Doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn

Chiều 15/7, tại TP. Hồ Chí Minh đã diễn ra Hội thảo “Góp ý về chính sách tăng cường vi chất dinh dưỡng vào nguyên liệu sử dụng trong chế biến thực phẩm”, do Hội Lương thực thực phẩm TP. Hồ Chí Minh (FFA), Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), Hiệp hội Điều Việt Nam (VINACAS), Hội sản xuất nước mắm TP. Phú Quốc, Hiệp hội Thực phẩm minh bạch (AFT), Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao (HVNCLC) đồng tổ chức.

Hội thảo “Góp ý về chính sách tăng cường vi chất dinh dưỡng vào nguyên liệu sử dụng trong chế biến thực phẩm” (Ảnh: Thanh Minh).

Chia sẻ tại hội thảo, bà Lý Kim Chi - Chủ tịch Hội Lương thực, thực phẩm TP. Hồ Chí Minh (FFA) - cho biết: Ngày 29/1/2016, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 09/2016/NĐ-CP (Nghị định 09) quy định về tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm. Trong đó, tại điểm a và điểm b Khoản 1 Điều 6 quy định “Muối…, dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường i-ốt” và “Bột mì dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường sắt và kẽm” khiến cộng đồng doanh nghiệp nhiều ngành hàng thực phẩm vô cùng quan ngại và gặp nhiều khó khăn suốt gần 8 năm qua đối với cả chế biến thực phẩm cho xuất khẩu, tiêu dùng nội địa. “Quy định này lại thiếu hiệu quả trong cải thiện vi chất cho người dân và đang đi ngược với các khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới, dẫn đến nguy cơ tổn hại sức khỏe cho nhóm đối tượng đủ và thừa vi chất”, bà Lý Kim Chi nói.

Đứng trước tình hình như vậy, Hội Lương thực Thực phẩm và các hội ngành nghề đã nhiều lần kiến nghị về nội dung này bằng văn bản và thông qua các buổi làm việc trực tiếp với Phó Thủ tướng Chính phủ, Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế, Cục An toàn thực phẩm và Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) với mong muốn kịp thời tháo gỡ khó khăn, tồn tại ngay cho doanh nghiệp ngành chế biến thực phẩm.

Ngày 27/10/2017, Bộ Y tế đã ban hành công văn 6134/BYT-PC về việc thực hiện ý kiến kết luận của Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ, chỉ đạo các đơn vị trực thuộc “chỉ kiểm tra các doanh nghiệp sản xuất muối I-ốt, không kiểm tra các doanh nghiệp sản xuất thực phẩm có sử dụng muối I-ốt”. Tuy nhiên, về cơ bản, công văn 6134 chỉ tháo gỡ cho doanh nghiệp ngành thực phẩm ở khâu kiểm tra, còn bản chất quy phạm pháp luật của Nghị định 09 vẫn còn nguyên, chưa giải quyết được triệt để các kiến nghị của các Hiệp hội về những khó khăn, bất cập mà doanh nghiệp ngành đang từng ngày đối mặt.

Bà Lý Kim Chi - Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP. Hồ Chí Minh (Ảnh: Thanh Minh).

Theo bà Lý Kim Chi, sau nhiều báo cáo phản ánh kiến nghị hợp lý của doanh nghiệp các ngành thực phẩm ngay từ năm 2017 tập trung xung quanh quy định “…chế biến thực phẩm”, ngày 15/5/2018, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 19-2018/NQ-CP (Nghị quyết 19), nêu rõ “Bộ Y tế nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Nghị định 09/2016 theo hướng: “bãi bỏ quy định “muối dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường i-ốt” tại điểm a khoản 1 Điều 6; bãi bỏ quy định “Bột mì dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường sắt và kẽm” tại điểm b khoản 1 Điều 6. Thay vào đó, chỉ nên khuyến khích doanh nghiệp chế biến thực phẩm sử dụng”.

“Thời điểm này Bộ Y tế cũng đã ban hành Kế hoạch 618/KH-BYT về kế hoạch sửa đổi Nghị định 09, kế hoạch này cũng đã 6 năm, và chưa thấy kết quả” - bà Lý Kim Chi thông tin.

Đến nay, dự thảo Nghị định sửa đổi do Bộ Y tế chủ trì vừa xây dựng xong và đang gửi lấy ý kiến góp ý từ các Bộ, ngành, các tổ chức quốc tế và một vài Hiệp hội ngành thực phẩm. Tuy nhiên, dự thảo này vẫn chưa đề cập việc sửa đổi Điều 6 khoản 1, Nghị định 09 quy định về sử dụng muối i-ốt và bột mỳ trong chế biến thực phẩm, như Nghị quyết 19 đã nêu.

“Do nội dung dự thảo nghị định sửa đổi hầu như giữ nguyên các quy định bất cập của Nghị định 09 và đang gây hoang mang, quan ngại cho các ngành hàng thực phẩm”, bà Lý Kim Chi bày tỏ.

Chỉ nên khuyến khích doanh nghiệp chế biến thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng

Tại hội thảo, các chuyên gia và hiệp hội ngành thực phẩm phản ánh những khó khăn, bất cập mà các doanh nghiệp gặp phải trong việc tuân thủ Nghị định 09. Từ đó, đóng góp ý kiến về dự thảo nghị định sửa đổi Nghị định 09, đưa ra các khuyến nghị chính sách hợp lý và thực tiễn tới Bộ Y tế, nhằm điều chỉnh dự thảo nghị định sửa đổi Nghị định 09 theo hướng hợp lý, phù hợp thực tiễn và thông lệ quốc tế.

Chuyên gia Vũ Thế Thành - Thành viên Hội đồng tư vấn khoa học thuộc Sở An toàn thực phẩm TP. Hồ Chí Minh (Ảnh: Thanh Minh).

Cộng đồng doanh nghiệp thực phẩm và các hiệp hội tiếp tại hội thảo tục kiến nghị bỏ quy định bổ sung i-ốt cho muối dùng trong chế biến thực phẩm và bỏ tăng cường sắt và kẽm vào bột mì dùng trong chế biến thực phẩm. Việc này phải được thể hiện ngay trong bản dự thảo nghị định sửa đổi Nghị định 09, để tháo gỡ bất cập và hỗ trợ tốt hơn cho doanh nghiệp thực phẩm sản xuất trong nước và xuất khẩu.

Chuyên gia Vũ Thế Thành - thành viên Hội đồng tư vấn khoa học thuộc Sở An toàn thực phẩm TP. Hồ Chí Minh - cho rằng: Theo quy định của Bộ Y tế, các doanh nghiệp phải dùng i-ốt trong chế biến sản phẩm. Điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp về mặt kỹ thuật như thất thoát muối i-ốt: nhiều loại thực phẩm dùng muối i-ốt, khi chế biến đưa lên nhiệt độ cao đều thất thoát quá nhiều muối I-ốt, thậm chí không còn muối i-ốt trong thành phẩm, chẳng hạn đồ hộp, mì gói, xúc xích tiệt trùng. Nói chung là không hiệu quả.

Đặc biệt, gây khó khăn xuất khẩu. Theo đó, một số nước trên thế giới như Nhật Bản không cho phép bổ sung muối i-ốt, các doanh nghiệp trong nước nếu muốn xuất khẩu thì phải vệ sinh toàn bộ dây chuyền trước khi sản xuất để tránh nhiễm chéo. Vệ sinh dây chuyền không phải chuyện đơn giản như rửa chén dĩa, tốn kém thời gian, nhân lực, ảnh hưởng đến năng suất.

Chuyên gia Vũ Thế Thành nhìn nhận, mỗi quốc gia đều có mức độ kinh tế phát triển khác nhau, thu nhập khác nhau, mức chênh lệch giữa nông thôn và đô thị khác nhau, địa dư khác nhau, thế mạnh công nghiệp, trình độ văn hóa, giáo dục và thói quen ẩm thực khác nhau. Do đó, không thể sao chép giải pháp “phủ vi chất toàn diện” của các nước này áp dụng cho Việt Nam, bất chấp những khó khăn của doanh nghiệp, và sự phát triển kinh tế. Đó là chưa kể, có loại thực phẩm bổ sung vi chất nhưng không hiệu quả như mì gói bổ sung muối i-ốt sau giai đoạn chiên.

Ông Nguyễn Hoài Nam - Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) - (Ảnh: Thanh Minh).

Ông Nguyễn Hoài Nam - Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) tại hội thảo cũng chia sẻ các khó khăn, bất cập trong quá trình sản xuất kinh doanh hàng thủy sản xuất khẩu khi áp dụng Nghị định 09/2016/NĐ-CP.

Theo ông Nguyễn Hoài Nam, quy định hiện tại chưa áp dụng biện pháp quản lý rủi ro tiên tiến. Việc bắt buộc tất cả thực phẩm đều phải dùng muối bổ sung i-ốt dẫn đến tốn kém nhiều mà hiệu quả thấp. Việc bắt buộc tất cả thực phẩm phải dùng muối có i-ốt có thể gây nguy hiểm sức khỏe cho những người thừa muối i-ốt.

Quy định này cũng gây khó khăn khi bắt buộc bổ sung muối i-ốt đại trà trong ngành chế biến thực phẩm. Do nhiều nước (như Nhật Bản) không chấp nhận thực phẩm có bổ sung muối i-ốt, do đó, các doanh nghiệp phải có chứng nhận không sử dụng muối i-ốt mới xuất khẩu được, phải tốn nhân lực, chi phí, thời gian để vệ sinh dây chuyền khi chuyển đổi từ chế biến hàng nội địa sang chế biến hàng xuất khẩu.

Đối với ngành nước mắm làm tăng chi phí giá thành (nước mắm không cần thiết phải sử dụng muối i-ốt vì chủ yếu làm từ cá biển đã rất giàu muối i-ốt). Đồng thời làm giảm sức cạnh tranh trên chính sân nhà do các nước láng giềng như Thái lan xuất khẩu nước mắm không bổ sung muối i-ốt sang với giá rẻ hơn. Ngoài ra, một số nước từ chối nhập khẩu (Nhật, Australia...) nếu nước mắm có sử dụng muối i-ốt .

Đại diện Công ty cổ phần Acecook Việt Nam kiến nghị sửa đổi điểm a và điểm b Khoản 1 Điều 6 Nghị định 09/2016/NĐ-09 theo hướng khuyến khích bổ sung vi chất dùng trong chế biến thực phẩm thay vì bắt buộc như hiện nay, vừa phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội, vừa phù hợp với chỉ đạo của Chính phủ theo Nghị quyết số 19-2018/NQ-CP.