Trong hệ thống di tích lịch sử của Việt Nam, nhà tù Côn Đảo là một trong những di tích lịch sử đặc biệt, và là nhà tù tàn khốc nhất thế giới. Trong hơn 100 năm (1862-1975) có gần 20.000 chiến sỹ cách mạng và những người yêu nước Việt Nam bị giam cầm, tra tấn, hy sinh tại đây. Thực dân Pháp sau đó là đế quốc Mỹ đã biến nơi đây thành "địa ngục trần gian", nhằm làm giảm ý chí cách mạng và đầy đọa khổ sai các chiến sỹ cộng sản.

Bức tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh chứa đựng niềm tin ngời sáng của các chiến sỹ cách mạng

Giữa chốn ngục tù, hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là nguồn cổ vũ, động viên tinh thần những chiến sỹ cách mạng giữ vững khí tiết người cộng sản. Để có tấm hình của Người khi bí mật chào cờ, kết nạp Đảng, các chiến sỹ tù Côn Đảo đã vẽ, thêu hình Chủ tịch Hồ Chí Minh theo trí tưởng tượng của mình và tìm mọi cách cất giữ trước sự kiểm soát gắt gao của kẻ thù. Họ coi đó là tài sản vô giá, bởi hình ảnh đẹp nhất trong tâm trí là Tổ quốc, là Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Những ký ức lịch sử đó, nay như hiển hiện qua bức tượng bán thân Chủ tịch Hồ Chí Minh vào những ngày tháng 5 đặc biệt này. Chia sẻ với phóng viên, Phó giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh Phạm Thị Thanh Mai cho biết, giám ngục Paul Atoine Miniconi sinh năm 1897, được cử sang Việt Nam làm việc tại nhà tù Côn Đảo từ năm 1920 - 1952. Với vai trò giám ngục, ông được giao giữ chìa khóa các khám banh, canh gác, đi tuần và quản lý tù nhân tại một số banh của nhà tù. Tại đây, ông tận mắt chứng kiến tinh thần quả cảm, lòng trung thành của những chiến sỹ cộng sản đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong một lần kiểm tra một phòng giam trong hệ thống trại giam, giám ngục Paul Atoine Miniconi nhận thấy dấu hiệu bất thường từ những người tù. Hình như họ đang cất giấu một vật gì, ông nghi có thể là vũ khí. Từ nghi ngờ đó, ông cho tổ chức khám xét và thu được bức tượng bán thân Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đây là bức tượng được các chiến sỹ cộng sản bí mật cất giấu vượt qua sự kiểm soát của chính quyền Pháp và mang theo ra Côn Đảo những năm 1940. "Ông Paul Atoine Miniconi lúc đó hiểu giá trị nhân văn, ý nghĩa tốt đẹp mà chiến sỹ cộng sản dành cho Chủ tịch Hồ Chí Minh nên đã cất giữ bức tượng, xem đây như một kỷ niệm về những năm tháng làm việc tại Côn Đảo" - bà Mai nói.

Năm 1952, ông Paul Atoine Miniconi trở về Pháp với bức tượng Bác Hồ. Trước khi mất, ông đã để lại bức tượng cho người con trai Paul Miniconi. Ngày 1/12/2019, ông Paul Miniconi cùng nhà sử học Pháp Frank Senateur đã trao bức tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng ông Nguyễn Thiệp - Đại sứ Việt Nam tại Cộng hòa Pháp, để chuyển về bàn giao cho Bảo tàng Hồ Chí Minh bảo quản, lưu giữ. Bà Mai cho biết thêm, điều thú vị và trùng hợp, đại sứ Nguyễn Thiệp cũng chính là con trai của người tù cộng sản từng bị giam giữ tại nhà tù Côn Đảo trong giai đoạn ông Paul Atoine Miniconi làm giám ngục tại đây.

Theo lãnh đạo Bảo tàng Hồ Chí Minh, thời gian qua, thông qua con đường ngoại giao, bạn bè quốc tế đã tặng cho bảo tàng nhiều hiện vật. Bức tượng Bác Hồ ở nhà tù Côn Đảo là vật rất quý giá, gửi gắm nhiều giá trị về hình ảnh các chiến sỹ cộng sản và Bác Hồ, sẽ được bảo tàng gìn giữ, phát huy giá trị lịch sử.