Ngày 15/1, chị Thu Huyền (Hà Đông, Hà Nội) đã "gõ cửa" một số phòng giao dịch ngân hàng hỏi về việc đổi tiền lẻ phục vụ nhu cầu mừng tuổi dịp Tết. Nhưng câu trả lời chị nhận được đều là những cái lắc đầu từ chối. Theo nhân viên một phòng giao dịch BIDV khu vực Xa La (Hà Đông), năm nay, chủ trương của NHNN là hạn chế in thêm tiền lẻ mới mệnh giá dưới 2.000 đồng nên ngân hàng không có nguồn tiền lẻ phục vụ nhu cầu khách hàng. Tương tự, tại một ngân hàng khác, nhân viên ở đây cho hay, ngân hàng không đổi cho cá nhân. Còn với cơ quan, doanh nghiệp, nếu có nhu cầu thì phải làm công văn gửi ngân hàng.

Trái ngược với tình trạng "khan" tiền lẻ tại các ngân hàng là cảnh nhộn nhịp thu đổi tiền lẻ ở các khu vực quanh các đình, chùa... Tại Chùa Hà, Chùa Phúc Khánh… các bàn đổi tiền lẻ công khai, mọc lên như nấm dịp cuối năm. Tham khảo mức giá một số điểm đổi tiền lẻ khu vực Chùa Phúc Khánh (đường Tây Sơn, Hà Nội), các loại tiền có mệnh giá nhỏ 200 đồng và 500 đồng được chủ cửa hàng "ra giá" 100.000 đồng đổi được 55.000 đồng. Tương tự, mệnh giá 1.000 và 2.000 đồng cũng được các "nhà kinh doanh tiền lẻ" đưa ra mức giá 100.000 đồng "ăn" 60.000 - 65.000 đồng.

Còn ở các phố "tiền lẻ" như Đinh Lễ…, việc đổi tiền bắt đầu rút vào hoạt động bí mật. Lý do là vì các phương tiện thông tin đại chúng nói nhiều về việc đổi tiền lẻ sẽ bị xử lý nên các "chủ cửa hàng" đổi tiền thận trọng hơn. "Giá sàn mệnh giá từ 2.000 đồng trở xuống là 55%. Nếu đồng ý, chị đổi cho" - một chủ hàng nước kiêm "cò" đổi tiền tại khu vực Đinh Lễ rỉ tai khi tôi hỏi chuyện đổi tiền lẻ.

Trên các trang mạng, dịch vụ đổi tiền cũng sôi động không kém. Các website: doitienusd.com; doitienle.tin.vn; trum2do.com… công khai quảng cáo đổi tất cả các mệnh giá tiền từ 500 đồng - 100.000 đồng, cam kết tiền mới 100%, nguyên seri, phí từ 6 - 8%. Ngoài ra, chủ nhân dịch vụ này còn có chương trình chiết khấu và giao hàng tận nơi với các đơn hàng lớn trên 500.000 đồng.

Giảm cung, tăng tuyên truyền

Số liệu của NHNN Chi nhánh Hà Nội cho thấy, trong năm 2013, Chi nhánh này đã thu về riêng loại mệnh giá 500 đồng khoảng 900 bao tiền (9 tỷ đồng). Trong khi chi phí in ấn và phát hành số tiền này khoảng 30 tỷ đồng, gấp hơn 3 lần mệnh giá.

Tính đến cuối ngày 15/1, số tiền mệnh giá nhỏ từ 2.000 đồng trở xuống chiếm gần 50% diện tích kho tiền nhưng giá trị chỉ khoảng 5% so với tổng giá trị tiền trong kho. Điều này đã gây khó khăn cho việc sắp xếp kiểm kê, kiểm đếm và xuất nhập tiền. Việc người dân giắt đầy tiền lẻ ở những nơi thờ tự cũng gây ra hình ảnh không đẹp tại các chốn linh thiêng. Bởi vậy, chủ trương của NHNN Việt Nam, UBND TP Hà Nội là vận động để người dân hạn chế và tiến tới từ bỏ thói quen không đẹp này.

Hiện, NHNN đã có chủ trương thắt chặt nguồn cung bằng cách không in thêm tiền mệnh giá dưới 2.000 đồng mà tăng cường sử dụng các mệnh giá tiền lẻ cũ.Ngày 15/1, tại hội nghị tăng cường công tác phối hợp giữa NHNN Chi nhánh Hà Nội với các sở, ngành liên quan như: Sở TT&TT, Sở VHTT&DL, Công an Hà Nội… một loạt các giải pháp đã được đưa ra. Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội, Sở VHTT&DL, Sở TT&TT và các cơ quan báo chí… sẽ cùng phối hợp tuyên truyền nhân dân sử dụng đồng tiền mệnh giá nhỏ hợp lý, tiết kiệm khi hành hương đi lễ đầu xuân. Công an TP Hà Nội, Chi cục Quản lý thị trường sẽ tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp kinh doanh đổi tiền lấy lãi, đặc biệt tại các khu vực lễ hội, đền, chùa hoặc kinh doanh trên mạng gây ảnh hưởng xấu đến lưu thông tiền tệ trên địa bàn.

Trong mấy ngày tới, NHNN Chi nhánh Hà Nội sẽ lập các Đoàn công tác liên ngành kiểm tra và xử lý các dịch vụ đổi tiền tại các "điểm nóng" đổi tiền lẻ như khu vực các đình, chùa, các "phố tiền lẻ" như: Phố Đinh Lễ, Quang Trung… NHNN Chi nhánh Hà Nội đề nghị UBND TP Hà Nội yêu cầu chính quyền các cấp phối hợp cùng Đoàn liên ngành tập trung kiểm tra các điểm đổi tiền.

 

Hàng năm, PA84 và NHNN Chi nhánh Hà Nội đều phối hợp chặt chẽ trong việc kiểm tra các hoạt động mua bán tiền lẻ. Tuy nhiên, việc xử lý vẫn hạn chế, chủ yếu dừng ở mức nhắc nhở là chính. Nguyên nhân là vẫn thiếu chế tài để xử lý vi phạm này. Các quy định hiện tại chưa có chế tài về mức xử phạt cụ thể việc kinh doanh lấy lãi tiền lẻ này.  Ông Tào Ngọc Hải- Phó trưởng Phòng An ninh Tài chính - Tiền tệ - Đầu tư (PA84) Công an TP Hà Nội