Giải ngân ì ạch

Theo số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 6 tháng đầu năm, Việt Nam thu hút 1.590 triệu USD vốn ODA. Trong đó, vốn vay là 1.573 triệu USD và vốn viện trợ không hoàn lại là 17 triệu USD. Cùng kỳ năm 2014, Việt Nam thu hút được 2.254 triệu USD vốn ODA, trong đó vốn vay là 2.217 triệu USD và vốn viện trợ không hoàn lại là 37 triệu USD. Như vậy, 6 tháng đầu năm 2015, thu hút vốn ODA chỉ bằng 70,54% so với cùng kỳ 2014.

Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, kể từ khi trở thành nước có thu nhập trung bình, Việt Nam khó khăn hơn trong việc thu hút ODA. Các nhà tài trợ song phương đã thay đổi chính sách viện trợ đối với Việt Nam theo hướng giảm dần, hoặc chấm dứt viện trợ, điển hình như Thụy Điển, Anh, Bỉ… Ngay Nhật Bản, là nhà tài trợ song phương lớn nhất cho Việt Nam cũng cắt giảm viện trợ không hoàn lại những năm gần đây.

Đáng nói hơn, trong lúc thu hút vốn ODA đang trở nên khó khăn hơn thì việc giải ngân lại kém hiệu quả. Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 6 tháng đầu năm, Việt Nam chỉ giải ngân được 1.917 triệu USD, trong đó vốn vay là 1.736 triệu USD và ODA viện trợ không hoàn lại là 181 triệu USD. Con số trên thấp hơn rất nhiều mức 3.000 triệu USD so với cùng kỳ năm 2014.

Đồng bộ các giải pháp

Báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy: Giải ngân vốn ODA 6 tháng đầu năm giảm mạnh so với cùng kỳ bởi thiếu các khoản vay giải ngân nhanh, trong khi cùng kỳ năm 2014, các khoản giải ngân nhanh của Chương trình Tín dụng hỗ trợ quản lý kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh (EMCC), Chương trình Hỗ trợ ứng phó với biến đổi khí hậu (SPRCC)… lên tới gần 500 triệu USD.

Tuy nhiên, nguyên nhân chính dẫn đến việc giải ngân ODA 6 tháng đầu năm thấp là do thiếu các quy định, quy chuẩn về sử dụng ODA; sự khác biệt về quy trình, thủ tục thực hiện dự án giữa Việt Nam và các nhà tài trợ. Ngoài ra, nguồn vốn đối ứng thiếu và chính sách giải phóng mặt bằng còn nhiều bất cập cũng góp phần làm chậm quá trình giải ngân.

Để đạt được mục tiêu giải ngân bằng, hoặc cao hơn mức 5.655 triệu USD của năm 2014, Thứ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, cần đồng bộ các giải pháp. Cụ thể: Hoàn thiện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, công bố các tiêu chuẩn, quy chuẩn về sử dụng nguồn vốn ODA; phối hợp giữa các cơ quan liên quan trong quá trình vận động, chuẩn bị dự án, đàm phán ký kết thực hiện dự án. Các cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan chủ quản, chủ dự án và các nhà tài trợ tăng cường giám sát chặt chẽ các dự án thuộc danh sách chậm tiến độ; tổ chức thường xuyên các cuộc họp kiểm điểm tình hình thực hiện, xác định và kịp thời xử lý các vướng mắc nảy sinh…

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đề nghị: Cần có cơ chế cụ thể riêng cho chính sách đền bù giải phóng mặt bằng, đặc biệt đối với các dự án lớn, công trình trọng điểm… nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án ODA.