Theo Tờ Economist, thị trường xe điện hiện nay đang ảm đạm hơn bao giờ hết. Ở Mỹ, doanh số bán hàng ngành này đã không tăng trưởng trong 3 quý vừa qua. Ở châu Âu, doanh số xe điện này đã giảm 11% so với cùng kỳ năm trước. Vào ngày 23/4 vừa qua, Tesla - công ty đứng đầu ngành xe điện đã báo cáo doanh số bán hàng và lợi nhuận giảm trong quý 1 năm nay.

Trạm sạc xe điện tại Mỹ. Nguồn ảnh: Frederic J. Brown, Getty Image.

Sau nhiều năm “chạy đua” cùng xe điện, các nhà sản xuất ô tô lâu đời đang phải “phanh gấp” quá trình sản xuất mặt hàng này. Cụ thể, các hãng xe tại Mỹ như Ford đã trì hoãn đầu tư vào xe điện, trong khi Mercedes-Benz đã đẩy lùi mục tiêu bán nhiều xe điện của mình. Thậm chí, ngành xe điện của nước này đang chịu sự chỉ trích từ chính cựu Tổng thống Donald Trump, khi ông cho rằng xe điện đang “tốn quá nhiều tiền” và “không thể đi xa được”.

Bất chấp những báo hiệu “u ám” này, các chuyên gia trong tờ Economist tin rằng có những lý do chính đáng để kỳ vọng nhu cầu sẽ tăng lên. Ngành công nghiệp này có thể sẽ thoát khỏi tình trạng suy thoái hiện nay và phát triển theo hướng bền vững hơn.

Theo tờ Economist, lý do lớn nhất để các nhà đầu tư lạc quan chính là suy thoái kinh tế tại Mỹ đang có dấu hiệu hạ nhiệt. Thực tế, doanh số bán xe điện đã tăng nhanh vào năm 2021 và 2022 do những người tiêu dùng bắt đầu chi tiêu thoải mái sau đại dịch. Không chỉ xe điện mà còn nhiều mặt hàng giá trị cao như máy tính hay điện thoại thông minh đã được bán chạy vào thời điểm đó, dù bây giờ chỉ là hàng tồn kho.

Hiện nay, người tiêu dùng Mỹ đang phải chịu sức ép từ lãi suất ngày càng cao. Nếu hai năm trước, người tiêu dùng nước này phải chịu lãi suất vay mua ô tô là 5%, thì năm nay, lãi suất đã lên tới 5%. Đây là một vấn đề lớn đối với ngành xe điện, đặc biệt là khi các dòng xe thông thường đang đắt hơn xe chạy bằng xăng khoảng 40-60%. Tuy vậy, nền kinh tế Mỹ đang có những dấu hiệu phục hồi vô cùng tích cực. Tổng sản phẩm quốc nội của Mỹ đã tăng 2,5% trong quý 1, trong đó mức lương trung bình của người dân nước này đã tăng 0,3% trong tháng 3, theo số liệu từ tờ New York Times.

Tuy vậy, các nhà đầu tư vẫn có thể lạc quan rằng chi phí dòng xe điện sẽ giảm trong tương lai, tờ Economist nhận xét. Cụ thể, giá của các loại khoáng sản như lithium (thành phần chính của pin xe điện) cũng như giá sản xuất các loại pin này đều giảm. Thực tế, theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), trung bình giá xe điện tại Trung Quốc hiện đã rẻ hơn xe chạy xăng. Thậm chí, có những dòng xe điện nhỏ tại Trung Quốc đang có giá chỉ bằng 60% giá xe chạy xăng phân khúc tương tự.

Và kể cả nếu dòng xe điện có giá nhỉnh hơn, chi phí về nguyên liệu gia tăng cũng là một lý do để các nhà đâu tư lạc quan hơn về tương lai xe điện. Tờ Economist đã đưa ví dụ về dòng xe điện Ford F-150 Lightning với giá khoảng 40.000 USD (tương đương 1 tỷ đồng), hiện chỉ cao hơn 4.000 USD (tương đương 100 triệu đồng) so với phiên bản chạy xăng của dòng này. Tuy vậy, người tiêu dùng Mỹ có thể bù lại được số tiền 40000 USD chỉ trong vòng một năm vì không phải đổ xăng cho dòng xe này. Ngược lại, sạc xe điện đang ngày càng dễ dàng hơn tại Mỹ, nước này đang có gần 200.000 trạm sạc xe điện vào năm 2024.

Để phát triển ngành xe điện, các nhà sản xuất và Chính phủ phương Tây cần làm gì?

Theo các chuyên gia từ tờ Economist, các nhà sản xuất ô tô phương Tây cần rút ra bài học kinh nghiệm từ thị trường Trung Quốc. Nếu như trước kia, những người tiêu dùng phương Tây mua một chiếc Tesla để chứng tỏ địa vị xã hội, thì hiện nay, người tiêu dùng Trung Quốc đang mua những chiếc xe điện của vì chúng có giá tốt. Vì vậy, các nhà sản xuất phương Tây nên tránh tập trung vào các dòng xe cao cấp và ngừng bỏ qua phân khúc tầm trung. Nếu không làm được, giá xe điện sẽ tiếp tục cao, làm nhu cầu mua xe ngày càng sụt giảm và khó đạt được hiệu quả kinh tế.

Các nhà sản xuất cũng nên để ý vào xu hướng đầu tư đang thay đổi. Thay vì đổ hàng tỷ USD vào các công ty khởi nghiệp, các nhà đầu tư phương Tây đang tập trung vào những công ty có tham vọng mở rộng thị trường. Thực tế, giá cổ phiếu của Tesla sụt giảm khi có thông tin hồi đầu tháng này rằng hãng này sẽ loại bỏ kế hoạch sản xuất dòng xe điện giá rẻ được mong chờ rất lâu. Ngược lại, cổ phiếu của hãng General Motors (Mỹ) đã tăng 25% từ đầu năm đến nay, sau khi công ty này công bố sẽ phát triển dòng xe điện cho thị trường đại chúng.

Về phía Chính phủ các nước phương Tây, tờ Economist cho rằng các chính trị gia cần làm nhiều hơn nữa để đẩy nhanh cuộc cách mạng xe điện, trong bối cảnh lo ngại gia tăng về biến đổi khí hậu và giá dầu thế giới. Bước đầu tiên sẽ là cho phép các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc thâm nhập mạnh mẽ thị trường phương Tây. Theo khảo sát của AlixPartners, 70% người dân từ các nước Mỹ, Anh, Pháp và Đức sẽ cân nhắc mua xe điện Trung Quốc nếu nó có giá thấp hơn 20% so với một chiếc xe điện phương Tây.

Cho đến nay, các nhà hoạch định chính sách đã tập trung vào việc mở rộng mạng lưới các chạm sạc, một điều mà các chuyên gia tại tờ Economist đang hoan nghênh. Tuy vậy, theo các chuyên gia, chính phủ các nước phương Tây nên tránh chạy đua về trợ cấp với Trung Quốc, và thay vào đó nên dỡ bỏ các rào cản ngăn cản ngành xe điện Trung Quốc nước này. Không những điều đó sẽ làm hài lòng những người tiêu dùng mà còn góp phần thúc đẩy cạnh tranh, và tạo động lực cho các nhà sản xuất ô tô cải thiện xe điện của họ.