CôngThương -  Theo tiến sĩ Nguyễn Văn Khải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn Tiết kiệm điện và Dung dịch hoạt hoá điện hoá Hà Nội, bóng đèn huỳnh quang compact có cấu tạo gồm ống thủy tinh, dây tóc kim loại, khí krypton hoặc thủy ngân và bột huỳnh quang. Bóng đèn compact phát sáng là nhờ sự phóng điện trong hơi thủy ngân tạo ra tia cực tím, các tia này kích thích bột huỳnh quang trong vỏ đèn phát ra dải phổ ánh sáng màu trắng nhìn thấy được. Thực tế, khi các điện tử va chạm vào thủy ngân và bột huỳnh quang, năng lượng của chúng rất nhỏ, nên các tia độc hại phát ra coi như không có.

Về lý thuyết, bóng đèn sẽ gây nguy hiểm khi bị vỡ vì những chất có trong đó thoát ra ngoài môi trường có khả năng gây ung thư. Tuy nhiên, các nhà sản xuất cũng đã phải sử dụng những công nghệ nhất định để kiểm soát nhằm đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Về vấn đề nay, ông Trần Trung Tưởng – Quản đốc Phân xưởng huỳnh quang Compact Công ty CP Bóng Đèn Phích Nước Rạng Đông cho biết: bóng đèn huỳnh quang compact Rạng Đông được sử dụng 100% loại thủy tinh không chì. Đây là công nghệ mới được phát triển hơn chục năm nay trên thế giới. Đặc điểm của loại thủy tinh này là không có chì nên rất an toàn, thân thiện với môi trường.

Mặt khác trong thành phần của thủy tinh không chì có chứa các hóa chất có thể hấp thụ hầu hết tia tử ngoại có bước sóng nhỏ hơn 320nm, cụ thể là ôxít cerium (CeO₂) và ôxít sắt Fe₂O₃ (theo bằng sáng chế của Mỹ số 6831026 và 5470805 về tác dụng của thủy tinh không chì). Vì vậy nó ngăn chặn các tia tử ngoại ra bên ngoài vỏ bóng đèn, không ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng.

Về chất thủy ngân trong bóng đèn compact Rạng Đông, theo ông Tưởng cũng không có gì đáng ngại. Thực tế, người ta vẫn dùng thủy ngân trong các máy đo nhiệt độ, kẹp đo nhiệt độ mà không sợ nguy hiểm bởi vì thủy ngân chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe khi con người tiếp xúc trực tiếp tới nó.

Nói cách khác, đèn huỳnh quang compact chỉ nguy hiểm khi bóng đèn bị vỡ ra và con người tiếp xúc phải thủy ngân lỏng của bóng đèn. Để hạn chế vấn đề này, Công ty CP bóng đèn phích nước Rạng Đông đã ứng dụng công nghệ mới là sử dụng viên thủy ngân dạng hạt được bọc kẽm để thay thế thủy ngân lỏng trong bóng đèn.

Trong quá trình hoạt động thủy ngân sẽ bốc hơi ra, khi không hoạt động thủy ngân sẽ ngưng tụ trong viên kẽm. Trường hợp bóng bị vỡ thủy ngân cũng sẽ không tràn ra được bên ngoài và người ta có thể dễ dàng thu hồi lại chúng, rất an toàn và bảo vệ môi trường.

Mặt khác, sử dụng viên thủy ngân này còn giúp chúng ta kiểm soát tốt lượng thủy ngân trong đèn. Theo tiêu chuẩn quốc tế, lượng thủy ngân trong đèn phải dưới 5mg (theo Energy Star, chương trình năng lượng của Bộ năng lượng Mỹ, ngày 8/12/2008). Nhưng đối với loại bóng đèn compact Rạng Đông lượng thủy ngân chỉ dưới 3mg. Các loại bóng đèn T3 chỉ dưới 1,9mg, an toàn và kiểm soát tốt chất lượng của bóng.

Một công nghệ nữa cũng được ứng dụng trong sản xuất bóng đèn compact Rạng Đông giúp hạn chế tia tử ngoại và duy trì quang thông của bóng đèn, đó là công nghệ phủ lớp bột oxit nhôm (Al₂O_3).

Để ngăn chặn các tia tử ngoại bắn phá lên thành ống đèn, người ta phủ lên thành ống một lớp bột oxit nhôm mỏng rồi sau đó mới tráng lớp bột huỳnh quang bên trong tạo thànhl ớp màng bảo vệ có khả năng chống ăn mòn mạnh Na-Hg và ngăn chặn thủy ngân thâm nhập vào thuỷ tinh của bóng đèn không bức xạ ra môi trường bên ngoài. Đồng thời, lớp bảo vệ vừa có tác dụng nâng cao hiệu suất phát quang, giảm sự suy giảm quang thông của bóng đèn.

Để nâng cao tính an toàn cho người sử dụng, ông Tưởng khuyến cáo, tốt nhất người tiêu dùng nên lựa chọn mua sản phẩm của các nhà sản xuất đã có uy tín trên thị trường. Việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến vào sản xuất sẽ làm cho chất lượng sản phẩm tốt hơn và độ an toàn cũng cao hơn.

Ngoài ra, khi bóng đèn bị hỏng, người tiêu dùng không nên tự đập bóng đèn ra. Trường hợp không may bóng bị vỡ thì phải thu dọn ngay vào túi nilon, khi thu dọn phải đeo khẩu trang chống độc. Mở cửa sổ và rời khỏi phòng ít nhất 15 phút. Đồng thời, tắt điều hòa không khí, chú ý không sử dụng chổi hoặc máy hút bụi để làm sạch. Cẩn thận lấy các mảnh thủy tinh vỡ và đặt chúng trong túi nilong và bọc kín rồi cho vào thùng rác phân loại. Tuyệt đối không vứt bỏ bóng đèn vào sọt rác mà không được bao bọc kỹ lưỡng.

Đèn compact là sản phẩm đang được sử dụng rất rộng rãi nhờ tính năng tiết kiệm điện rất hiệu quả. Tuy nhiên, ngoài việc tuyên truyền cho người dân hiểu lợi ích tiết kiệm điện năng của đèn, các nhà sản xuất cần quan tâm hơn nữa đến việc hướng dẫn người dân cách thu gom an toàn, đưa các loại đèn compact đã hư hỏng hoặc quá hạn sử dụng về các chỗ thu gom đồng thời tổ chức tốt việc thu gom để xử lý các bóng đèn đã hư hỏng. Các thông tin này nếu được hướng dẫn ngay trên các vỏ hộp bóng đèn chắc chắn sẽ hiệu quả hơn nhiều.

Được biết, hiện nay, Rạng Đông đang thực hiện thu hồi và xử lý đèn sau sử dụng. Đây là một dự án không chỉ nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh mà còn góp phần rất quan trọng vào chiến dịch bảo vệ môi trường.

Ngọc Loan