Trong vòng 5 năm qua, Trung Quốc luôn là một trong top 5 quốc gia có lượng đầu tư lớn nhất tại Việt Nam. Số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, trong 9 tháng đầu năm 2023, Trung Quốc đã đầu tư 2,92 tỷ USD vào Việt Nam, và là quốc gia đứng thứ hai sau Singapore (3.98 tỷ USD) về khối lượng đầu tư. Tính đến nay, các nhà đầu tư Trung Quốc đã đầu tư vào Việt Nam 4.032 dự án, tổng vốn đăng ký trên 26 tỷ USD, đứng thứ 6 trên tổng số 144 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam.

Năng lượng mặt trời là lĩnh vực thu hút đầu tư doanh nghiệp Trung Quốc

Vậy đâu là các lĩnh vực mà nhà đầu tư Trung Quốc quan tâm ở Việt Nam ở thời điểm hiện tại? Theo báo cáo vừa được đưa ra bởi Savills Việt Nam, nhu cầu sản xuất sản phẩm năng lượng mặt trời đang gia tăng tại Việt Nam, đặc biệt đối với khu vực phía Bắc. Trong đó, Trina Solar - tập đoàn lớn trong lĩnh vực pin năng lượng mặt trời của Trung Quốc, là nhà đầu tư lớn nhất tại khu công nghiệp Yên Bình, tỉnh Thái Nguyên với hai nhà máy đang hoạt động ổn định. Tập đoàn này đồng thời cũng đề xuất triển khai giai đoạn 3 của Dự án Nhà máy phát triển năng lượng tại Thái Nguyên với mức đầu tư dự kiến 420 triệu USD. Đây là mức đầu tư lớn nhất của Tập đoàn này tại nước ngoài trong lĩnh vực quang điện.

Một lĩnh vực khác cũng thu hút giới đầu tư của Trung Quốc là sơn phủ và mực in. Ông Nguyễn Văn Dòng, Chủ tịch Hiệp hội in Việt Nam- cho biết: Ngành công nghiệp in Việt Nam hiện được thế giới chú tâm khi liên tục đón tiếp nhiều đoàn doanh nghiệp nước ngoài đến khảo sát, tìm cơ hội đầu tư. “Chúng tôi đã tiếp đón nhiều đoàn khách nước ngoài tham quan, tìm hiểu ngành in của Việt Nam, trong đó rất nhiều nhà đầu tư tới từ Trung Quốc. Họ khảo sát thị trường in ấn của Việt Nam để có bước đổ bộ đầu tư”- ông Dòng cho biết.

Giải thích lý do tại sao Việt Nam thu hút các doanh nghiệp Trung Quốc, đặc biệt là các công ty trong lĩnh vực sản xuất năng lượng mặt trời, ông John Campbell - Phó Giám đốc, Bộ phận Dịch vụ Công nghiệp, Savills Việt Nam cho biết: Thứ nhất, Việt Nam có vị trí tiếp giáp Trung Quốc, tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa, nguyên liệu thô và dây chuyền sản xuất. Ngoài ra, vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc của Việt Nam có vị trí địa lý gần với Trung Quốc, đi kèm lợi thế về giá đất công nghiệp cạnh tranh so với khu vực phía Nam, từ đó tạo sức hút riêng của các tỉnh trong khu vực đối với nhà đầu tư Trung Quốc.

Thêm vào đó, theo ông John Campbell, mức độ hội nhập kinh tế cao của Việt Nam là điều đáng chú ý. Đến nay, Việt Nam đã thiết lập quan hệ kinh tế, thương mại với khoảng 224 đối tác đến từ nhiều quốc gia và khu vực trên toàn thế giới. Điều này tạo cơ hội thuận lợi cho các doanh nghiệp Trung Quốc tại Việt Nam mở rộng sự hiện diện trên thị trường. Việt Nam đồng thời sở hữu lực lượng lao động dồi dào, bao gồm lực lượng lao động có tay nghề cao kèm chi phí lao động cạnh tranh. Đáng chú ý, Chính phủ trong thời gian qua đã đưa ra các ưu đãi về thuế và chiến lược năng lượng sạch để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, tạo thêm hấp lực đầu tư tại Việt Nam trong tương quan với các thị trường lân cận.

Ngoài ra, các doanh nghiệp Trung Quốc đang mở rộng sản xuất tại Việt Nam, không chỉ nhằm thâm nhập thị trường Đông Nam Á mà còn lấy đó làm bàn đạp để tham gia vào thị trường châu Âu và Mỹ một cách dễ dàng hơn.

“Đây sẽ là cơ hội cho Việt Nam nhưng cũng là áp lực lớn về khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Lý do, khi doanh nghiệp ngoại đổ bộ, với tiềm lực mạnh, công nghệ hiện đại họ đang có xu hướng “thôn tính” các doanh nghiệp in ấn của Việt Nam”- ông Nguyễn Văn Dòng lo ngại.

Thực tế, theo ông Dòng, trong vòng 5 năm trở lại đây đã có khoảng chục doanh nghiệp in lớn trong ngành như giấy bao bì Biên Hòa, Tiến Thành… đã phải bán mình cho đối tác ngoại, trong đó có doanh nghiệp Trung Quốc và tiến trình này vẫn đang tiếp tục diễn ra. Do vậy, ông Dòng cho rằng, các doanh nghiệp Việt phải từng bước đổi mới, nâng cao sức cạnh tranh để tránh bị thâu tóm.