Rau dền có nguồn gốc từ Mexico và Trung Mỹ. Nó là một nhóm gồm hơn 60 loài ngũ cốc khác nhau và đã được trồng phổ biến trong khoảng 8000 năm ở nhiều nền văn minh trên thế giới, chẳng hạn như Maya, Inca và Aztec.

Rau dền được các nhà nghiên cứu phân loại là nhóm giả ngũ cốc (pseudocereal), nói một cách chính xác, đây không phải là một loại hạt ngũ cốc giống như yến mạch hoặc lúa mì, nhưng nó có chung một bộ chất dinh dưỡng và được sử dụng theo những cách tương tự.

Vào mùa hè, rau dền trổ những bông hoa màu đỏ thẫm cực kỳ rực rỡ, tuy nhiên, hoa không phải là điểm thu hút chính của loài thực vật này, mà đó là hạt. Sau khi thu hoạch, hạt rau dền sẽ được sử dụng giống như các loại ngũ cốc khác, ví dụ như yến mạch và gạo. Loại hạt tự nhiên này có chứa rất nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu đối với sức khỏe, bao gồm protein, chất xơ, chất chống oxy hóa và một số vi chất khác.

Rau dền thường có vị thơm ngọt dễ chịu và có thể được sử dụng linh hoạt để chế biến thành nhiều món ăn bổ dưỡng khác nhau. Đây cũng là lý do vì sao loài rau này lại trở nên ngày càng phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Theo lương y Bùi Đắc Sáng - Hội Đông y Hà Nội, rau dền là rau phổ biến, giá rẻ. So với cải xoăn, cải bó xôi, rau dền ít được người dân quan tâm hơn nhưng về giá trị dinh dưỡng lại đứng đầu bảng các loại rau.

Lương y Sáng cho biết, tại Việt Nam có 3 loại rau dền gồm dền đỏ, xanh, gai. Trong đó, rau dền đỏ là tốt nhất, được người dân gieo trồng nhiều.

Theo y học hiện đại, rau dền đỏ chứa nhiều vitamin A tốt cho thị lực, chứa các chất chống oxy hóa, ngăn ngừa lão hóa, phòng bệnh ung thư. So với các loại rau màu xanh, dền đỏ chứa nhiều vitamin K tốt cho quá trình tuần hoàn máu, ngăn ngừa các nguy cơ rối loạn đông máu, phòng bệnh suy giảm trí nhớ, Alzheimer, kiểm soát tốt các tổn thương thần kinh trong não.

Theo bảng thành phần dinh dưỡng của Viện Dinh dưỡng quốc gia, trong 100g rau dền đỏ chứa khoảng 5,4mg sắt, cao gấp 4 lần thịt bò (100g chứa 1,78mg sắt), tốt cho người thiếu máu.

Ngoài ra, rau dền đỏ chứa nhiều folate, roboflavin, niacin, thiamin, vitamin B6, kali. Đây là loại rau hỗ trợ tốt hoạt động tim mạch, kiểm soát nhịp tim. Lá rau cũng giàu proteine phù hợp cho những người ăn kiêng, cần bổ sung thêm chất đạm. Nhiều nghiên cứu còn chỉ ra rằng, ăn rau dền đỏ thường xuyên giúp bạn có mái tóc đẹp, ngăn chặn tình trạng bạc tóc, rụng tóc.

Trong y học cổ truyền, rau dền có vị ngọt bình, tính hơi lạnh, cung cấp nhiều chất xơ, các khoáng chất và vitamin. Rau dền được coi như vị thuốc hỗ trợ điều trị một số bệnh như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, lợi tiểu, tiêu viêm.

Phụ nữ sau sinh ăn dền đỏ vừa bổ máu, vừa chống táo bón, liệu trình dùng 5-7 ngày.

Theo bác sĩ chuyên khoa 2 Huỳnh Tấn Vũ - Khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Y Dược TP.HCM, rau dền có thể dùng luộc, nấu canh hay ăn lẩu, nấu với thịt, tôm. Đây là món ăn có màu sắc bắt mắt, ngon và giúp thanh lọc cơ thể, giải nhiệt, mát gan.

Rau dền có vị ngọt, mát, đồng thời chứa nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, có tác dụng ổn định đường huyết, kháng viêm và cải thiện hoạt động của hệ tiêu hóa, ngăn ngừa loãng xương, giảm cholesterol máu,…

Những lưu ý khi ăn rau dền

Không ăn rau dền với các thực phẩm kiêng kị: theo Đông y, rau dền cũng là một vị thuốc nên cần kiêng dùng với những thực phẩm xung khắc như quả lê, thịt ba ba.

Theo các chuyên gia, rau dền có tính mát, không thích hợp dùng cho người tiêu lỏng và tiêu chảy mạn tính, phụ nữ có thai hư hàn, người bị viêm khớp dạng thấp, bệnh gút hay bệnh sạn thận.

Rau dền nấu chín không nên hâm đi hâm lại nhiều lần vì nitrat có trong lá sẽ bị chuyển đổi thành nitrit là chất nguy cơ gây ung thư và không tốt cho trẻ nhỏ.

Không nên để rau dền qua đêm: Rau dền có khả năng hấp thu ánh sáng cao, để qua đêm không tốt cho sức khỏe. Lại thêm việc đi nắng mà không che chắn bảo vệ, người nhạy cảm rất dễ mắc bệnh viêm da ánh sáng thực vật, hậu quả vô cùng nghiêm trọng.

Cách chế biến đúng là ngay khi hái rau về hoặc mua rau còn tươi về phải ngâm qua nước sạch 20-30 phút rồi mới nấu chín kỹ để loại bỏ bớt những độc tố có hại trong rau.