Cụ thể, 6 nguyên tắc cơ bản trong quản lý nhà nước về vốn ODA, vốn vay ưu đãi, bao gồm: Thứ nhất, vốn vay ODA, vay ưu đãi được sử dụng cho chi đầu tư phát triển, không sử dụng cho chi thường xuyên. Không sử dụng vốn vay nước ngoài cho các hoạt động đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực, trừ trường hợp phục vụ chuyển giao công nghệ, kỹ năng vận hành các thiết bị, máy móc; tham quan khảo sát, nộp thuế, trả các loại phí, lãi suất tiền vay; mua sắm ôtô trừ ôtô chuyên dụng được cấp có thẩm quyền quyết định; vật tư, thiết bị dự phòng cho quá trình vận hành sau khi dự án hoàn thành trừ một số vật tư, thiết bị dự phòng đặc biệt được cấp có thẩm quyền quyết định theo quy định của pháp luật, chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; chi phí hoạt động của Ban quản lý dự án.

Lĩnh vực hạ tầng kinh tế - xã hội được ưu tiên sử dụng ODA

Thứ hai, Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về vốn ODA, vốn vay ưu đãu trên cơ sở bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn và khả năng trả nợ, thực hiện phân cấp gắn với trách nhiệm, quyền hạn, năng lực của bộ, cơ quan trung ương, địa phương; bảo đảm sự phối hợp quản lý, giám sát và đánh giá của các cơ quan có liên quan theo quy định hiện hành của pháp luật; Thứ ba, đảm bảo công khai, minh bạch và đề cao trách nhiệm giải trình về chính sách, trình tự, thủ tục vận động, quản lý và sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi giữa các ngành, lĩnh vực và giữa các địa phương, tình hình thực hiện và kết quả sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi; Thứ tư, công bố thông tin về chính sách hợp tác, lĩnh vực ưu tiên của các nhà tài trợ nước ngoài trên hệ thống thông tin điện tử của Chính phủ; Thứ năm, phòng chống tham nhũng, thất thoát, lãng phí trong quản lý và sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi, ngăn ngừa và xử lý các hành vi này theo quy định của pháp luật; Thứ sáu, phương thức xác định khoản mục chi đầu tư phát triển thuộc ngân sách nhà nước, việc xác định các khoản mục chi đầu tư phát triển được thực hiện theo quy định của Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Xây dựng và các văn bản pháp luật có liên quan.

Về ưu tiên sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi, Nghị định nêu rõ, vốn ODA không hoàn lại được ưu tiên sử dụng để thực hiện chương trình, dự án phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội; tăng cường năng lực; hỗ trợ xây dựng chính sách, thể chế và cải cách; phòng, chống, giảm nhẹ rủi ro thiên tai, cứu trợ thảm họa, phòng, chống dịch bệnh; thích ứng với biến đổi khí hậu, tăng trưởng xanh, đổi mới sáng tạo; an sinh xã hội; chuẩn bị các dự án đầu tư hoặc đồng tài trợ cho dự án sử dụng vốn vay ưu đãi, nhằm làm tăng thành tố ưu đãi của khoản vay.

Vốn ODA cũng được ưu tiên sử dụng cho các chương trình, dự án trong lĩnh vực y tế, giáo dục, giáo dục nghề nghiệp, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường, hạ tầng kinh tế thiết yếu không có khả năng thu hồi vốn trực tiếp.

Vốn vay ưu đãi được ưu tiên sử dụng cho chương trình, dự án vay để cho vay lại theo quy định pháp luật về cho vay lại vốn ODA, vay ưu đãi của Chính phủ; chương trình, dự án thuộc nhiệm vụ của ngân sách nhà nước trong lĩnh vực phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội. Các trường hợp ưu tiên khác thực hiện theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ về định hướng thu hút, quản lý và sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài theo từng thời kỳ.

Về thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi, Nghị định nêu rõ, thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia và chương trình đầu tư công sử dụng ODA, vốn vay ưu đãi được thực hiện theo quy định tại khoản 1,2 Điều 17 của Luật Đầu tư công.

Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án đầu tư sử dụng ODA không hoàn lại trong các trường hợp: Chương trình dự án nhóm A và nhóm B; chương trình, dự án kèm theo khung chính sách; chương trình, dự án trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, tôn giáo; chương trình tiếp cận theo ngành; mua sắm các loại hàng hóa thuộc diện phải được Thủ tướng Chính phủ cho phép. Dự án hỗ trợ kỹ thuật sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài để chuẩn bị dự án đầu tư.