Không biết từ bao giờ, trong các đám cưới, đám hỏi của người Việt, đặc biệt là người Kinh Bắc lại không thể thiếu một loại bánh. Loại bánh tượng trưng cho sự thủy chung – bánh Phu Thê. Bánh Phu Thê còn được gọi với nhiều tên như bánh xu xê, bánh xu xuê là một loại bánh ngọt cổ truyền của người Việt.

Theo truyền thuyết, chiếc bánh bắt nguồn từ sự tích vua Lý Anh Tông đi đánh trận, người vợ ở nhà thương chồng vất vả đã tự tay làm bánh gửi cho chồng. Vua ăn thấy ngon, nghĩ đến tình vợ chồng thắm thiết đã đặt tên bánh là bánh phu thê.

Nhưng cũng có tích truyền lại câu chuyện kể về vợ chồng người lái buôn, trước lúc người chồng lên đường đi buôn, người vợ làm bánh và gửi gắm tâm tư dù có xa nhau nhưng tấm lòng của người vợ vẫn luôn ngọt ngào như miếng bánh.

Cũng có câu chuyện khác cho rằng, một lần hội Đền Đô, vua Lý Thánh Tông cùng vợ là Nguyên phi đến Đền Đô. Có đôi vợ chồng trẻ đã làm món bánh lạ dâng lên vua. Nhà vua ăn thấy ngon nên đã đặt tên bánh là Phu Thê. Dù ở câu chuyện nào, bánh Phu Thê cũng tượng trưng cho sự thủy chung.

Song dù là truyền thuyết nào thì cũng đều chung một quan điểm để nói lên rằng bánh phu thê tượng trưng cho sự thủy chung, cho tình nghĩa vợ chồng. Có lẽ bởi vậy mà tục lệ trong đám hỏi phải có bánh Phu Thê đã trở thành truyền thống đối với người Việt Nam, đặc biệt là người dân Kinh Bắc. Nổi tiếng là nơi tạo nên loại bánh này và cách làm bánh truyền thống vẫn được tiếp nối truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Cũng giống như nhiều loại bánh truyền thống khác của Việt Nam, bánh Phu Thê không cầu kỳ về hình thức nhưng để có được một chiếc bánh hoàn hảo, thơm ngon phải trải qua nhiều công đoạn chuẩn bị, thực hiện kỹ lưỡng cũng như áp dụng các phương pháp bí truyền.

Mỗi gia đình trong phường sẽ có bí quyết làm bánh Phu Thê riêng để tạo nên hương vị đặc biệt. Để làm nên một chiếc bánh Phu Thê dẻo, thơm ngon, người làm bánh cần cẩn trọng trong từng công đoạn để tránh ảnh hưởng đến chất lượng của toàn mẻ bánh.

Bánh Phu Thê Đình Bảng có sự hòa quyện của lớp vỏ và phần nhân. Vỏ bánh được làm bằng gạo nếp cái hoa vàng. Gạo nếp xay thành bột, cô đặc lại để hơn một tuần mới đem trộn đường trắng, đu đủ xanh nạo sợi và hương liệu như tinh dầu chuối, va ni, hương cốm cùng nước quả dành dành. Nhân bánh được làm bằng đậu xanh đãi sạch vỏ, đồ chín, giã nhuyễn trộn với đường trắng, nước cốt dừa và dừa nạo.

Do bánh được kết hợp từ nhiều loại nguyên liệu khác nhau nên người làm bánh thường phải tỉ mỉ trong từng khâu. Sau khi các nguyên liệu được chuẩn bị xong, người thợ dàn mỏng bột lên khuôn, đặt nhân vào một đầu rồi đắp phần bột còn lại lên nhân.

Lá gói bánh là lá dong. Lá rửa sạch, để ráo nước, tước bớt cọng để lá được mềm mại trong khi gói, lá lót trong phải là lá chuối tây dẻo luộc chín hong khô. Khi gói, người ta còn quết lên lá một lớp mỡ để khi bóc bánh ăn không bị dính. Sau khi gói, bánh được luộc chín, vớt ra buộc từng cặp bằng 1 chiếc lạt hồng.

Chiếc bánh Phu Thê đạt tiêu chuẩn là khi thưởng thức người ta sẽ thấy được màu vàng trong của bánh, nhìn thấu những sợi đu đủ bên ngoài lớp vỏ. Khi ăn, cảm nhận hương thơm, dẻo từ gạo nếp, dai giòn của đu đủ, béo bùi của đậu xanh, dừa, và vị ngọt của đường…

Ngày nay, nghề làm bánh đang phát triển rất nhanh chóng, người dân Đình Bảng làm bánh quanh năm. Trong phường Đình Bảng có gần 1.000 hộ sản xuất, kinh doanh bánh mang lại nguồn thu nhập ổn định.