- Giá trị xuất khẩu được nâng cao

Theo bà Tô Thị Tường Lan – Phó tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), quí I/2011, kim ngạch xuất khẩu (XK) cá tra đạt trên 376,4 triệu USD với sản lượng trên 153.000 tấn, tăng 21,6% về giá trị và 5,2% về khối lượng so với cùng kỳ. Trong top 20 thị trường XK hàng đầu (chiếm 70% sản lượng và kim ngạch), chỉ có 6 thị trường có giá XK trung bình giảm còn lại 14 thị trường đều tăng; trong đó thị trường Úc, Ý, Bỉ và Nga tăng trung bình từ 3 – 11%. Những DN đạt kim ngạch xuất khẩu cao gồm Vĩnh Hoàn Corp (đạt trên 32 triệu USD), Hùng Vương Corp (28 triệu USD), Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Thủy sản An Giang (23 triệu USD), Công ty TNHH Đại Thành (8 triệu USD),…

Hiện nay, các nhà nhập khẩu cho rằng, giá cá tra không có khả năng sụt giảm và có thể sẽ tăng thêm khoảng 10% cho tới vụ hè vì thông tin nguồn nguyên liệu thiếu hụt là có căn cứ; đồng thời các thị trường nhập khẩu cá tra trên thế giới bắt đầu chấp nhận mức giá sàn cao từ Việt Nam. Tuy nhiên, có một số nhà nhập khẩu vẫn cố gắng duy trì mức giá thấp bằng cách thuyết phục các công ty Việt Nam gian lận thương mại bằng cách tăng trọng, mạ băng cho sản phẩm làm tổn hại nghiêm trọng đến hình ảnh cá tra Việt Nam và cộng đồng các doanh nghiệp (DN) chế biến và XK cá tra nước ta. Đặc biệt, trong quí I, tình trạng thiếu nguyên liệu vẫn còn tiếp tục diễn ra vì thời điểm thu hoạch cá tra chưa tới, dẫn đến việc giá nguyên liệu cá tra tăng lên mức 29.000 đồng/kg.

Ông Nguyễn Hữu Dũng – Phó chủ tịch VASEP cho rằng, kim ngạch XK cá tra trong những tháng đầu năm tăng tới 21,6%, trong khi sản lượng chỉ tăng có 5,2% là do giá trị cá tra đã được cải thiện. Đồng thời, sản lượng dự trữ của nhiều DN từ năm 2010 vẫn còn đủ cung cấp cho hai tháng đầu năm nên việc thiếu nguyên liệu mới bắt đầu ảnh hưởng. Trong quí II/2011, mức ảnh hưởng sẽ rõ rệt hơn (dự kiến, sản lượng nuôi cá tra năm 2011 ước đạt trên 500.000 tấn, trong khi nhu cầu XK năm nay cần tới 660.000 tấn). Ngoài ra việc tỷ giá, lãi suất cùng các chi phí khác như điện, xăng… tăng cao cũng đang dồn các DN vào thế yếu.

Cũng theo ông Dũng, liên quan đến việc Quỹ Quốc tế về bảo vệ thiên nhiên (WWF) đưa cá tra Việt Nam vào danh mục đỏ và thông tin không đúng sự thật tại Chương trình “Pangasius Lie – Lời nói dối cá tra” của WWF được phát sóng trên truyền hình Đức ngày 9/3/2011, khiến nhu cầu tiêu thụ cá tra tại khu vực Bắc Âu giảm nghiêm trọng. Thời gian qua, VASEP và một số ban ngành liên quan đã sang Thụy Sỹ, Hà Lan, Đức để bàn bạc với WWF, Hội đồng Quản lý nuôi trồng thủy sản (ASC) và Công ty GlobalGAP nhằm phát triển bền vững cá tra Việt Nam. Kết quả, WWF, ASC và các nhà nhập khẩu cá tra châu Âu sẽ sang Việt Nam tham dự hội thảo cá tra được tổ chức vào ngày 27/6/2011 tại TP.HCM với nội dung về hiện trạng ngành cá tra Việt Nam và quan điểm bền vững của Việt Nam đáp ứng yêu cầu các khách hàng thế giới…

Tập trung giải quyết khó khăn

Để ngành nuôi trồng, chế biến XK cá tra có thể vượt qua những thách thức mới, VASEP dự kiến trong năm nay sẽ tăng giá XK trung bình của cá tra Việt Nam lên 2,8USD/kg (hiện giá XK trung bình đạt 2,54 USD/kg, tăng 0,4USD/kg so với năm 2010); đồng thời kêu gọi các DN chủ động xây dựng vùng nguyên liệu thông qua các hình thức tự nuôi, nuôi gia công, hợp đồng liên kêt với người nuôi để giảm giá thành, nâng cao chất lượng nguyên liệu, kiểm soát kháng sinh, hóa chất cấm trong nguyên liệu.

Ông Thái An Lai – Phó chủ tịch Hiệp hội Thủy sản Đồng Tháp cho biết, năm 2011, tỉnh Đồng Tháp dự kiến sẽ tăng diện tích nuôi cá tra lên 1.600 ha và đạt trên 300.000 tấn. Hiện, phía Hiệp hội Thủy sản Đồng Tháp đang tích cực vận động và giúp đỡ người nông dân trong việc nuôi trồng để tăng sản lượng, diện tích cá tra.

Còn ông Phan Ngọc Phước – Phó tổng giám đốc Công ty CP NTACO cho hay, quí I vừa qua, giá trị XK của công ty đạt 2,5 triệu USD, so với năm trước không tăng vì giá nguyên liệu trong nước đang ở mức quá cao. Hiện nay, với khoảng 40 ha diện tích cá tra, công ty mới chủ động được khoảng 50% nguyên liệu cho sản xuất, số còn lại đang phải thu mua từ nhiều nguồn khác. Dù muốn mở rộng thêm diện tích nuôi trồng và hỗ trợ người dân nhưng do giá điện, giá xăng và lãi suất ngân hàng quá cao nên công ty vẫn chưa thực hiện được. Hiện, công ty đang tích cực chủ động cắt giảm mọi chi phí, trong đó tập trung đầu tư máy móc công nghệ hiện đại để tránh tiêu hao nguồn nguyên liệu. Về lâu dài, công ty có thể sẽ tính đến việc đầu tư xây dựng nhà máy phát điện chạy bằng trấu, rơm rạ…

Theo ông Nguyễn Hữu Dũng, trong thời điểm này, hơn ai hết, các DN cần phải tự tháo gỡ khó khăn cho chính mình, thay vì đầu tư phát triển bề rộng, hãy chú trọng phát triển chiều sâu, chú trọng hơn đến chất lượng, hình ảnh DN.

Ngay tại thời điểm này, mỗi doanh nghiệp nên cố gắng cắt giảm tối đa mọi chi phí, tự đầu tư nhà máy điện chạy bằng trấu, hoặc rơm (nếu làm được thì giá mỗi kWh điện sẽ chỉ còn 636 đồng, tiết kiệm được một nửa so với giá điện của Tập đoàn điện lực Việt Nam…). Đây là chuyện không dễ nhưng trước nguy cơ thiếu điện đang diễn ra, VASEP đang thương lượng với các đối tác để đưa ra chi phí đầu tư hợp lý cho các nhà máy này. Ngoài ra, ông Dũng cũng khuyến khích các DN mạnh dạn nghiên cứu chế biến phụ phẩm theo công nghệ cao vì hiện nay 1kg dầu cá tinh luyện có giá khoảng 336 Euro, cao hơn 40 – 60% so với giá trị XK cá tra Fi lê đơn thuần.

Bài và ảnh: Thùy Dương