Thưa ông, theo lộ trình, đến tháng 7/2017, Ngân hàng Thế giới (World Bank) tuyên bố chấm dứt vốn vay ODA ưu đãi với Việt Nam và Việt Nam sẽ phải chuyển chủ yếu sang sử dụng nguồn vay kém ưu đãi, tiến tới vay theo điều kiện thị trường. Vậy bây giờ có phải là thời điểm để siết chặt việc sử dụng nguồn vốn này không?

Đây là một trong những vấn đề được Chính phủ coi trọng. Bởi khi Việt Nam vượt qua mốc trên 1.000 USD thu nhập bình quân đầu người, ta không còn là nước có thu nhập thấp. Hiện thu nhập bình quân đầu người của ta là 2.109 USD nên những khoản vay ưu đãi với thời hạn kéo dài từ 30 - 40 năm, lãi suất 0,5 - 0,8% như trước đây không còn nữa. Đến năm 2017, ta sẽ phải vay ODA với lãi suất 2 - 3% trong thời gian khoảng 15 - 17 năm. Cho nên vấn đề vốn vay ODA cần được quan tâm và kiểm soát.

Hiện nay, mỗi năm ta giải ngân khoảng 4,2 - 4,5 tỷ USD vốn vay ODA. Những năm vừa qua, nguồn vốn này có vai trò rất lớn trong việc góp phần giúp xây dựng cơ sở hạ tầng, giải quyết mạng lưới về giao thông, góp phần tăng trưởng kinh tế… Tuy nhiên, nếu ta quản lý chặt hơn, giảm xin cho thì nguồn vốn này sẽ đem lại những hiệu quả tốt đẹp hơn.

Ví dụ như ở nhiều địa phương, đời sống người dân còn rất nhiều khó khăn nhưng chính quyền địa phương lại xây những trụ sở rất to, rất đẹp và chính người dân cũng rất ngại ngùng khi bước vào các cơ quan đó. Vấn đề đặt ra là mặc dù nhu cầu có một trụ sở khang trang là cần thiết nhưng có thực sự cấp thiết để phải xây dựng những trụ sở đó ngay lập tức không? Việc xây dựng những trụ sở này có thực sự phù hợp với đời sống của người dân hay không?

Tới đây, vốn ODA sẽ được xem xét theo hướng Chính phủ là người vay, sau đó chuyển cho các địa phương. Địa phương phải thông qua hội đồng nhân dân để xem xét, cân nhắc xem dự án sử dụng ODA có thực sự mang lại hiệu quả, thực sự cấp thiết và phù hợp với đời sống người dân để sử dụng hiệu quả hơn nguồn vốn này. Riêng các dự án mang tính chất liên vùng, có tác động đến một khu vực vẫn sẽ là dự án do Chính phủ vay và cấp phát cho các địa phương.

Việc các địa phương phải vay lại thay vì ưu đãi như trước đây liệu có góp phần hạn chế những dự án chậm tiến độ và dự án xây xong để đấy không, thưa ông?

Tôi nghĩ rằng điều này sẽ góp phần giảm bớt các dự án chậm tiến độ bởi trước đây, do được cấp phát nên đôi khi, địa phương sẽ dễ dãi trong sử dụng nguồn vốn, thậm chí dễ dãi với người xây dựng, với các công trình, dẫn đến nhiều công trình chậm tiến độ hoặc xây xong để đó.

Việc trao quyền vay - trả cho địa phương sẽ giúp các dự án khi triển khai có hiệu quả hơn, trách nhiệm hơn bởi có sự tham gia thêm của các đại biểu hội đồng nhân dân. Và vì vay là phải trả nên khi vay, các địa phương sẽ phải cân nhắc, suy nghĩ, tính toán đến tính hiệu quả và cấp thiết của dự án. Do đó, việc Chính phủ đưa ra phương án chuyển việc vay - trả ODA về các địa phương là cấp thiết.

Ông vừa nói đến trách nhiệm của địa phương khi vay ODA. Vậy có nên phân rõ trách nhiệm cho người trực tiếp đặt bút ký vào hợp đồng hay không?

Trong Luật Đầu tư công đã quy định rõ, ai ký quyết định, cơ quan nào thẩm định dự án sẽ phải chịu trách nhiệm cho dự án đó. Cho nên trách nhiệm của người trực tiếp đặt bút ký đã được quy định rõ và họ phải hoàn toàn chịu trách nhiệm với dự án nếu có vấn đề xảy ra.

Xin cảm ơn ông!