Lễ hội chợ Phong Lưu Khâu Vai (hay còn được gọi là chợ tình Khâu Vai) được hình thành từ năm 1919, là một truyền thuyết mang tính huyền thoại về chuyện tình của nàng Út, người dân tộc Giáy và chàng Ba, người dân tộc Nùng. Từ đó đến nay đã trở thành nét sinh hoạt đặc sắc, độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa của nhân dân các dân tộc huyện Mèo Vạc nói riêng và của tỉnh Hà Giang nói chung.

Được tổ chức vào ngày 27/3 Âm lịch hàng năm, Lễ hội chợ Phong Lưu Khâu Vai đã tôn vinh nét đẹp về mối quan hệ nhân văn giữa con người với con người, đặc biệt là ca ngợi tình yêu đôi lứa chân thành, trong sáng, lãng mạn, nồng nàn đến cháy bỏng.

Lễ hội chợ tình Khâu Vai có lịch sử hình thành hơn 100 năm tuổi.

Lễ hội chợ Phong Lưu Khâu Vai thực sự là một bức tranh sinh hoạt văn hóa độc đáo nhất của người dân vùng cao Mèo Vạc. Với ý nghĩa đặc sắc đó, ngày 24/6/2021, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 1952/QĐ-BVHTTDL đưa Tập quán xã hội và tín ngưỡng Chợ Phong Lưu (hay còn gọi là Háng Phúng Lìu) Khâu Vai, xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang, vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây chính là sự khẳng định về giá trị văn hóa tinh thần độc đáo, sự bảo tồn và phát triển của phiên chợ huyền thoại này.

Để tiếp tục giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, đậm đà bản sắc của các dân tộc sinh sống trên vùng Cao nguyên đá, năm 2024, huyện Mèo Vạc tiếp tục tổ chức Lễ hội chợ Phong Lưu Khâu Vai quy mô cấp huyện với chủ đề với chủ đề “Ấn tượng Khâu Vai”.

Lễ hội sẽ diễn ra trong 2 ngày 4 - 5/5/2024 (tức ngày 26 - 27/3 Âm lịch) với quy mô cấp huyện, trong đó chương trình nghệ thuật đặc sắc chào mừng khai mạc Lễ hội sẽ diễn ra vào tối 4/5 (26/3 Âm lịch) tại sân khấu Mê cung đá xã Khâu Vai (huyện Mèo Vạc).

Cũng trong dịp này địa phương sẽ tổ chức nhiều hoạt động phong phú, đa dạng, như: Lễ dâng hương miếu Ông, miếu Bà; thi leo cột chinh phục tình yêu, đánh yến, trình diễn thổi khèn Mông, múa nhảy lửa, múa trống đồng, kéo nhị, điệu nhảy trên cây của dân tộc Lô Lô, trình diễn múa kiếm và múa trống của dân tộc Giáy; thi chim Họa Mi hót, trưng bày, giới thiệu các sản phẩm đặc trưng của địa phương.

Đến với Lễ hội, du khách còn được tham quan, trải nghiệm khám phá thung lũng hoa tam giác mạch, hoa sao nhái, hoa cúc, cầu tình yêu tại Mê cung đá; trải nghiệm khám phá chinh phục tuyến đi bộ Vách đá trắng Mã Pì Lèng, Làng văn hóa du lịch cộng đồng dân tộc Mông thôn Pả Vi Hạ, xã Pả Vi...

Với mục tiêu tổ chức Lễ hội chợ Phong Lưu Khâu Vai năm 2024 đảm bảo trang trọng, an toàn, lành mạnh, tạo dấu ấn tốt đẹp đối với nhân dân và du khách, hiện nay huyện Mèo Vạc cùng các đơn vị đang khẩn trương, tích cực hoàn thiện công tác chuẩn bị để tổ chức thành công lễ hội. Qua đó tạo sức lan tỏa trong cộng đồng về những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống hiện đại ngày nay, góp phần xây dựng và phát triển những chuẩn mực đạo đức xã hội, gia đình, tình yêu đôi lứa; thúc đẩy phát triển du lịch gắn với bảo tồn, giữ gìn văn hóa truyền thống.