Nghị quyết số 98/2023/QH15 (Nghị quyết 98) về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh vừa được Quốc hội thông qua sẽ tạo điều kiện khơi thông nguồn lực, khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế, tạo động lực để phát triển TP. Hồ Chí Minh.

"Cởi trói" đầu tàu kinh tế của cả nước

Nghị quyết 98 có 44 cơ chế, chính sách với 7 lĩnh vực, được chia thành hai nhóm, gồm: những cơ chế, chính sách kế thừa Nghị quyết 54 của Quốc hội và những cơ chế, chính sách mới. Trong số các cơ chế, chính sách mới, thì mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông (TOD) được kỳ vọng giúp TP. Hồ Chí Minh tận dụng được không gian dọc các metro, đường Vành đai 3.

Cơ chế này cho phép TP. Hồ Chí Minh sử dụng ngân sách địa phương triển khai dự án đầu tư công độc lập để thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với các dự án đầu tư vùng phụ cận các nhà ga thuộc tuyến đường sắt; vùng phụ cận các nút giao thông dọc tuyến đường Vành đai 3; thu hồi đất, thực hiện tái định cư tại chỗ và tạo quỹ đất để đấu giá lựa chọn nhà đầu tư các dự án phát triển đô thị.

Nghị quyết cũng cho phép thành phố được mở rộng lĩnh vực áp dụng đầu tư theo phương thức PPP đối với các dự án đầu tư trong lĩnh vực thể thao và văn hóa; được chủ động quy định quy mô tổng mức đầu tư tối thiểu của các dự án này. TP. Hồ Chí Minh được áp dụng hợp đồng BOT đối với dự án công trình đường bộ hiện hữu, với các điều kiện thực hiện bảo đảm lợi ích của người dân; được thực hiện dự án đầu tư theo hợp đồng BT thanh toán bằng tiền từ ngân sách thành phố.

Nghị quyết số 98 chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2023. Ảnh minh họa

Bên cạnh đó, Nghị quyết số 98 cho phép UBND quận được bố trí khoản chưa phân bổ 2%-4% tổng chi ngân sách quận để thực hiện chi các nhiệm vụ cần thiết mà chưa được dự toán. Thành phố được sử dụng ngân sách địa phương để thực hiện dự án, công trình giao thông đường bộ có tính chất vùng, liên vùng; hỗ trợ các địa phương khác trong nước và một số địa phương tại nước khác. Quy định về các điều kiện cần đáp ứng đồng thời để tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất.

Cùng với các cơ chế, chính sách phát triển hạ tầng, Nghị quyết 98 còn có những cơ chế, chính sách giúp khơi thông nguồn lực phát triển TP. Hồ Chí Minh. Trong đó, quy định các cơ chế, chính sách khơi thông nguồn lực cho Công ty Đầu tư tài chính nhà nước TP. Hồ Chí Minh (HFIC), bao gồm tăng vốn điều lệ từ nguồn thu từ cổ phần hóa các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước thuộc thành phố, từ nguồn lợi nhuận còn lại của HFIC sau khi trích lập các quỹ. Thành phố được bố trí vốn đầu tư công để hỗ trợ lãi suất đối với các dự án đầu tư được HFIC cho vay thuộc lĩnh vực ưu tiên phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố.

Đồng thời, TP. Hồ Chí Minh được thu tiền duy tu, tái tạo cơ sở hạ tầng khu công nghiệp, khu chế xuất từ các doanh nghiệp trong khu và ban hành quy chế thu chi, đảm bảo tính minh bạch. Nghị quyết cho phép thí điểm cơ chế tài chính thực hiện biện pháp giảm phát thải khí nhà kính theo các cơ chế trao đổi, bù trừ, giao dịch tín chỉ carbon với các nhà đầu tư trong nước, quốc tế. Nguồn thu từ giao dịch tín chỉ carbon là nguồn thu ngân sách thành phố hưởng 100%. Cùng với đó, cho phép sử dụng mái nhà của các trụ sở cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công trên địa bàn thành phố để lắp đặt hệ thống điện mặt trời nhằm cung cấp điện phục vụ cho hoạt động của trụ sở.

Bên cạnh đó, cho phép TP. Hồ Chí Minh quy định cụ thể các trường hợp về lợi ích quốc gia, lợi ích cộng đồng khi điều chỉnh quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị; quy định về điều kiện chung cấp giấy phép xây dựng có thời hạn các công trình công cộng (nhà, sân bãi để xe, nhà vệ sinh công cộng) trên đất do Nhà nước quản lý. Nghị quyết 98 cũng cho phép TP. Hồ Chí Minh quy định nhà đầu tư đang thực hiện dự án xử lý chất thải rắn sinh hoạt tự nguyện chuyển đổi toàn bộ công nghệ của dự án sang xử lý chất thải rắn sinh hoạt có thu hồi năng lượng và được xem xét bổ sung khối lượng chất thải rắn sinh hoạt theo hình thức đặt hàng.

Ngoài ra, có chính sách khuyến khích, hỗ trợ việc chuyển đổi phương tiện giao thông từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng năng lượng sạch; thu mua, đổi phương tiện giao thông cũ sang phương tiện giao thông mới sử dụng năng lượng sạch; sử dụng phương tiện giao thông công cộng để hạn chế ùn tắc giao thông. Nghị quyết 98 cũng quy định miễn, giảm thuế thu nhập đối với cá nhân, doanh nghiệp hoạt động đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo của thành phố.

Tạo động lực để kinh tế TP. Hồ Chí Minh "cất cánh"

Với các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội, Nghị quyết số 98 được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện để TP. Hồ Chí Minh nâng cao chất lượng nền công vụ, nâng cao chất lượng sống của nhân dân. Trong đó có quy định chính sách về xây dựng nhà ở xã hội. Theo đó, nhiệm vụ quy hoạch chi tiết được lập đồng thời với đồ án quy hoạch chi tiết; được bố trí quỹ đất nhà ở xã hội trong phạm vi dự án nhà ở thương mại hoặc phê duyệt quy hoạch, bố trí quỹ đất nhà ở xã hội ở vị trí khác tương đương về quy mô, ngoài phạm vi dự án nhà ở thương mại; quy định các loại đất cụ thể để phát triển nhà ở xã hội.

Cùng với đó, cho phép thành phố được thành lập Sở An toàn thực phẩm - trên cơ sở chuyển chức năng quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm; thanh tra, xử lý vi phạm pháp luật, xử lý vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm; cấp giấy chứng nhận kiểm dịch sản phẩm động vật ra khỏi địa bàn TP. Hồ Chí Minh từ các sở liên quan cho Sở An toàn thực phẩm. Nghị quyết 98 cũng quy định số lượng cấp phó của UBND TP. Hồ Chí Minh và UBND phường, xã, thị trấn, tăng cường tính chủ động và bảo đảm phù hợp với tình hình thực tế của thành phố. Quy định việc bầu, tuyển dụng, quản lý, sử dụng cán bộ, công chức làm việc tại xã, thị trấn và cán bộ phường thực hiện theo quy định như cán bộ, công chức cấp huyện trở lên.

Quy định việc ủy quyền của Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh cho người đứng đầu cơ quan hành chính khác thuộc UBND TP. Hồ Chí Minh, người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND TP. Hồ Chí Minh được quyết định cơ cấu số lượng cán bộ, công chức tại các phường, xã, thị trấn; quyết định số lượng, chức danh, chế độ chính sách của người hoạt động không chuyên trách tại các phường, xã, thị trấn, bảo đảm tinh gọn tổ chức bộ máy. Được quyết định thành lập, tổ chức lại, giải thể các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND TP. Hồ Chí Minh.

Ban quản lý Các khu chế xuất và công nghiệp TP. Hồ Chí Minh được phê duyệt, điều chỉnh nhiệm vụ và đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng 1/500 trong phạm vi khu công nghiệp, khu chế xuất; thẩm định, phê duyệt kết quả thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường thuộc thẩm quyền của UBND TP. Hồ Chí Minh. Cho phép TP. Hồ Chí Minh quy định phân cấp, ủy quyền một số nhiệm vụ, quyền hạn thuộc thẩm quyền HĐND, UBND, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh cho HĐND, UBND, Chủ tịch UBND TP. Thủ Đức. Cùng với đó, Nghị quyết số 98 cho phép HĐND TP. Hồ Chí Minh thành lập một số ban, phòng ban, văn phòng thuộc TP. Thủ Đức. Ngoài ra, HĐND TP. Hồ Chí Minh được quyết định cơ cấu tổ chức bộ máy, số lượng biên chế của HĐND và UBND TP. Thủ Đức.