Tạo tâm lý tích cực cho doanh nghiệp

Giới phân tích đánh giá quyết định giảm một số loại lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước sẽ góp phần khơi thông thị trường vốn và hỗ trợ cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2023 cũng như những cân đối lớn cho các năm tiếp theo…

TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia đánh giá, việc giảm lãi suất là động thái khá mạnh dạn của Ngân hàng Nhà nước trong bối cảnh thị trường tài chính biến động. Đặc biệt, trong bối cảnh, hiện nay, mặt bằng lãi suất thế giới được dự báo có thể còn tăng hết quý II/2024 thì Ngân hàng Nhà nước đã mạnh dạn "đảo chiều" chính sách bằng việc hạ lãi suất, chuyển từ chính sách thắt chặt sang nới lỏng chính sách tiền tệ.

Đây là động thái điều hành thực hiện theo Chỉ đạo của Thủ tướng tại Chính phủ ban hành Nghị quyết 31/NQ-CP ngày 7/3/2023, giảm mặt bằng lãi suất cho vay, tăng khả năng tiếp cận vốn của người dân, doanh nghiệp, qua đó phục hồi tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh tình hình còn nhiều khó khăn. Đặc biệt, đây là điều chỉnh cần thiết khi số liệu thống kê tình hình doanh nghiệp trong 2 tháng năm 2023 cho thấy còn nhiều khó khăn. thách thức.

Điều chỉnh lãi suất điều hành: Động thái mạnh dạn khi thị trường nhiều biến động

TS. Cấn Văn Lực phân tích một số cơ sở để Ngân hàng Nhà nước tính toán thực hiện giảm lãi suất lần này.

Thứ nhất, là thực tế áp lực lãi suất tỉ giá từ bên ngoài đã và đang giảm dần, nhất là sau sự cố Ngân hàng SVB của Mỹ, nhiều ngân hàng trung ương, trong đó có Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) sẽ thận trọng hơn trong việc tăng lãi suất. Theo vị chuyên gia, dù dự báo, Fed có khả năng tăng nhẹ lãi suất trong kỳ hạn tới, cơ bản tăng hết quý II/2023 nhưng sau đó đà tăng có thể sẽ dừng lại, thậm chí có thể cân nhắc đảo chiều chính sách từ quý II/2024.

Thứ hai, bước đi này của Ngân hàng Nhà nước phù hợp diễn biến của thị trường trong nước khi thanh khoản hệ thống có nhiều cải thiện thời gian qua, trong đó thanh khoản các ngân hàng dồi dào hơn. Thanh khoản tốt là điều kiện để một số tổ chức tín dụng chủ động giảm lãi suất tiền gửi tiết kiệm cũng như giảm lãi suất cho vay để thực hiện chủ trương của Chính phủ và chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước.

Thứ ba, dưới góc độ vĩ mô, mặc dù lạm phát còn cao nhưng đã bắt đầu giảm nhiệt từ tháng 2 vừa qua. Ông Cấn Văn Lực cho rằng, việc giảm một số loại lãi suất điều hành tạo điều kiện để các tổ chức tín dụng tiếp tục giảm lãi suất huy động. Đây cũng là cơ sở để các tổ chức tín dụng hạ lãi suất cho vay. Từ đó, hỗ trợ một phần chi phí lãi suất, giúp giảm chi phí đầu vào chung của doanh nghiệp, nhất là những doanh nghiệp vay nhiều đang gặp khó khăn về tài chính.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp cũng cần lưu ý Ngân hàng Nhà nước đang chỉ đạo tập trung hỗ trợ giảm lãi suất cho vay nhiều hơn vào các khoản tín dụng ngắn hạn bằng VND hay hướng tín dụng vào các lĩnh vực ưu tiên, việc hỗ trợ có định hướng chứ không phải tất cả các lĩnh vực.

Ở chiều ngược lại, việc giảm lãi suất huy động có thể ảnh hưởng nhỏ đến người gửi tiết kiệm. Dù lãi suất tiền gửi tiết kiệm giảm hơn thời gian qua nhưng ông Cấn Văn Lực cho rằng, người dân sẽ vẫn tiếp tục gửi tiền, vì đây là kênh đầu tư vẫn khá hấp dẫn, nhất là trong bối cảnh các kênh đầu tư khác sinh lời không đơn giản trong bối cảnh hiện nay.

Không chỉ tác động giảm lãi suất, chuyên gia Cấn Văn Lực cho rằng việc giảm lãi suất rõ ràng là "có tác động tích cực" về tâm lý, đó là tín hiệu đảo chiều chính sách của Ngân hàng Nhà nước. "Với kỳ vọng mặt bằng lãi suất tiếp tục giảm thời gian tới kể cả ngắn hạn, trung, dài hạn, tạo tâm lý tích cực cho người dân doanh nghiệp nhà đầu tư sẵn sàng xuống tiền nhiều hơn, qua đó thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh phát triển" - TS. Cấn Văn Lực nói.

Trong thời gian tới, TS. Cấn Văn Lực nêu 3 kiến nghị để chính sách hạ lãi suất phát huy tối đa hiệu quả.

Thứ nhất, về vĩ mô, dù lạm phát bắt đầu giảm nhiệt từ đầu tháng 2, tuy nhiên còn mức cao, đỉnh lạm phát trong quý I chỉ có thể giảm nhiệt ở quý II, do đó, không nên chủ quan với lạm phát.

Thứ hai, cần tiếp tục phối hợp chính sách tài khóa tích cực hơn với chính sách tiền tệ, tranh thủ tạo sự cộng hưởng. Từ đó, hướng tới mục tiêu kép là ổn định giảm dần mặt bằng lãi suất hỗ trợ tăng trưởng nhưng vẫn kiểm soát lạm phát như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Bên cạnh đó, Chính phủ cần tiếp tục chỉ đạo quyết liệt hơn nữa việc cải thiện điều kiện đầu tư kinh doanh, xóa bỏ các rào cản pháp luật, quy trình thủ tục hành chính, nhất là với một số lĩnh vực tác động lớn như đất đai, bất động sản, xây dựng, đấu thầu, qua đó, có các giải pháp đồng bộ giúp DN giảm khó khăn thách thức thời gian tới.

Trước đó, trong lĩnh vực bất động sản, 4 ngân hàng thương mại quốc doanh đã thống nhất dành gói tín dụng 120.000 tỷ đồng để cho vay phát triển nhà ở xã hội cho công nhân, người thu nhập thấp. Các dự án nhà ở xã hội đạt yêu cầu có thể được hưởng lãi suất thấp hơn từ 1,5-2,0% so với lãi suất cho vay bình quân của các ngân hàng trên thị trường.

Về vấn đề này, TS. Cấn Văn Lực cho rằng Ngân hàng Nhà nước và Bộ Xây dựng cần phối hợp sớm có hướng dẫn cụ thể, tạo điều kiện để các tổ chức tín dụng triển khai các chương trình tín dụng thương mại ưu đãi, tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp bất động sản đi đôi với đáp ứng nhu cầu thực của người mua nhà, nhất là phân khúc nhà ở xã hội cho công nhân, người thu nhập thấp, thực hiện tốt Nghị quyết 33/NQ-CP của Chính phủ.

Sau khi giảm lãi suất, Ngân hàng Nhà nước sẽ điều hành tín dụng như thế nào?

Liên quan đến việc điều chỉnh lãi suất điều hành từ ngày 15/3, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, quyết định này được đưa ra trong bối cảnh kinh tế toàn cầu phục hồi chậm, tiềm ẩn nguy cơ suy thoái, xung đột Nga-Ukraine tiếp tục kéo dài. Kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại với nhiều bất trắc, lạm phát dù đã có dấu hiệu hạ nhiệt và qua đỉnh nhưng vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao tại nhiều nền kinh tế. Các tổ chức quốc tế dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2023: IMF (tháng1/2023) dự báo tăng trưởng là 2,9%; WB (tháng 1/2023) dự báo là 1,7%; trong khi dự báo lạm phát được điều chỉnh tăng: IMF (tháng 1/2023) là 6,6% (trước đó dự báo 6,5%) và 4,3% năm 2024 (trước đó là 4,1%).

Ngành Ngân hàng tiếp tục tháo gỡ khó khăn do tác động của dịch Covid-19

Ở trong nước, nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là hoạt động xuất khẩu do cầu thế giới chậm lại, các vấn đề tồn tại của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản chưa thể sớm giải quyết. Một số chỉ số kinh tế giảm so với cùng kỳ như sản xuất công nghiệp, xuất nhập khẩu, giải ngân FDI, khiến nhu cầu tín dụng của nền kinh tế tăng chậm.

Một số tổ chức dự báo tăng trưởng GDP năm 2023 từ 5,8-7,2%. Lạm phát tiếp tục duy trì ở mức cao nhưng đã có xu hướng chậm lại trong 2 tháng đầu năm, lạm phát CPI so với cùng kỳ tháng 1 và 2 giảm từ 4,89% xuống 4,31%, bình quân là 4,6%; lạm phát cơ bản từ 5,21% xuống 4,96%, bình quân 5,08%. Năm 2023, các tổ chức quốc tế dự báo lạm phát bình quân khoảng 3,0-5,5%.

Việc điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành, theo Ngân hàng Nhà nước là giải pháp linh hoạt, phù hợp với điều kiện thị trường hiện nay để thực hiện mục tiêu phục hồi tăng trưởng kinh tế của Quốc hội và Chính phủ, qua đó định hướng giảm mặt bằng lãi suất thị trường, góp phần tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và nền kinh tế.

Đồng thời, việc điều chỉnh giảm trần lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND đối với các lĩnh vực ưu tiên xuống 5,0%/năm tạo điều kiện để doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn vay với chi phí thấp hơn trong các lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ.

“Việc giảm lãi suất điều hành là bước đi quan trọng, định hướng cho xu hướng giảm lãi suất của thị trường trong thời gian tới, qua đó định hướng tổ chức tín dụng giảm lãi suất cho vay, đồng hành cùng doanh nghiệp và người dân góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế” - Ngân hàng Nhà nước thông tin thêm.

Chia sẻ thêm về hoạt động thị trường tiền tệ những tháng đầu năm 2023, Ngân hàng Nhà nước cho biết, thị trường tiền tệ ổn định, thanh khoản hệ thống tổ chức tín dụng dồi dào, đáp ứng nhu cầu thanh toán, chi trả của nền kinh tế. Thị trường ngoại tệ ổn định, thanh khoản thị trường thông suốt, các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp được đáp ứng đầy đủ.

Từ tháng 1/2023, Ngân hàng Nhà nước đã mua được ngoại tệ từ các Tổ chức tín dụng bổ sung dự trữ ngoại hối nhà nước và đưa lượng tiền lớn đồng Việt Nam (VND) vào lưu thông.

Ngày 13/3/2023, tỷ giá trung tâm ở mức 23.638 VND/USD, tăng khoảng 0,1% so với cuối năm 2022; tỷ giá giao dịch bình quân trên thị trường liên ngân hàng khoảng 23.555 VND/USD, giảm 0,1% so với cuối năm 2022; tỷ giá niêm yết mua/bán của Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương ở mức 23.400/23.740VND/USD, tương đương mức cuối năm 2022.

Ngân hàng Nhà nước cũng đã triển khai các giải pháp đồng bộ để ổn định mặt bằng lãi suất, phấn đấu giảm lãi suất cho vay nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân.

Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các tổ chức tín dụng duy trì mặt bằng lãi suất huy động ổn định, hợp lý, phù hợp với khả năng cân đối vốn, khả năng mở rộng tín dụng lành mạnh và năng lực quản lý rủi ro; không làm ảnh hưởng đến sự ổn định của thị trường tiền tệ và mặt bằng lãi suất thị trường; nghiêm cấm tổ chức tín dụng thực hiện các biện pháp kỹ thuật để lách vượt trần lãi suất huy động, nghiêm cấm cạnh tranh không lành mạnh trong huy động vốn; theo dõi các trường hợp tổ chức tín dụng tiếp tục tăng lãi suất và có biện pháp xử lý đối với các tổ chức tín dụng này. Đồng thời, chỉ đạo các tổ chức tín dụng kiểm soát chặt chẽ lãi suất tiền gửi để giữ ổn định mặt bằng lãi suất thị trường.

Trong tháng 2/2023, các ngân hàng thương mại đã tiếp tục đồng thuận giảm lãi suất tiền gửi để có điều kiện giảm lãi suất cho vay hỗ trợ doanh nghiệp, nền kinh tế phục hồi sản xuất kinh doanh. Theo đó, các ngân hàng thương mại đã điều chỉnh giảm lãi suất tiền gửi từ 0,2-0,5%/năm đối với kỳ hạn 6 đến 12 tháng.

Đến nay mặt bằng lãi suất dần ổn định. Hiện lãi suất tiền gửi phát sinh mới của các ngân hàng thương mại khoảng 6,7%/năm và lãi suất cho vay phát sinh mới của các ngân hàng thương mại ở mức khoảng 9,4%/năm. Trong đó nhiều ngân hàng thương mại đã giảm lãi suất tiền gửi và cho vay.

Ngân hàng Nhà nước cũng cho biết đã thông báo chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2023 cho từng tổ chức tín dụng với mục tiêu tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống năm 2023 khoảng 14-15%, có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế.

Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các tổ chức tín dụng kiểm soát tăng trưởng tín dụng trong cả năm với tốc độ hợp lý, hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng nền kinh tế theo chủ trương của Chính phủ, đảm bảo hoạt động tín dụng an toàn, hiệu quả.

Tiếp tục kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng. Tính đến ngày 9/3/2023, huy động vốn của hệ thống tổ chức tín dụng tăng 0,45% và tín dụng toàn hệ thống tăng 1,12% so với cuối năm 2022.

Ngân hàng Nhà nước cho biết, sẽ không chủ quan với áp lực lạm phát gia tăng trong bối cảnh lạm phát 2 tháng đầu năm 2023 đã tăng sát mức mục tiêu 4,5%; lạm phát toàn cầu được dự báo tiếp tục duy trì ở mức cao; các ngân hàng trung ương lớn tiếp tục tiến trình thắt chặt chính sách tiền tệ, điều chỉnh tăng và neo giữ lãi suất ở mức cao.

Đặc biệt là động thái của Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) trong cuộc họp tới đây (ngày 21-22/3/2023) trước mức độ ảnh hưởng của sự kiện Ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB) phá sản tại Mỹ.

"Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu và trong nước còn nhiều bất trắc, Ngân hàng Nhà nước sẽ theo dõi sát diễn biến thị trường trong và ngoài nước để tiếp tục điều chỉnh các mức lãi suất điều hành qua đó góp phần thực hiện chủ trương giảm lãi suất cho vay đối với nền kinh tế của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ khi điều kiện thị trường thuận lợi" - Ngân hàng Nhà nước cho biết.

Ngân hàng Nhà nước khẳng định, sẽ tiếp tục theo dõi sát diễn biến tiền tệ trong nước, quốc tế, dự báo lạm phát và lãi suất thị trường để tiếp tục chỉ đạo các tổ chức tín dụng có các giải pháp tiết giảm chi phí để ổn định mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh.