Ngày 27/8, Chính phủ Ấn Độ đã quyết định không cho phép xuất khẩu gạo basmati dưới 1.200 USD/tấn để hạn chế khả năng vận chuyển “bất hợp pháp” gạo non-basmati trắng dưới vỏ bọc gạo basmati cao cấp.

Trong một tuyên bố đưa ra ngày 27/8, Bộ thương mại Ấn Độ cho biết họ đã chỉ đạo cơ quan xúc tiến thương mại APEDA không đăng ký hợp đồng dưới 1.200 USD/tấn. Các hợp đồng hiện tại có giá dưới 1.200 USD/tấn vẫn bị hủy bỏ. Một ủy ban dưới sự chủ trì của APEDA sẽ được thành lập để đánh giá các hành động trong tương lai.

Để tìm cách kiểm soát giá bán lẻ gạo, Chính phủ Ấn Độ đã thực hiện một số bước để tăng nguồn cung trong nước. Vào tháng 9 năm ngoái, nước này đã cấm xuất khẩu gạo tấm, trong khi tháng trước họ áp đặt hạn chế đối với gạo trắng non-basmati. Mới đây, thuế xuất khẩu 20% đã được áp dụng đối với gạo non-basmati luộc sơ.

Với những hạn chế này, Ấn Độ hiện đã áp đặt các hạn chế đối với tất cả các loại gạo non-basmati. Theo tuyên bố của Bộ thương mại, Chính phủ đã ban hành chỉ thị cho APEDA (Cơ quan phát triển xuất khẩu sản phẩm thực phẩm chế biến và nông nghiệp) đưa ra các biện pháp bảo vệ bổ sung để ngăn chặn khả năng xuất khẩu bất hợp pháp gạo non-basmati trắng dưới vỏ bọc gạo basmati.

Theo hướng dẫn, “các hợp đồng xuất khẩu basmati có giá trị chỉ từ 1.200 USD/tấn trở lên phải được đăng ký để cấp Giấy chứng nhận Đăng ký - kiêm - Phân bổ (RCAC)”. Theo Chính sách ngoại thương, APEDA có nhiệm vụ đăng ký tất cả các hợp đồng xuất khẩu gạo basmati và sau đó ban hành RCAC để xuất khẩu gạo basmati.

Bộ Thương mại cho biết thêm, các hợp đồng có giá trị dưới 1.200 USD/tấn có thể bị hủy bỏ. Các hợp đồng có giá thấp hơn mức giá trần này sẽ được đánh giá bởi một ủy ban do Chủ tịch APEDA thành lập nhằm tìm hiểu sự thay đổi về giá và việc sử dụng tuyến đường này để xuất khẩu gạo trắng non-basmati.

Bộ Thương mại nhấn mạnh lưu ý rằng đã có sự thay đổi lớn trong giá hợp đồng xuất khẩu basmati với giá hợp đồng thấp nhất là 359 USD/tấn trong bối cảnh giá xuất khẩu trung bình là 1.214 USD/tấn trong tháng hiện tại. Ủy ban phải nộp báo cáo trong vòng một tháng, sau đó có thể đưa ra quyết định về việc xuất khẩu basmati với giá thấp hơn theo kế hoạch của ngành một cách thích hợp.

APEDA sẽ tổ chức các cuộc tham vấn thương mại để nâng cao nhận thức của họ về vấn đề này và hợp tác để ngăn cản việc sử dụng cơ hội này để xuất khẩu gạo trắng non-basmati. Tổng xuất khẩu gạo basmati của Ấn Độ đạt 4,8 tỷ USD trong năm 2022-2023 về mặt giá cả, trong khi về mặt khối lượng là 45,6 vạn tấn. Xuất khẩu non-basmati đạt 6,36 tỷ USD trong năm tài chính vừa qua. Về khối lượng, là 177,9 vạn tấn.

Theo dữ liệu của Bộ Nông nghiệp, sản lượng gạo của Ấn Độ ước tính tăng lên 135,54 triệu tấn trong niên vụ 2022-2203 từ mức 129,47 triệu tấn của năm trước. Bộ cho biết, để kiểm tra giá trong nước và đảm bảo an ninh lương thực trong nước, chính phủ đã thực hiện các biện pháp hạn chế xuất khẩu gạo từ Ấn Độ. Việc xuất khẩu gạo trắng non-basmati bị cấm vào ngày 20/7.

Mặc dù hạn chế đối với một số loại nhất định, xuất khẩu gạo vẫn ở mức cao trong năm nay, tổng xuất khẩu gạo (trừ gạo tấm bị cấm xuất khẩu) là 7,33 triệu tấn. so với 6,37 triệu tấn trong cùng kỳ năm trước, tăng 15,06%. Cơ quan này cũng cho biết đã có sự tăng vọt trong xuất khẩu gạo đồ và gạo basmati; cả hai loại này đều không bị hạn chế xuất khẩu.

Trong khi xuất khẩu gạo đồ tăng 21,18% (3,29 triệu tấn trong năm nay so với 2,72 triệu tấn trong năm trước), xuất khẩu gạo basmati đã tăng 9,35% (1,86 triệu tấn trong năm nay so với 1,70 triệu tấn trong năm trước). Tương tự, xuất khẩu gạo trắng non-basmati, vốn bị áp thuế xuất khẩu 20% kể từ ngày 9/9/2022 và bị cấm từ ngày 20/7, cũng đã tăng 4,36% (1,97 triệu tấn so với 1,89 triệu tấn trong năm trước đó).

Theo ước tính của Bộ Nông nghiệp và Phúc lợi nông dân, trong Mùa Rabi 2022-23, sản lượng chỉ đạt 158,95 LMT (tấn) so với 184,71 LMT trong Mùa Rabi 2021-22, giảm 13,84%. Cơ quan này cho biết thêm, trên bình diện quốc tế, do nhu cầu mạnh mẽ từ người mua châu Á, sự gián đoạn sản xuất được ghi nhận vào năm 2022-2023 ở một số nước sản xuất lớn như Thái Lan và lo ngại về tác động bất lợi có thể xảy ra khi El Nino xuất hiện, giá gạo quốc tế cũng đã tăng liên tục kể từ năm ngoái.

Chỉ số giá gạo FAO (Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc) đạt 129,7 điểm vào tháng 7/2023; giá trị cao nhất kể từ tháng 9/2011, tăng 19,7% so với mức của năm qua. Cơ quan này cho biết: do giá gạo Ấn Độ vẫn rẻ hơn giá quốc tế nên nhu cầu về gạo Ấn Độ tăng mạnh, dẫn đến xuất khẩu kỷ lục trong giai đoạn 2021-2022 và 2022-2023. Chính phủ đã nhận được các báo cáo tin cậy liên quan đến việc phân loại sai và xuất khẩu bất hợp pháp gạo trắng non-basmati, loại gạo này đã bị cấm xuất khẩu có hiệu lực từ ngày 20/7/2023.

Có thông tin cho rằng, gạo trắng non-basmati đang được xuất khẩu theo mã HS của gạo đồ và gạo basmati. Theo cách nói thương mại, mọi sản phẩm đều được phân loại theo mã HSN (hệ thống thuế quan hài hòa). Mã này giúp phân loại hàng hóa một cách có hệ thống trên toàn cầu.