- Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), sản lượng gạo XK từ đầu năm đến nay đạt 5,31 triệu tấn, giảm 13% về sản lượng, 17% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Dự báo từ nay đến cuối năm không thiếu hợp đồng XK nhưng nước ta không còn gạo do lượng XK tiểu ngạch qua Trung Quốc hiện rất lớn. Đầu tháng 10/2013, lượng XK mỗi ngày 5.000 tấn gạo qua biên giới phía Bắc nhưng hiện nay lên đến 8.000 – 10.000 tấn/ngày với giá gạo ở cửa khẩu là 9.000 đồng/kg.

VFA cũng cho biết, hiện có khoảng 30 doanh nghiệp XK không có giấy phép XK nhưng vẫn mua gạo XK. Có tình trạng doanh nghiệp phía Bắc nhờ phía Nam XK ủy thác rồi chi phần trăm hoa hồng, vì vậy hợp đồng XK qua VFA thì có nhưng lượng thực tế không có. Thực trạng này rất dễ dẫn đến tình trạng gian lận hoàn thuế VAT gây thất thu thuế của Nhà nước. Đáng lưu ý là sản lượng và kim ngạch gạo XK giảm trong những tháng cuối năm dễ gây biến động về thị trường dẫn đến áp lực cạnh tranh lớn giữa các doanh nghiệp XK gạo.

Trên thực tế, thị trường Trung Quốc là một trong những thị trường tiềm năng. Tuy nhiên, việc xuất khẩu tiểu ngạch thời gian qua đã bộc lộ khá nhiều rắc rối như việc gian lận thuế xuất khẩu, bỏ hợp đồng, mua bán thiếu sự ràng buộc chặt chẽ. Có một số hợp đồng khai mua bán chính ngạch nhưng khi thực hiện lại xuất tiểu ngạch qua biên giới để gian lận thuế.

Để khắc phục tình trạng này, vừa qua VFA đã kiến nghị địa phương các tỉnh biên giới phía Bắc, nhất là các Sở Công Thương phải có biện pháp quản lý các doanh nghiệp kê khai đúng quy định xuất khẩu tiểu ngạch, tránh xảy ra tình hình gian lận thuế. Đối với cộng đồng doanh nghiệp, mặc dù được khuyến khích xuất khẩu nhưng phải thực hiện đúng việc kê khai chứng từ theo quy định của Nhà nước về buôn bán tiểu ngạch. Đặc biệt, cần phải lưu ý trong vấn đề tìm hiểu đối tác, kiểm tra kỹ lưỡng các điều khoản hợp đồng mua bán…

Việt Hoàng