Đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy xu hướng này, với 60 triệu người tiêu dùng kỹ thuật số mới kể từ khi đại dịch bắt đầu và nền kinh tế Internet đang trên đà phát triển sẽ đạt tới 360 tỷ USD vào năm 2025. Sự tăng tốc của nền kinh tế kỹ thuật số cùng với nhu cầu thúc đẩy bởi các hạn chế của đại dịch đã thúc đẩy sự đổi mới và tinh thần kinh doanh có hỗ trợ kỹ thuật số trong khu vực. Điều này được phản ánh trong một số chỉ số.

Theo Bloomberg, các công ty khởi nghiệp công nghệ Đông Nam Á đã huy động được khoảng 8,2 tỷ USD vào năm 2020, vượt trội so với hầu hết các thị trường mới nổi khác, mặc dù con số này đã chậm lại vào năm 2022 theo xu hướng toàn cầu. Năm 2021, có hơn 30 kỳ lân ASEAN - các công ty khởi nghiệp với giá trị từ 1 tỷ USD trở lên - và con số đó đang tăng nhanh.

Nhờ sự năng động này, các nhà đầu tư đang hướng tầm nhìn xa hơn các điểm đến truyền thống cho khởi nghiệp như Singapore - một điểm nóng về đổi mới sáng tạo toàn cầu lâu đời - và Indonesia - một điểm đến được ưa chuộng vì quy mô thị trường lớn - để tiếp cận các quốc gia như Malaysia và Việt Nam. Đồng thời, nhóm người tiêu dùng thế hệ trẻ và thế hệ Z ngày càng hiểu biết về công nghệ đang trở thành động lực thiết yếu cho sự tăng tốc kỹ thuật số này, tạo ra triển vọng tích cực cho sự đổi mới trong nền kinh tế kỹ thuật số.

Những thách thức do đại dịch gây ra đã thúc đẩy sự đổi mới trong các lĩnh vực cụ thể. Agritech, healthtech và edtech - các lĩnh vực đổi mới được tạo ra bằng cách kết hợp công nghệ kỹ thuật số với nông nghiệp và thực phẩm, chăm sóc sức khỏe và giáo dục - đã chứng kiến ​​những bước phát triển đáng kể.

Ở Singapore, các sáng kiến ​​chính sách mới, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) và các quy định để giúp thúc đẩy sản xuất thịt nuôi trong phòng thí nghiệm và nông nghiệp đô thị, bền vững đã cho phép nước này thu hút các công ty khởi nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực này.

Ở các nước ASEAN khác, các ứng dụng di động cung cấp kết nối với các nhà cung cấp dịch vụ y tế đã phát triển mạnh trong thời gian ngừng hoạt động. Là một trong những nền tảng mạng lưới chăm sóc sức khỏe ngày càng phát triển trong khu vực, công ty Halodoc của Indonesia đã kết nối bệnh nhân trên khắp quần đảo với bác sĩ và cung cấp dịch vụ giao thuốc tận nhà trong thời gian đất nước này trải qua đỉnh điểm của đại dịch. Công nghệ giáo dục trở thành nhu cầu thiết yếu khi Covid-19 đóng cửa trường học và lĩnh vực này đã phát triển đáng kể kể từ năm 2020.

Tuy nhiên, các ví dụ về các công ty khởi nghiệp edtech trong khu vực trước đại dịch như cổng thông tin trực tuyến lớn nhất Đông Nam Á dành cho giáo dục đại học, EasyUni, được thành lập ở Kuala Lumpur vào năm 2008 để kết nối sinh viên với các cơ hội học tập quốc tế.

Nếu ASEAN muốn tận dụng và xây dựng dựa trên những phát triển tích cực này để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang thu nhập trung bình và cao, một số vấn đề cần phải được giải quyết. Các doanh nhân có kỹ năng cao là chìa khóa cho sự xuất hiện và củng cố các điểm nóng về đổi mới. ASEAN phải tiếp tục mở rộng đầu tư vào phát triển kỹ năng, đặc biệt tập trung vào các khu vực nông thôn và ngoại vi nơi thiếu kỹ năng nhất. Tỷ lệ đăng ký vào giáo dục đại học ở khu vực ASEAN trung bình thấp hơn đáng kể so với các khu vực Đông Á. Khu vực này cần nâng cao chất lượng của các trường đại học và các cơ sở giáo dục đại học, mà - ngoài những trường ở Singapore - vẫn chưa ngang bằng với các nước khác ở Châu Á Thái Bình Dương.

Không có gì ngạc nhiên khi nhiều doanh nhân kỹ thuật số thành công hoạt động ở ASEAN là những người trở về với bằng cấp ở nước ngoài. Tự do hóa hơn nữa lĩnh vực giáo dục đại học để cung cấp chất lượng giáo dục bằng cách tạo điều kiện trao đổi với các trường đại học hàng đầu nước ngoài và kết nối với mạng lưới giáo dục toàn cầu là điều cần thiết để cung cấp nền tảng cho các doanh nhân công nghệ.

Đồng thời, các nhà hoạch định chính sách ASEAN hướng tới tìm các cách để làm cho việc luân chuyển nhân tài dễ dàng hơn ở cấp khu vực. Điều này có thể được thực hiện bằng cách đơn giản hóa tính di động trong nội khối ASEAN và thu hút thêm nhiều nhà đổi mới kỹ thuật số đến khu vực.

Singapore đã đi tiên phong trong ý tưởng này với Tech.Pass mới ra mắt gần đây và các nước ASEAN khác có thể làm theo. Các tiện nghi phong phú trong khu vực là một tài sản mà khu vực có thể tận dụng để thu hút nhân tài kỹ thuật số di động. Giải quyết vấn đề hòa nhập là rất quan trọng để thúc đẩy đổi mới kỹ thuật số. Lợi ích của nền kinh tế kỹ thuật số của ASEAN tập trung cao độ trong một số lĩnh vực.

Tính trung bình, các khu vực đô thị ASEAN đã được hưởng lợi một cách không cân đối về mặt khởi nghiệp kỹ thuật số. Một số quốc gia không có cơ sở hạ tầng kỹ thuật số đầy đủ ở các vùng sâu vùng xa, nơi trở thành một doanh nhân kỹ thuật số là một thách thức.

Phụ nữ tụt hậu về cơ hội khởi nghiệp, kỹ năng và khả năng lãnh đạo và các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa ASEAN đầu tư và áp dụng công nghệ kỹ thuật số với tỷ lệ thấp hơn nhiều so với các tập đoàn lớn hơn. Sự phát triển của các sáng kiến ​​khu vực, chẳng hạn như Go Digital ASEAN, mở rộng sự tham gia của các kỹ năng kỹ thuật số ở 10 quốc gia, là nhằm giảm bớt khoảng cách này. Cuối cùng, các chỉ số và biện pháp giám sát nền kinh tế kỹ thuật số của ASEAN rất quan trọng để hiểu được sự phát triển trong khu vực.

Một số chỉ số thường được sử dụng để nắm bắt những đổi mới này ở các nền kinh tế phát triển, chẳng hạn như bằng sáng chế và đầu tư R&D, có thể không phù hợp với mục đích này ở các nền kinh tế đang phát triển. Các doanh nghiệp trong khu vực có xu hướng cấp bằng sáng chế, đầu tư hoặc báo cáo đầu tư vào R&D thấp và có một nền kinh tế phi chính thức lớn. Các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách phải suy nghĩ sáng tạo và sử dụng lượng dữ liệu dồi dào sẵn có để theo dõi các xu hướng và sự phát triển. Điều này sẽ giúp hiểu rõ hơn về khu vực và đưa ra các biện pháp cần thiết nhất để phát triển năng lực kỹ thuật số trên diện rộng trong tương lai.