Vì sao lập dự toán không sát dẫn đến số vượt thu cao?

Phát biểu giải trình làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm tại hội trường Quốc hội ngày 1/6, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc khẳng định, việc điều hành kinh tế - xã hội của năm 2022 là thành công một cách rực rỡ. Tăng trưởng kinh tế chúng ta đạt 8,02% và thu ngân sách đạt được 1.815.500 tỷ đồng, tức là vượt so cùng kỳ là 15,7% và vượt dự toán 28,6%.

Đây cũng là năm kim ngạch xuất nhập khẩu cao nhất đạt 732,5 tỷ USD, xuất siêu 11,2 tỷ USD và bội chi ngân sách dưới 4%. Lạm phát chỉ 3,15% và nợ công giảm xuống chỉ còn 38%, nợ Chính phủ chỉ có 34,7% GDP.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc giải trình làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm

Về việc lập dự toán không sát dẫn đến số vượt thu cao, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nêu, tại thời điểm chúng ta lập dự toán là thời điểm tháng 9 của năm 2021, tức giai đoạn Covid-19 bùng phát và trong quý này GDP tăng trưởng âm 6,02%. Như vậy, thu ngân sách của tháng 9 âm đến 46% so với cùng kỳ, dẫn đến việc chúng ta dự kiến dự toán ngân sách hợp với tình hình thực tiễn tại thời điểm đó.

Nhưng đến năm 2022 chúng ta đã chống dịch thành công, quý I tăng trưởng được 5,05% và quý II tăng được 7,83%, quý III tăng lên 13,7% và bình quân cả năm là 8,02%. Vì lý do đó cho nên vượt thu ngân sách đạt 403,4 ngàn tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương đạt 195,5 ngàn tỷ đồng và ngân sách địa phương là 207,9 ngàn tỷ đồng.

Còn nội dung vượt, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay, dầu thô vượt 49,8 ngàn tỷ do tăng giá dầu cũng như tăng sản lượng. Bên cạnh đó, xuất nhập khẩu cũng vượt 86,4 ngàn tỷ đồng, đất đai vượt 74.000 tỷ đồng...

Về chính sách hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp, năm 2021 chúng ta đã giảm thuế được 132,4 ngàn tỷ đồng; năm 2022, giảm và gia hạn được 200,3 ngàn tỷ đồng, trong đó miễn là 89,6 ngàn tỷ đồng và giãn, hoãn là 100,3 ngàn tỷ đồng. Có nhiều chính sách, ví dụ như giảm thuế VAT xuống 8% hay giảm thuế trong môi trường 50%...

Ngoài ra, còn thiết kế gói kích cầu là 347.000 tỷ đồng, trong đó có 176.000 tỷ đồng đầu tư xây dựng các cơ sở hạ tầng và như đại biểu Quốc hội thấy, các hệ thống đường cao tốc của chúng ta khởi công liên tục và khánh thành liên tục đã tạo nên một mạng kết nối giao thông làm thay đổi bộ mặt, thúc đẩy cho tăng trưởng kinh tế phát triển trong thời gian vừa qua rất rõ.

Trong năm 2023, dự kiến là giảm 195,4 ngàn tỷ đồng, trong đó miễn, giảm là 74,2 ngàn tỷ đồng, còn gia hạn là 121,2 ngàn tỷ đồng. Ngoài ra, các nguồn vốn huy động khác như ODA... Vừa qua, bước đầu cho việc thực hiện ODA thế hệ mới,Thủ tướng Chính phủ đã giao cho Bộ Tài chính ký Hiệp định với Nhật Bản vay được 50 tỷ Yên, lãi suất chỉ 0,01%. Đây cũng là thành công và các dự án ODA của chúng ta bắt đầu được triển khai.

Về vấn đề tồn dư ngân sách 1 triệu tỷ đồng, tại sao không dùng vào việc khác, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay, trên thực tế hiện nay tồn dư ngân sách là 1.043 ngàn tỷ đồng, chúng tôi gửi Ngân hàng Nhà nước 895.000 tỷ đồng, lãi suất 0,8%/năm và tại ngân hàng thương mại 130 tỷ đồng gửi ngắn hạn.

Số tiền này đã gắn với nhiệm vụ chi cụ thể, tức nguồn này là nguồn nhàn rỗi tạm thời mà đã có trong dự toán được Quốc hội phê chuẩn, chẳng hạn như bố trí vào các dự án đầu tư công, dự án về chương trình mục tiêu quốc gia... đồng thời, nguồn đã có nhiệm vụ chi chi tiết, tồn đọng vì chúng ta chưa giải ngân hết chứ không phải là nguồn để phân bổ vào việc khác.

Xử lý nghiêm ngân hàng và công ty bảo hiểm vi phạm

Về quản lý hoạt động kinh doanh bảo hiểm nhân thọ, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nêu, vừa qua có những tồn tại như kênh liên kết giữa ngân hàng thương mại và công ty bảo hiểm, tức ngân hàng thương mại ký hợp đồng với công ty bảo hiểm để bán bảo hiểm cho khách hàng thông qua ngân hàng giới thiệu để hưởng hoa hồng. Bên cạnh đó, các hợp đồng dài, chưa rõ ràng nên người mua thường đọc không kỹ cho nên xảy đến việc thua thiệt khi khiếu kiện.

Về vấn đề này, Bộ Tài chính đã phối hợp với Ngân hàng Nhà nước kiểm tra và xử lý nghiêm những ngân hàng và những công ty bảo hiểm vi phạm. Chúng tôi liên tục hội ý và phối hợp với nhau để thực hiện nhiệm vụ này.

Bộ Tài chính cũng đang xây dựng nghị định và thông tư để thực hiện pháp luật về kinh doanh bảo hiểm, tập trung vào nguyên tắc cung cấp các sản phẩm bảo hiểm và hợp đồng bảo hiểm rõ ràng hơn, ngắn hơn, trọng tâm hơn, làm rõ quyền lợi, thời hạn và nghĩa vụ của các bên. Đồng thời, quy định gói định mức tối đa chi thưởng và quy định các vấn đề về chi đại lý, công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm. Như vậy, Bộ cũng đang tập trung vào những nội dung để quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ.

Về tiêm chủng, người đứng đầu ngành tài chính cho biết, trong giai đoạn trước, kinh phí tiêm chủng được đưa vào trong Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016-2020, tuy nhiên khi kết thúc giai đoạn này, Quốc hội đồng ý và có nghị quyết chuyển qua bố trí vào chi thường xuyên.

Trong năm 2021, bố trí được 134 tỷ cho tiêm chủng mở rộng, năm 2022 178 tỷ đồng, và năm 2023, hiện nay Bộ Tài chính đang phối hợp với Bộ Y tế để bố trí kinh phí mua vaccine. Việc này cũng đã được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo.

Về vấn đề quản lý đơn vị sự nghiệp công lập, ông Hồ Đức Phớc thông tin, triển khai Nghị quyết 19-NQ/TW năm 2017 của Ban Chấp hành Trung ương, Chính phủ đã ban hành Nghị định 60 và Bộ Tài chính ban hành Thông tư 56 để triển khai. Qua 3 năm thực hiện, do Covid-19 nên nguồn thu đơn vị sự nghiệp khó khăn, đặc biệt trong lĩnh vực y tế, giáo dục...

Theo ông Hồ Đức Phớc, lộ trình thực hiện tự chủ tài chính phải đảm bảo cho việc tính giá dịch vụ của sự nghiệp công theo nguyên tắc tính đủ chi phí dịch vụ, cho nên cần phải ban hành các định mức kinh tế kỹ thuật chuyên ngành để đáp ứng kịp thời nội dung này. Sau 3 năm thực hiện, hiện nay các đơn vị thuộc y tế và giáo dục phản ánh là có những vấn đề bất hợp lý trong Nghị định 60/2021/NĐ-CP và đề nghị sửa Nghị định một cách phù hợp hơn.

"Đất nước ta là đất nước đang phát triển, do đó, những vấn đề phát sinh cần được tiếp thu một cách kịp thời để xây dựng pháp luật một cách kịp thời hơn, đảm bảo cho việc phát triển một cách bền vững" - Bộ trưởng nói, đồng thời, lưu ý rằng cần phải quán triệt Nghị quyết 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương quy định trong giai đoạn từ nay đến năm 2025 phải phấn đấu đảm bảo 20% đơn vị tự chủ được tài chính.

Giải trình thêm tình hình khó khăn về kinh tế, Bộ trưởng cho rằng, hiện nay chúng ta đang còn khó khăn về tổng cầu của nền kinh tế, cho nên làm thế nào để tháo được tổng cầu ra, tức là tăng tiêu dùng xã hội lên, tăng đầu tư tư nhân lên, đặc biệt trong lĩnh vực như bất động sản, điện tái tạo, giải ngân đầu tư công hay là xuất nhập khẩu.

Theo đó, Bộ trưởng đề nghị, phải phân cấp mạnh mẽ cho các địa phương và các bộ, ngành, ví dụ như vốn chương trình mục tiêu, chi thường xuyên để sửa chữa, nâng cấp các công trình công và các máy móc thiết bị, hay đánh giá tác động môi trường...

Mặt khác, giải quyết thị trường và cung ứng vốn. Các quy định sẽ hoàn thiện dần, tuy nhiên cần hành động hướng đến doanh nghiệp, tháo gỡ khó khăn. "Doanh nghiệp là tế bào của nền kinh tế, doanh nghiệp có phát triển mới giải quyết được công ăn việc làm, tăng trưởng được và thu ngân sách được thì sẽ thành công" - Bộ trưởng nói.