Tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia, 75 năm trôi qua, bản Tuyên ngôn độc lập, giấy đã ngả màu thời gian nhưng ký ức về lịch sử, về giây phút ấy vẫn in đậm, khiến cho công chúng vô cùng xúc động khi được tiếp cận. Đặc biệt, chiếc micro bằng than chì, mạ kền trắng trên lễ đài Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập in dấu trong trái tim người dân đất Việt nay vẫn có sức hút rất lớn bởi câu chuyện thú vị liên quan.

Theo hồi ức của ông Nguyễn Dực – người phụ trách âm thanh trong ngày lễ Độc lập 2/9/1945, khi vừa chào cờ xong, Bác nhìn vào ba chiếc micro, và khẽ thổi vào micro bốn mặt, nhãn hiệu Philips đặt ở giữa, đèn báo trên máy đỏ, lập tức có tiếng phù từ các loa dội lại khá to. Người lùi lại một chút rồi nói: Tôi nói đồng bào nghe rõ không? Phía dưới lập tức vang lên: Có ạ!

Gắn liền với Hồ Chủ tịch còn có bộ quần áo kaki Người mặc khi ra mắt Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Việc giới thiệu bộ kỷ vật này đã gợi nhớ rất nhiều tới Bác - Người cả cuộc đời vì nước, vì dân và tình cảm cũng như tấm lòng của nhân dân với Người, với cách mạng.

Bộ quần áo kaki của Chủ tịch Hồ Chí Minh

Chiếc micro gắn liền với thời khắc lịch sử

Bản Tuyên ngôn độc lập giấy được lưu giữ

Theo bà Trần Thị Thu Hà - Phó Trưởng phòng Trưng bày Bảo tàng lịch sử quốc gia, cuối tháng 8/1945 từ chiến khu về Hà Nội, ở tại ngôi nhà 48 Hàng Ngang của gia đình nhà tư sản yêu nước Trịnh Văn Bô, Bác Hồ chỉ mặc chiếc áo nâu, quần soóc nên bà Hoàng Thị Minh Hồ vợ ông Trịnh Văn Bô đã đề nghị Bác và các vị chủ chốt cần có bộ quần áo trang trọng để ra mắt quốc dân đồng bào. Khi đưa ý kiến, Người chỉ muốn mặc một bộ quần áo giản tiện nhất, không cần cổ cồn, cà vạt. Thời gian gấp gáp, gia đình nhà ông Trịnh Văn Bô đã mời chủ hiệu may Phúc Hưng nổi tiếng ở phố Hàng Trống may bộ quần áo kaki cho Bác.

Không khí ngày 2/9/1945 tại quảng trường Ba Đình như sống lại trên tờ Báo Đông Phát, số báo đặc biệt mừng Ngày Độc Lập. Ngay trang nhất, tờ báo này đăng tải những lời thề độc lập của Chính phủ Lâm thời, chương trình chính thức của cuộc mít tinh, tuần hành tại Hà Nội; từng tin, bài đã lột tả khí thế tưng bừng của tất cả các ngành, các giới, các thế hệ đón ngày hội lớn của non sông; thông tin nhiều mặt hàng được giảm giá để phục vụ công chúng trong ngày đặc biệt. Sau 75 năm, bà Trần Thị Thu Hà - nhấn mạnh, tờ báo đã trở thành một phần ký ức lịch sử của dân tộc. Khi nhìn vào đó, người ta không chỉ biết được ngày lễ trọng đại của dân tộc đã diễn ra như thế nào, mà còn thấy được một phần diện mạo của báo chí Việt Nam trong ngày đầu đất nước độc lập.

Đối với người dân Việt Nam, ngày 2/9/1945 chính là sự kiện có ý nghĩa vô cùng đặc biệt, từ một thân phận nô lệ trở thành chủ đất nước, hơn ai hết, họ hiểu được giá trị của độc lập - tự do. Như hồi ức của bà Lê Thi - người kéo cờ Tổ quốc kể lại: “Khi bài Quốc ca vang lên, là lúc lá cờ Tổ quốc được từ từ kéo lên, Quốc ca vừa kết thúc cũng là lúc lá cờ đỏ sao vàng bay phấp phới trên lễ đài, trong tiếng vỗ tay vang rền của hàng vạn người dân có mặt tại Quảng trường Ba Đình. Lúc đó, chúng tôi thở phào nhẹ nhõm, vui sướng, nước mắt bỗng ứa ra vì xúc động xen lẫn tự hào”.

Thuộc lớp người sinh ra và lớn lên sau Cách mạng tháng Tám, Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam - PGS.TS Đỗ Văn Trụ - chia sẻ, các kỷ vật ngày 2/9 đã đọng lại những cảm xúc lớn và ông thấu hiểu hơn quá trình dân tộc làm cách mạng để có được Ngày Độc lập. Còn đối với ông Lê Văn Tri - một người dân Hà Nội - bộc bạch, dẫu ông không may mắn được chứng kiến thời điểm trọng đại này của dân tộc, nhưng khi tiếp cận các kỷ vật, nhất là đọc lại một số bài báo như tờ Đông Phát với cách tuyên truyền về buổi lễ mít tinh rất giản dị làm ông thêm hiểu hơn tâm tư, đời sống của người dân thời điểm ấy.

Với Nhà sử học Dûúng Trung Quöëc: “Các kỷ vật - nhân chứng lịch sử về sự kiện 2/9 một lần nữa giúp chúng ta nhìn lại quá khứ, để hiểu rõ hiện tại và hướng đến tương lai”.