Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, từ đầu năm 2024 đến nay, xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long ở mức cao hơn trung bình nhiều năm và năm 2023, gây ảnh hưởng đến dân sinh và sản xuất nông nghiệp.

Ước tính của Cục Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp- Phát triển nông thôn) cho thấy, tính đến ngày 5/4, toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long có 20.510 ha lúa và 43.300 ha cây ăn trái bị ảnh hưởng bởi hạn mặn, nắng nóng.

Bơm nước ngọt phục vụ hoạt động sản xuất

Thực tế từ nhiều hộ dân tại xã An Lạc Tây (huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng) cho biết, vùng này chủ yếu là xứ cây trái thông thường như ổi, mận, mít, xoài… có khả năng chịu mặn tốt hơn các loại đặc sản như sầu riêng, bưởi, măng cụt. Tuy nhiên, do năm nay mặn cao và nắng gay gắt nên năng suất giảm 20 - 30% so với bình thường. Trong khi đó giá bán chỉ 5.000-7.000 đồng/kg nên đời sống của người nông dân rất khó khăn.

Theo ghi nhận của phóng viên, tâm điểm của đợt hạn mặn này là Tiền Giang, trong đó huyện Phú Đông của tỉnh này đang bị nghiêm trọng nhất. Theo báo cáo của UBND tỉnh Tiền Giang, toàn huyện Phú Đông có hơn 44.000 người đang thiếu nước ngọt sử dụng với nhu cầu tương đương 10.270 m³/ngày đêm, trong khi nguồn tự cung cấp của địa phương chỉ 2.500 m³/ngày đêm.

Trước tình trạng trên ngày 5/4 Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang đã ký quyết định công bố tình huống khẩn cấp về thiên tai xâm nhập mặn, thiếu nước sinh hoạt trong mùa khô năm 2024 trên địa bàn huyện cù lao Tân Phú Đông; đồng thời chỉ đạo các cơ quan liên quan phối hợp UBND huyện Tân Phú Đông tổ chức vận chuyển nước ngọt (nước ngọt thô có độ mặn nhỏ hơn 1‰) về các ao chứa nước tại huyện Tân Phú Đông đã chuẩn bị, phục vụ duy trì hoạt động sản xuất nước sinh hoạt cho người dân.

Tại các huyện khác của Tiền Giang như TP. Mỹ Tho, huyện Chợ Gạo… dù không công bố tình trạng khẩn cấp, song để đảm bảo nguồn nước ngọt cho sản xuất nông nghiệp, chính quyền địa phương đã tổ chức đắp đập bơm chuyền nước ngọt vào các tuyến kinh nội đồng; đồng thời vận động người dân bỏ kinh phí để tổ chức các điểm bơm chuyền nước ngọt…

Ở cấp Trung ương, ngày 8/4, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký Công điện số 34/CĐ-TTg yêu cầu tập trung bảo đảm cấp nước sinh hoạt cho người dân trong các đợt xâm nhập mặn cao điểm tại Đồng bằng sông Cửu Long.

Theo Công điện, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ Tài nguyên- Môi trường, Nông nghiệp- Phát triển nông thôn, UBND các tỉnh Bến Tre, Tiền Giang, Kiên Giang, Long An, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau không được lơ là, chủ quan, tổ chức theo dõi sát tình hình.

Tiếp tục tổ chức rà soát, nắm chắc thông tin tình hình về từng khu vực, từng ấp, xóm, từng hộ dân trên địa bàn có nguy cơ xảy ra thiếu nước sinh hoạt, nhất là các hộ dân sinh sống ở vùng ven biển, cuối nguồn cấp nước, khu dân cư trên các cù lao để có các phương án cụ thể phù hợp nhằm bảo đảm nguồn nước sinh hoạt cho người dân, kiên quyết không để người dân không có nước sinh hoạt.

Trước đó, ngay đầu mùa khô (giữa tháng 1/2024) Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính có Công điện số 04 yêu cầu các bộ, ngành chủ động ứng phó nguy cơ hạn hán, thiếu nước và xâm nhập mặn trong những tháng cao điểm mùa khô năm 2024.

Đến giữa mùa khô, ngày 8/3, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục ký Công điện số 19 yêu cầu các bộ, địa phương liên quan tập trung ứng phó đợt xâm nhập mặn cao điểm tại Đồng bằng sông Cửu Long. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là bảo đảm nguồn nước ngọt phục vụ sản xuất và sinh hoạt của người dân, kiên quyết không để người dân bị thiếu nước sinh hoạt hoặc phải sử dụng nước sinh hoạt không bảo đảm chất lượng.

Đến ngày 1/4, Thủ tướng tiếp tục ban hành Chỉ thị số 11, yêu cầu tăng cường thực hiện các biện pháp phòng, chống nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn. Nguy cơ tiếp tục xảy ra nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn nhất là ở khu vực Trung bộ và Nam bộ. Từ đó, Thủ tướng yêu cầu phải ưu tiên cấp đủ nước cho sinh hoạt, nước tưới cho cây lâu năm có giá trị kinh tế cao và các nhu cầu thiết yếu khác. Bên cạnh đó, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, triệt để chống thất thoát, lãng phí nguồn nước ngọt.