Các đồng minh phương Tây, dẫn đầu là Mỹ và Liên minh châu Âu, đã áp đặt các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc đối với hệ thống tài chính của đất nước này. Đồng rúp giảm xuống mức thấp kỷ lục so với đô la Mỹ, ngân hàng trung ương Nga tăng lãi suất gấp đôi và Sở giao dịch chứng khoán Moscow đóng cửa trong vài ngày.

Trong một tuyên bố, các nhà lãnh đạo EU mô tả "những hậu quả to lớn và nghiêm trọng" đối với Nga. Các nhà kinh tế dự đoán một sự sụt giảm lớn trong GDP. Vài tuần sau khi lệnh trừng phạt được đưa ra, Nhà Trắng cho biết các chuyên gia dự đoán GDP của Nga sẽ giảm tới 15% trong năm nay, xóa sạch thành quả kinh tế đạt được trong 15 năm qua. Gần một năm sau, điều đó đã không xảy ra. Mặc dù 12 tháng qua rất khó khăn đối với nền kinh tế Nga, nhưng nó đã hoạt động tốt hơn nhiều so với dự kiến.

Điện Kremlin đã phân loại rất nhiều dữ liệu kinh tế quan trọng sau khi phát động cuộc chiến với Ukraine, và vẫn như vậy cho đến ngày nay. Hình dạng cơ bản của nền kinh tế là không chắc chắn. Tuy nhiên, rõ ràng là sự sụp đổ mà nhiều người dự đoán đã không thành hiện thực. Alexandra Vacroux, Giám đốc điều hành của Trung tâm Nghiên cứu Nga và Á-Âu Davis tại Đại học Harvard, cho rằng nền kinh tế đã suy giảm ít hơn rất nhiều so với mức 10 đến 15% mà mọi người nói đến khi bắt đầu chiến tranh.

GDP của Nga đã giảm từ 3% đến 4% trong 12 tháng qua. Điều đó hoàn toàn phù hợp với ước tính của Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế. Cơ quan thống kê chính thức của Nga cho biết nền kinh tế đã giảm 2,1% vào năm 2022, sau khi dự đoán mức giảm là 12%. Đã có rất nhiều sự hoảng loạn thực sự bên trong nước Nga về nền kinh tế trong những tháng đầu tiên sau cuộc chiến. Đó không chỉ là do các biện pháp trừng phạt mà còn bởi vì nhiều công ty đã tự nguyện rời khỏi Nga. Tuy nhiên, tình hình đã "được cải thiện nhanh chóng".

Có một số lý do tại sao nền kinh tế Nga đã vượt xa mong đợi. Một trong những chính là hydrocarbon, cụ thể là dầu và khí đốt. EU đã không trừng phạt nhập khẩu dầu và khí đốt của Nga trong những tháng đầu tiên của cuộc chiến, vì khu vực này quá phụ thuộc vào chúng để đáp ứng nhu cầu năng lượng của mình. Châu Âu tiếp tục mua dầu và khí đốt của Nga trong phần lớn năm 2022, trong khi Moscow cũng tìm thấy các đối tác thương mại năng lượng mới sẵn sàng ở Trung Quốc, Ấn Độ và các nơi khác.

Đầu tháng này, Ngân hàng Trung ương Nga đã báo cáo thặng dư thương mại cao kỷ lục 227 tỷ đô la (211 tỷ euro) cho năm 2022, chủ yếu nhờ xuất khẩu năng lượng khổng lồ của nước này. Nga đã có thể kiếm được doanh thu gần như trời cho từ việc xuất khẩu những sản phẩm đó ở mức rất cao vì các thương nhân ở châu Âu không chỉ tiếp tục mua các sản phẩm của Nga mà còn bắt đầu tích trữ chúng.

Điều đó có nghĩa là chính phủ Nga có thể hạn chế đáng kể tác động của các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với dự trữ ngoại hối của nước này. Nga có thể sử dụng tiền để cung cấp trợ cấp cho các ngành công nghiệp then chốt, hỗ trợ việc làm, đảm bảo rằng nó tiếp tục tài trợ không chỉ cho quân đội mà còn cho các chương trình xã hội và nói chung là duy trì sự ổn định kinh tế và xã hội trong nước.

Đổi lại, điều đó đã giúp giữ tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp, theo báo cáo là khoảng 4%. Một yếu tố khác đã giúp giữ cho nền kinh tế Nga tiếp tục phát triển là phần lớn các công ty phương Tây vẫn tiếp tục hoạt động ở nước này sau khi tiếng kêu gọi rời khỏi thị trường ban đầu giảm dần. Trong khi các công ty như McDonald's chịu áp lực rời đi rất lớn trên mạng xã hội, thì hầu hết những công ty khác đã vượt qua cơn bão.

Đặc biệt là những người quan trọng đối với nền kinh tế, chẳng hạn như những người nộp thuế lớn hoặc người tạo doanh thu hoặc những người sử dụng lao động đặc biệt lớn, họ rời đi chậm hơn rất, rất nhiều. Một lý do khác cho sự vững mạnh của nền kinh tế Nga liên quan đến chính các biện pháp trừng phạt. Các biện pháp trừng phạt đã liên tục không đáp ứng được kỳ vọng ở các quốc gia như Venezuela, Iran và chính Nga.

Thực tế là các biện pháp trừng phạt có hiệu quả nhất ngay trước khi áp dụng. Có một thực tế là Điện Kremlin đã quen với việc đối phó với các biện pháp trừng phạt trong gần một thập kỷ, kể từ khi sáp nhập Crimea vào năm 2014. Ngân hàng Trung ương Nga, vốn rất thành thạo trong việc quản lý khủng hoảng, đã có hành động quyết đoán để củng cố hệ thống tài chính của mình vào tháng 2 và tháng 3/2022. Việc tăng lãi suất đã giúp ngăn chặn tình trạng rút tiền ồ ạt của các ngân hàng khi tỷ lệ lạm phát của nước này giảm dần.

Một thập kỷ bị trừng phạt có nghĩa là các ngân hàng của đất nước đã bị thử thách nặng nề, trong khi Nga cũng trở nên tương đối tự cung tự cấp trong các ngành công nghiệp chính, đặc biệt là sản xuất lương thực. Một yếu tố chính khác thúc đẩy khả năng phục hồi kinh tế của Nga là tăng cường quan hệ thương mại với Trung Quốc và Ấn Độ. Thương mại giữa các quốc gia đã tăng vọt.

Nga cũng có thể ngày càng được hưởng lợi từ cái gọi là nhập khẩu song song. Theo đó các sản phẩm phương Tây hiện đang tìm đường vào Nga một lần nữa thông qua các nước bên thứ ba như Trung Quốc, Ấn Độ và các nước khác trên khắp Trung Á. Trung Quốc là "người chiến thắng lớn", khi thương mại giữa các nước tăng vọt, thì sự phụ thuộc của Moscow vào Bắc Kinh cũng tăng theo.

Triển vọng cho nền kinh tế Nga vào năm 2023 có nhiều kịch bản khác nhau. IMF gần đây dự kiến ​​nền kinh tế của đất nước này sẽ tăng trưởng 0,3% vào năm 2023, mặc dù những tổ chức khác đã dự báo GDP giảm khoảng 2%. Châu Âu đã cố gắng loại bỏ phần lớn sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga trong suốt 12 tháng qua.

Tuy nhiên, cho đến nay có rất ít bằng chứng cho thấy lệnh trừng phạt trần giá của khối đối với dầu mỏ của Nga - được đưa ra vào tháng 12 đang phát huy hiệu quả. Theo nghiên cứu được thực hiện bởi The Economist của Anh, doanh số bán dầu thô của Nga vẫn cao do nhu cầu từ Trung Quốc và Ấn Độ.

Các biện pháp trừng phạt mới của EU, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 5/2 và nhắm vào dầu diesel cũng như các sản phẩm tinh chế khác, là một thời điểm quan trọng tiềm tàng. Có một dấu hỏi lớn về việc Nga sẽ kiếm được bao nhiêu tiền từ việc xuất khẩu hydrocarbon và các ngành công nghiệp khai thác trong năm nay. Và nó chắc chắn sẽ ít hơn đáng kể so với năm 2022, đó là điều chắc chắn.