Một số chủng loại cà phê của Việt Nam XK sang thị trường Ả-rập Xê-út chứa tạp chất - Ảnh: Hà Ninh

Đại sứ quán Ả-rập Xê-út tại Việt Nam vừa cho biết hàng trăm ngàn tấn nông, thủy sản Việt Nam bị từ chối nhập khẩu vào thị trường quốc gia này. Ông có thể cho biết các thông tin cụ thể?

Bộ Công Thương vừa qua đã nhận được Công hàm của Đại sứ quán Ả-rập Xê-út tại Hà Nội phản ánh trong khoảng thời gian cuối năm 2014 và đầu năm 2015, qua việc giám sát tại các cửa khẩu, Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm của Ả-rập Xê-út (SFDA) đã phát hiện khá nhiều lô hàng thực phẩm nhập khẩu vào nước này không đáp ứng được các yêu cầu an toàn vệ sinh thực phẩm, sai quy cách nhãn mác và tiêu chuẩn kích cỡ. Một số lô hàng có xuất xứ Việt Nam vi phạm và bị cơ quan Hải quan Ả-rập Xê-út từ chối cho thông quan. Cụ thể như sau:

• 70.424 kg hàng hải sản (cá phi lê đông lạnh) được cho là nhiễm khuẩn.
• 16.800 kg cà phê và chè vượt quá mức tạp chất và hóa chất cho phép.
• 15.000 kg hạt điều không đúng tiêu chuẩn về kích cỡ.
• 71.880 kg bột mỳ không đúng quy định về nhãn mác.
• 11.404 kg thực phẩm dạng bột không đúng quy định về nhãn mác.

Ngay sau khi nhận được thông tin, Vụ Thị trường châu Phi-Tây Á-Nam Á, Bộ Công Thương đã chỉ đạo bộ phận Thương vụ Việt Nam tại Ả-rập Xê-út làm việc với các cơ quan chức năng và các DN nhập khẩu phía bạn tìm hiểu các thông tin cụ thể liên quan đến sự việc trên, thu thập danh sách các công ty Việt Nam xuất khẩu những lô hàng không đạt tiêu chuẩn như phản ánh.

Ông Trần Quang Huy- Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Phi, Tây Á, Nam Á (Bộ Công Thương)

Liệu vụ việc này có làm ảnh hưởng tới uy tín hàng nông, thủy sản Việt Nam tại quốc gia này?

Hiện nay, theo số liệu của Cục Thống kê và Thông tin trung ương Ả-rập Xê-út, tỷ trọng nhóm hàng nông, thủy sản nhập khẩu từ Việt Nam mới chỉ chiếm 0,6% tổng kim ngạch nhập khẩu đối với nhóm hàng này của Ả-rập Xê-út. Tuy tỷ trọng còn rất khiêm tốn so với dung lượng thị trường nhưng lại chiếm tới trên 20% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này. Một số mặt hàng cụ thể như: cá phi lê đông lạnh, hạt tiêu, cà phê, hạt điều của Việt Nam đã có chỗ đứng nhờ chất lượng tốt, giá cạnh tranh. Đối với vụ việc vừa qua, cho dù số lượng hàng chưa nhiều nhưng đã có tên một số mặt hàng thuộc nhóm nông, thủy sản chủ lực của Việt Nam xuất sang Ả-rập Xê-út.

Do vậy việc tiếp tục công tác thông tin, cảnh báo sớm đối với những DN đang có kế hoạch xuất khẩu sang thị trường Ả-rập Xê-út là rất cần thiết nhằm duy trì hình ảnh, uy tín của hàng nông sản, thực phẩm Việt Nam.

Các doanh nghiệp (DN) là chủ của các lô hàng trên phải làm gì để giải quyết vụ việc này?

Theo quy định của Hải quan Ả-rập Xê-út, khi một lô hàng không đáp ứng được các điều kiện liên quan đến tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm sẽ không được thông quan và tiến hành tiêu hủy tại chỗ hoặc gửi trả lại nhà xuất khẩu.

Đối với trường hợp nhãn mác không đúng quy định (như thiếu thông tin yêu cầu trên nhãn mác sản phẩm, thiếu thông tin bằng tiếng Ả-rập, quy cách sản phẩm bên trong không đúng như ghi trên nhãn mác…) thì công ty xuất khẩu cần liên hệ nhà nhập khẩu tại Ả-rập Xê-út để làm việc với các cơ quan chức năng, cụ thể là Tổng cục Hải quan Ả-rập Xê-út, SFDA đề nghị được thay nhãn mác mới tại chỗ theo đúng quy cách sản phẩm và các quy định về nhãn mác của Ả-rập Xê-út để đáp ứng yêu cầu cho việc thông quan.

Qua vụ việc này, chúng tôi cũng muốn cảnh báo với các DN đang và sẽ xuất khẩu nông sản, thực phẩm vào Ả-rập Xê-út cần tuân thủ nghiêm các tiêu chuẩn áp dụng tại thị trường nhập khẩu.

Thị trường này có những quy định hết sức chặt chẽ đối với thực phẩm nhập khẩu. Ví dụ như, các loại thực phẩm chức năng có dán nhãn ghi các nội dung như: tốt cho sức khỏe, giảm mỡ máu… đều bị cho là vi phạm quy định về nhãn hàng hóa. Đáng lưu ý là kể từ năm 2013, SFDA đã tăng cường các hoạt động giám sát việc nhập khẩu nông sản, thực phẩm tại các cửa khẩu.

Các DN có thể liên hệ trực tiếp Thương vụ Việt Nam tại Ả-rập Xê-út theo địa chỉ sau để được hướng dẫn cụ thể:

Thương vụ Việt Nam tại Ả-rập Xê-út: ông Nguyễn Quốc Hải, Bí thư thứ hai phụ trách thương vụ.

Địa chỉ: #11/B Al Safh Street, Al Rayan District, Riyadh, Kingdom of Saudi Arabia

Điện thoại: +966.56868.9889/+966.56868.8988

Fax: +96614548844

Email: [email protected] / [email protected]

Bộ Công Thương đã nhiều lần khuyến cáo DN nên tìm hiểu kỹ thông tin về các thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, DN vẫn không tuân thủ các quy định của nước nhập khẩu. Ông đánh giá như thế nào về bài học này của các DN Việt Nam?

Đối với vụ việc vừa rồi, theo tôi có hai nguyên nhân chính:

Về khách quan, gần đây, một số sản phẩm nông sản và thực phẩm có nguồn gốc xuất xứ từ Ấn Độ, Pakistan (là những nước xuất khẩu chủ lực hàng nông sản vào Ả-rập Xê-út, có cơ cấu hàng xuất khẩu nông sản tương đối giống với Việt Nam) bị SFDA phát hiện dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu vượt quá mức cho phép. Bởi vậy, ngoài việc cấm nhập khẩu một số sản phẩm nông sản từ các nước trên, các cơ quan chức năng của Ả-rập Xê-út đã tiến hành kiểm tra chặt chẽ hơn đối với hầu hết các mặt hàng thực phẩm, nông sản, từ các quốc gia khác, đặc biệt từ Trung Quốc và các nước Đông Nam Á trong đó có Việt Nam. Vô hình chung, chúng ta cũng phải chịu sự giám sát, kiểm tra, kiểm định chặt chẽ hơn đối với nhóm hàng nông, thủy sản.

Về chủ quan, là do các DN Việt Nam chưa cập nhật đầy đủ thông tin và thực hiện đúng quy định của nước nhập khẩu.

Ả-rập Xê-út là thị trường tiềm năng có nhu cầu nhập khẩu hàng thực phẩm, nông sản lớn nhất trong khu vực Trung Đông cho việc sử dụng tại chỗ. Hàng năm nhu cầu nhập khẩu hàng thực phẩm của Ả-rập Xê-út đạt khoảng 26 tỷ USD và tăng trung bình 8,2%/năm.

Trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế thế giới còn tiếp diễn, DN gặp khó khăn trong việc tìm đầu ra cho sản phẩm tại những thị trường truyền thống thì những thị trường mới và tiềm năng như Ả-rập Xê-út sẽ thu hút sự chú ý, tham gia của các nhà xuất khẩu nói chung và xuất khẩu nông thủy sản nói riêng. Khi có nhiều DN cùng xuất khẩu sẽ nảy sinh các vấn đề cạnh tranh không lành mạnh.

Theo báo cáo của Thương vụ Việt Nam tại Ả-rập Xê-út, gần đây có nhiều trường hợp DN bạn phản ánh, hàng nông sản Việt Nam như hạt tiêu, cà phê, hạt điều còn chứa nhiều tạp chất nhằm tăng trọng lượng, pha trộn kích cỡ của sản phẩm không đúng như thỏa thuận, gây thiệt hại đối với nhà nhập khẩu và ảnh hưởng đến hình ảnh của hàng nông sản Việt Nam tại thị trường này.

Hiện nay Ả-rập Xê-út đã áp dụng chương trình đánh giá hợp chuẩn của Intertek, cho phép đăng ký lấy chứng chỉ chất lượng trực tuyến. Sau đó, nước này thực hiện tăng cường mức độ giám sát đối với các mặt hàng nhập khẩu nên việc hàng hóa không đủ tiêu chuẩn sẽ khó xâm nhập thị trường. Các DN cần chủ động cập nhật thông tin tại website của Bộ Công Thương Việt Nam và các website của Bộ Công Thương Ả-rập Xê-út, SFDA, Tổng cục Hải quan Ả-rập Xê-út về những thay đổi trên để tránh những tổn thất như vụ việc vừa qua.

Thực tế, thời gian qua, các DN Việt Nam đã rất chủ động hội nhập và có nghiên cứu thông tin thị trường, các quy định tại nước sở tại khá kỹ lưỡng. Một số DN xuất khẩu Việt Nam đã và đang rất thành công tại các thị trường khu vực Trung Đông, châu Phi, Nam Á.

Vụ việc vừa qua xảy ra với số ít các DN làm chưa bài bản, thiếu thông tin, chưa chủ động tìm hiểu, thiếu sự phối hợp với các nhà nhập khẩu tại nước sở tại nên đã để xảy ra sự việc đáng tiếc trên. Vụ việc này cũng là lời cảnh tỉnh đối với những DN chưa có sự chuẩn bị kỹ lưỡng khi tham gia xuất khẩu vào thị trường tiềm năng như Ả-rập Xê-út.

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, Vụ Thị trường châu Phi-Tây Á-Nam Á, Bộ Công Thương sẽ thường xuyên thông tin, cảnh báo sớm đối với DN; sẽ đề nghị các bộ, ngành, các cơ quan hữu quan rà soát tăng cường khâu kiểm định chất lượng sản phẩm và khâu cấp các loại chứng chỉ chất lượng cho hàng nông sản, thực phẩm xuất khẩu.

Hy vọng thời gian tới, các DN xuất khẩu nông sản, thực phẩm sẽ tìm được đầu ra hiệu quả cho sản phẩm của mình ở khu vực Trung Đông, trong đó có Ả-rập Xê-út. Tuy nhiên chính sự chủ động, tích cực của các DN trong việc tìm hiểu và đáp ứng đúng các quy định của thị trường nhập khẩu mới là nhân tố quyết định đến thành công của các DN.

Trân trọng cảm ơn ông!