hành kèm theo Thông tư số 65/2017/TT-BTC ngày 27 tháng 6 năm 2017 của Bộ Tài chính. Thông tư được áp dụng đối với: thương nhân tham gia hoạt động kinh doanh chuyển khẩu, kinh doanh tạm nhập, tái xuất; các cơ quan, tổ chức quản lý hoạt động kinh doanh chuyển khẩu, kinh doanh tạm nhập, tái xuất; các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động kinh doanh chuyển khẩu, kinh doanh tạm nhập, tái xuất.

Thông tư số có hiệu lực thi hành kể từ ngày 27/12/2019 đến hết ngày 31/12/2024.

Trước đó, gỗ dán được đánh giá là một trong những mặt hàng tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ bị gian lận xuất xứ hàng hóa. Bộ Công Thương vừa có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ về tăng cường quản lý xuất khẩu (XK) gỗ dán sang Mỹ, ngay sau văn bản gửi Tổng cục Hải quan hồi tháng 6.

Theo số liệu Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Vifores) cung cấp cho Bộ Công Thương, năm 2018, lượng gỗ dán XK tới thị trường Mỹ đạt 320.000 m3, tăng gấp 5 lần so với năm 2017.

Trong khi đó, sản lượng gỗ dán của Việt Nam trong năm 2018 được Vifores cập nhật sơ bộ dựa trên tổng công suất 36 nhà máy đã báo cáo Hiệp hội là khoảng hơn 1,4 triệu m3, tăng hơn 500.000 m3 so với năm 2017. Nguyên nhân gia tăng sản lượng là do có 6 nhà máy mới được xây dựng và một số nhà máy mở rộng công suất thiết kế. Tuy nhiên, trên cơ sở những số liệu sản xuất, XK gỗ dán, Vifores cũng đặt ra nghi vấn lượng XK mặt hàng gỗ dán chênh lệch so với công suất thiết kế của ngành, có khoảng 500.000 m3 là do thương mại.

Cũng theo Vifores, 5 tháng đầu năm 2019, đã có 49 dự án FDI mới đầu tư vào ngành gỗ, bằng 73% tổng số dự án trong cả năm 2018. Tổng số dự án từ thị trường Trung Quốc chiếm 43%.

Trước đó, khi xảy ra tình trạng gỗ ván ép XK sang Mỹ tăng đột biến từ tháng 1/2018 đến tháng 3/2019, Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) đã tiến hành rà soát kim ngạch XK gỗ ván ép HS4412 từ Việt Nam sang thị trường Mỹ. Qua thống kê cho thấy, có 90 công ty thực hiện XK gỗ ván ép HS4412 từ Việt Nam sang thị trường này. Trong đó, hoạt động sản xuất, XK mặt hàng gỗ dán, tấm gỗ dán veneer và các loại gỗ ghép của 6 công ty có dấu hiệu tăng đột biến. Qua xác minh, nhiều vấn đề đã nổi lên như có doanh nghiệp (DN) sử dụng hợp đồng mua bán nguyên liệu ký khống, DN khác sử dụng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trong một số bộ hồ sơ xin cấp chứng nhận xuất xứ hàng hóa là giả…

Từ đó, Tổng cục Hải quan cũng đã có chỉ đạo Cục Điều tra chống buôn lậu triển khai chuyên đề chống buôn lậu, gian lận thương mại, xuất xứ mặt hàng gỗ dán. Cơ quan hải quan cũng đã đưa 4 DN và danh sách luồng đỏ để tăng cường quản lý, kiểm tra chặt chẽ thủ tục XK, nhập khẩu gỗ.

Bộ Công Thương nhận định rằng, trong bối cảnh mặt hàng gỗ dán nhập khẩu từ Trung Quốc bị Mỹ áp thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp khiến thuế nhập khẩu đã nâng từ 10-25%, đã và đang làm gia tăng nguy cơ gian lận về xuất xứ hàng hóa, có khả năng tác động tiêu cực đến sản xuất, chế biến gỗ dán của Việt Nam.

Nhằm hạn chế tình trạng gian lận xuất xứ hàng hóa, Bộ Công Thương đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 824/QĐ-TTg ngày 4/7/2019 phê duyệt Đề án “Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ”. Đề án đề ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, đầu tư nước ngoài; ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, gian lận xuất xứ hàng hóa (trong đó các mặt hàng có nguy cơ cao như gỗ dán).