Theo thông tin từ Bộ Nội vụ, đến ngày 31/12/2023, 56/56 tỉnh, thành phố có đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã (huyện, xã) thuộc diện sắp xếp giai đoạn 2023 - 2025 đã gửi phương án tổng thể đến bộ. Trên cơ sở tổng hợp ý kiến của các bộ, cơ quan trung ương liên quan, Bộ Nội vụ đã ban hành 56 văn bản tham gia ý kiến đối với phương án tổng thể của các địa phương.

Hiện nay, các địa phương đang khẩn trương xây dựng, hoàn thiện đề án sắp xếp để tổ chức lấy ý kiến cử tri, thông qua HĐND các cấp theo quy định để báo cáo Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Từ phương án tổng thể của 56 tỉnh, thành phố cho thấy tổng số huyện thực hiện sắp xếp là 50 đơn vị. Bao gồm 11 đơn vị thuộc diện phải sắp xếp, 16 đơn vị khuyến khích và 23 đơn vị liền kề. Sau sắp xếp dự kiến giảm 14 đơn vị huyện. Tổng số huyện thuộc diện phải sắp xếp nhưng địa phương đề nghị không thực hiện sắp xếp do có yếu tố đặc thù là 19 đơn vị.

Đối với cấp xã, tổng số xã thực hiện sắp xếp 1.243 đơn vị (bao gồm 738 đơn vị thuộc diện phải sắp xếp, 109 đơn vị khuyến khích và 396 đơn vị liền kề), sau sắp xếp dự kiến giảm 619 đơn vị. Tổng số xã thuộc diện phải sắp xếp nhưng địa phương đề nghị không thực hiện sắp xếp do có yếu tố đặc thù là 515 đơn vị.

56 tỉnh, thành phố có đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thuộc diện sắp xếp giai đoạn 2023 - 2025

Dự kiến ban đầu, giai đoạn 2023 - 2025, thực hiện sắp xếp với 30 huyện và 1.243 xã. Nhưng theo Bộ Nội vụ, số lượng đơn vị hành chính thực hiện sắp xếp trên tổng số đơn vị hành chính thuộc diện sắp xếp đạt tỉ lệ 166,66% đối với cấp huyện (50/30) và 99,20% đối với cấp xã (1.243/1.253).

Trong đó, một số địa phương ngoài việc sắp xếp các đơn vị hành chính thuộc diện sắp xếp còn đề xuất sắp xếp số lượng lớn các đơn vị hành chính thuộc diện khuyến khích, liền kề.

Như Bắc Giang thực hiện sắp xếp 4 cấp huyện thuộc diện khuyến khích và 32 cấp xã, trong đó 24 đơn vị thuộc diện sắp xếp và 8 đơn vị khuyến khích.

Lâm Đồng thực hiện sắp xếp 7 cấp huyện, trong đó có 2 đơn vị thuộc diện sắp xếp, 2 đơn vị khuyến khích và 3 đơn vị liền kề; 18 cấp xã, trong đó có 2 đơn vị thuộc diện sắp xếp, 9 khuyến khích và 7 liền kề.

Hà Nội thực hiện sắp xếp 152 cấp xã, trong đó có 98 đơn vị thuộc diện sắp xếp, 6 đơn vị khuyến khích và 48 đơn vị liền kề.

Nghệ An thực hiện sắp xếp 3 cấp huyện, trong đó có 1 đơn vị thuộc diện sắp xếp, 2 đơn vị liền kề; 96 cấp xã, trong đó 68 đơn vị thuộc diện sắp xếp và 28 đơn vị liền kề.

Hải Phòng thực hiện sắp xếp 82 cấp xã, trong đó 41 đơn vị thuộc diện sắp xếp, 27 đơn vị khuyến khích và 14 đơn vị liền kề.

TP. Hồ Chí Minh thực hiện sắp xếp 80 cấp xã, trong đó 74 đơn vị thuộc diện sắp xếp, 6 đơn vị liền kề...

Bên cạnh đó theo Bộ Nội vụ, số lượng huyện, cấp xã địa phương đề xuất không thực hiện sắp xếp do có yếu tố đặc thù khá lớn (19/30 cấp huyện, chiếm tỉ lệ 63,33% và 515/1.253 cấp xã, chiếm tỉ lệ 41,10%).

Việc xác định các yếu tố đặc thù về lịch sử, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán, vị trí địa lý, an ninh, quốc phòng cũng rất phức tạp do phải rà soát, thu thập các tư liệu lịch sử, khoa học và cơ sở pháp lý để chứng minh.

Việc sắp xếp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2023 - 2025 phải hoàn thành trước tháng 10/2024 để các địa phương kịp chuẩn bị tổ chức Đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025 - 2030, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, trong đó cấp cơ sở thực hiện trong quý 1/2025.

Thực tế thời gian để tiến hành toàn bộ các quy trình sắp xếp đơn vị hành chính chỉ còn khoảng 6 tháng. Trong khi đó do việc sắp xếp đơn vị hành chính là nội dung quan trọng, phức tạp, mức độ tác động, ảnh hưởng lớn, quy trình thực hiện được tiến hành chặt chẽ, qua nhiều giai đoạn nên các địa phương gặp nhiều khó khăn trong việc bảo đảm tiến độ thời gian theo yêu cầu.

Do số lượng đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thực hiện sắp xếp nhiều và diễn ra đồng thời với việc thực hiện chỉ đạo của Đảng và quy định của pháp luật về tinh giản biên chế tạo ra áp lực lớn cho việc sắp xếp tổ chức bộ máy, giải quyết chế độ, chính sách cho cán bộ, công chức, viên chức dôi dư, xử lý trụ sở, tài sản công dôi dư do sắp xếp.