Mỏ sắt Quý Xa - nguồn cung nguyên liệu gang thép trong nước

Trước đó, ngày 27/7/2022, Bộ Công Thương nhận được Văn bản số 4298 BTNMT-ĐCKS ngày 22/7/2022 của Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị cho ý kiến về các nội dung liên quan đến quản lý đối với quặng sắt tại mỏ Quý Xa, tỉnh Lào Cai theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành tại Văn bản số 4342/VPCP-CN ngày 12/7/2022 của Văn phòng Chính phủ.

Công ty TNHH Khoáng sản và Luyện kim Việt Trung được phép khai thác 1 triệu tấn quặng sắt mỏ Quý Xa trong năm 2022

Sau khi nghiên cứu, Bộ Công Thương có ý kiến cụ thể: Tại Văn bản số 4342/VPCP-CN nêu trên, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành giao Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan có giải pháp tổng thể quản lý, sử dụng mỏ sắt Quý Xa bảo đảm việc khai thác, tiêu thụ quặng sắt theo đúng quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, Bộ Tài nguyên và Môi trường là cơ quan quản lý về tài nguyên, cấp phép khai thác mỏ sắt Quý Xa cho Công ty TNHH Khoáng sản và luyện kim Việt Trung (VTM), đồng thời cũng là cơ quan yêu cầu VTM giảm công suất khai thác, chỉ đủ cung cấp quặng sắt cho Nhà máy gang thép Lào Cao của VTM nhưng chưa đưa ra dự thảo giải pháp tổng thể về quản lý và sử dụng quặng sắt mỏ Quý Xa nên Bộ Công Thương không có cơ sở xem xét, cho ý kiến như đề nghị của Bộ Tài nguyên và Môi trường tại văn bản nêu trên.

Văn bản Bộ Công Thương nêu rõ, tại Nghị quyết số 164/NQ-CP ngày 29/12/2021 của Chính phủ đã nêu “Mỏ sắt Quý Xa có tài nguyên, trữ lượng trên 120 triệu tấn quặng sắt, là một trong những mà quy mô lớn và có chất lượng ở khu vực Đông Nam Á. Do đó, mỏ sắt Quý Xa phải được quản lý, bảo vệ chặt chẽ, tổ chức khai thác, chế biến bằng công nghệ tiên tiến, hiện đại để sử dụng hiệu quả, tiết kiệm khoảng sản theo Nghị quyết số 02-NQ TW ngày 25/4/2011 của Bộ Chính trị...".

Trong khí đó, dự báo nhu cầu quặng sắt trong nước ngày càng tăng, quặng sắt có chất lượng cao không nhiều, mỏ sắt Thạch Khê chất lượng tốt, có trữ lượng lớn nhất nước nhưng chưa thể khai thác trước năm 2030 theo Nghị quyết 10-NQ/TW ngày 10/02/2022 của Bộ Chính trị. Trữ lượng còn lại của mỏ sắt Quý Xa rất lớn khoảng 100 triệu tấn. do vậy, cần thiết huy động sản lượng của mỏ sắt Quý Xa đến năm 2030 khoảng 3-5 triệu tấn/năm, sau năm 2030 khoảng 5-7 triệu tấn/năm.

Hiện Bộ Công Thương đã hoàn thành Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoảng sản giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, đang trình Thủ tướng Chính phủ thẩm định và phê duyệt. Quy hoạch đã xin ý kiến rộng rãi của các Bộ, địa phương, cơ quan liên quan, dự kiến tổ chức thẩm định và trình Thủ tướng phê duyệt trong quý IV/2022.

Theo dự thảo Quy hoạch, mỏ sắt Quý Xa sản lượng huy động khai thác giai đoạn 2021-2030 là 3 - 5 triệu tấn/năm, cung cấp đủ nguyên liệu cho Nhà máy gang thép Lào Cai và các nhà máy sản xuất gang thép trong nước.

Thực hiện theo hình thức đấu giá quyền khai thác để lựa chọn nhà đầu tư

Tại Văn bản Bộ Công Thương cũng nêu rõ giải pháp tổng thể về quản lý và sử dụng mà sắt Quý Xa. Trên cơ sở nguồn tài nguyên, dự báo nhu cầu quặng sắt trong nước, tình hình khó khăn, vướng mắc và năng lực của VTM hiện nay, Bộ Công Thương đề xuất 3 giải pháp đối với mỏ Quý Xa:

Thứ nhất, VTM đẩy mạnh việc khai thác 1 triệu tấn quặng sắt mà Quý Xa trong năm 2022 theo Nghị quyết số 164/NQ-CP ngày 29/12/2021 của Chính phủ đễ đảm bảo nguyên liệu cho Nhà máy gang thép Lào Cai duy trì sản xuất trong thời gian chưa cấp lại Giấy phép khai thác mới (tính đến ngày 22/7/2022, VTM đã khai thác được 444.000 tấn quặng sắt).

Thứ hai, VTM khẩn trương hoàn thành Đề án tái cơ cấu doanh nghiệp trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo Nghị quyết số 164/NQ-CP ngày 29/12/2021 của Chính phủ và chỉ đạo của Phó Thủ tướng Lê Văn Thành tại Văn bản số 4342/VPCP-CN ngày 12/7/2022 của Văn phòng Chính phủ.

Nghị quyết số 164/NQ-CP ngày 29/12/2021 của Chính phủ đã nêu: "Công ty VTM khai thác quặng sắt mỏ Quý Xa theo Giấy phép khai thác khoảng sản số 1226 GP-BTNMT ngày 16/8/2007 do Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp thời hạn đến hết năm 2020. Tại thời điểm giấy phép khai thác hết hạn, Công ty VTM không đủ điều kiện gia hạn theo quy định tại khoản 1 điều 39 và điểm b khoản 2 điều 51 Nghị định số 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khoảng sản”, đồng thời chỉ đạo: “Sau khi hoàn thành Đề án tái cơ cấu, trường hợp đủ điều kiện tiếp tục hoạt động, VTM hoàn thiện hồ sơ cấp lại giấy phép khai thác khoảng sản, trình Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét cấp giải pháp khai thác khoáng sản theo quy định để bảo đảm nguồn nguyên liệu ổn định cho Nhà máy gang thép Lào Cai”.

Thứ ba, mặc dù VTM được ưu tiên cấp phép theo quy định tại điểm g, khoản 1 Điều 22 Nghị định số 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khoảng sản, nhưng trữ lượng và công suất mà Quý Xa theo quy hoạch lớn (3-5 triệu tấn/năm), không chỉ cung cấp riêng cho Nhà máy gang thép Lào Cai (nhu cầu khoảng 1 triệu tấn quặng/năm) mà còn cung cấp cho các nhà máy sản xuất gang thép trong nước. Vì vậy, trong trường hợp có các nhà đầu tư khác muốn tham gia khai thác mỏ Quý Xa thì thực hiện theo hình thức đấu giá quyền khai thác khoáng sản để lựa chọn nhà đầu tư.

Để tạo điều kiện cho VTM vượt qua khó khăn, sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên quặng sát nghèo (deluvi) mà Quý Xa đã khai thác, Bộ Công Thương cũng đề nghị, Thủ tướng Chính phủ xem xét, giao Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp tổ chức thực hiện sử dụng theo phương án chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình về phương án xử lý đối với toàn bộ sản lượng quặng deluvi tồn kho tại Thông báo số 124/TB-VPCP ngày 22/9/2020 của Văn phòng Chính phủ" như đề xuất của Bộ Công Thương gửi Văn phòng Chính phủ tại Văn bản số 479/BCT-CN ngày 10/8/2021 về nguy cơ dừng hoạt động của Nhà máy gang thép Lào Cai của VTM.