Tục xông đất (hay còn gọi là xông nhà hay đạp đất) vào đầu năm mới là phong tục cổ truyền được dân tộc ta giữ gìn qua bao thế hệ, là tục lệ có từ lâu đời tại Việt Nam.

Nói cách khác, đây là nét văn hóa đặc trưng của dân tộc Việt và là một nghi thức không thể thiếu vào mỗi dịp Tết cổ truyền dân tộc. Khi đã bước qua thời khắc giao thừa là có thể xông đất.

Việc xông nhà đầu năm là một trong những nghi thức quan trọng dịp Tết

Xông đất ngày Tết bắt nguồn từ mong muốn của ông bà ta về một năm thuận buồm xuôi gió, bình an và tránh được những tai ương, xui xẻo.

Theo quan niệm dân gian, sau đêm giao thừa, mọi thứ trong nhà đều rất mới chính vì thế mà gia chủ thường cầu mong đầu năm sẽ có người mang đến sự may mắn, phát tài, phát lộc đến với gia đình. Và người đến nhà đầu tiên của năm mới sẽ là người xông nhà, xông đất. Bởi vậy nhiều người đã chọn người xông nhà cho mình.

Ở một khía cạnh nào đó, việc xông nhà còn mang ý nghĩa thắt chặt tình cảm giữa con người với nhau, gắn bó tình làng nghĩa xóm. Những lời chúc may mắn, bữa cơm ấm áp đầu năm thay cho những lời nói yêu thương dành cho nhau.

Người xông nhà phải hợp tuổi gia chủ với tuổi con vật đại diện cho năm, tránh tuổi “tứ hành xung” (bốn con giáp xung khắc với nhau về nhiều mặt trong cuộc sống) là những tuổi xung khắc với nhau trong cùng một nhóm). Cũng có gia đình, gia chủ tự xông đất lấy để tránh nghĩ ngợi về những phiền phức, rủi ro khi có người khác đến xông nhà.

Thuở xưa, người đến xông nhà sẽ đốt một bánh pháo mừng, cất cao giọng chúc chủ nhà mọi điều tốt lành, tùy theo từng trường hợp: Tăng phúc tăng thọ (nhà có cha mẹ già), phong đăng hoà cốc (nhà nông), tốt tài sai lộc (nhà buôn bán, làm nghề), buôn may bán đắt, nhất bản vạn lợi (nhà buôn), thăng quan tiến chức (người làm việc cho nhà nước).

Chủ nhà hoan hỉ đón chào và cảm ơn, đồng thời cùng chúc lại mọi điều hay, và có nơi còn đưa mừng tiền đựng trong một bao giấy nhỏ hồng điều gọi là phong bao. Tục đưa biểu tiền như vậy còn gọi là mở hàng.

Ngày nay tuy một số quy tắc đã lược giản hơn, nhưng khách đến xông nhà vẫn thường mang theo lì xì đến mừng tuổi cho trẻ em trong nhà, chủ nhà sẽ ra đón tiếp với tinh thần vui vẻ, nhiệt tình và nhận những lời hay ý đẹp, những lời chúc mừng năm mới từ vị khách đó.

Năm Quý Mão 2023 có 4 tuổi rất tốt để xông nhà gồm: Mậu Tuất (1958), Canh Tuất (1970), Tân Hợi (1971), Tân Mùi (1991).

Ngoài các tuổi trên, gia chủ có thể lựa chọn các tuổi sau: Ất Mùi (1955), Mậu Thân (1968), Nhâm Tuất (1982), Quý Hợi (1983), Mậu Thìn (1988), Giáp Tuất (1994), Ất Hợi (1995), Mậu Dần (1998), Quý Mùi (2003).

Xông nhà là tục lệ truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam. Tuy nhiên, nhiều người không biết rằng chọn người xông đất “một lần vía bằng ba lần tuổi” tức là người xông đất trước hết phải là người có nhân cách đạo đức tốt, sau đó mới đến yếu tố tuổi, mệnh.