Ông đánh giá thế nào về tình hình xuất khẩu gạo của Việt Nam hiện nay? Theo ông, việc Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Hiệp định EVFTA sau 10 năm đàm phán mang lại cơ hội gì cho xuất khẩu gạo của Việt Nam?

Ông Phạm Thái Bình - Tổng giám đốc Công ty CP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An

Như chúng ta đã biết đại dịch Covid-19 đã bùng phát từ đầu năm nay, gây ảnh hưởng lớn tới vấn đề xuất khẩu nói chung. Riêng với ngành gạo, do là lương thực thiết yếu nên tôi cho rằng dù có dịch bệnh đi chăng nữa thì thế giới vẫn cần sẽ có nhu cầu gạo ở các nước châu Âu sẽ tăng lên, chưa kể số lượng Việt kiều đang sinh sống ở những nước này khá nhiều và có nhu cầu lớn về gạo. Bằng chứng là tại công ty chúng tôi hiện vẫn đang có các đơn hàng đi Úc, Đức, Pháp…

Tuy nhiên xuất khẩu gạo của Việt Nam vào thị trường EU lại đang bị áp thuế rất cao, tới 45%. Thậm chí có một số nước trong khối EU áp mức thuế nhập khẩu với gạo Việt Nam lên tới 100% hoặc cao hơn. Ví dụ, nhiều loại gạo thơm thuộc dòng ST20, ST25 vừa đoạt giải gạo ngon nhất thế giới bán vào thị trường EU với giá 700 USD/tấn nhưng chịu thuế nhập khẩu 45%. Chính vì vậy, giá bán bị đội lên hơn 1.000 USD/tấn. Riêng một số nước áp thuế 100% thì giá gạo thơm lên tới 1.400 USD/tấn. Trong khi đó, gạo Campuchia được miễn thuế nhập khẩu vào EU nên gạo Việt không có cửa cạnh tranh. Do đó, chúng tôi mong chờ tới ngày Quốc hội thông qua hiệp định này để gạo Việt có thêm lợi thế cạnh tranh với gạo Campuchia và các nước khác.

Theo tôi được biết thì các nước ở Liên minh Châu Âu đã thông qua Hiệp định này rồi nên khi Quốc hội Việt Nam thông qua thì hiệp định có thể được thực thi vào tháng 8 như dự kiến của Bộ Công Thương. Khi đó, ngay lập tức thuế suất của ngành gạo vào EU sẽ về 0% - tạo lợi thế cạnh tranh rất lớn cho gạo Việt. Và như vậy, dù dịch bệnh vẫn còn chưa được khống chế thì rất nhiều khả năng xuất khẩu gạo vào EU sẽ tăng khả quan.

Vậy các doanh nghiệp gạo nói chung và Trung An nói riêng đã có những chuẩn bị gì để tận dụng lợi thế này, thưa ông?

Với thị trường EU, tiêu chuẩn chất lượng gạo rất quan trọng. Nếu sản phẩm có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật hoặc chất cấm sẽ rất khó nhập vào thị trường này được. Theo đó, để tiếp cận được EU, doanh nghiệp phải có các giấy chứng nhận GlobalG.A.P và phải thay đổi trong canh tác, trồng trọt so với trước đây. Cụ thể là hạn chế sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật để giữ chất lượng gạo và phải xây dựng được chuỗi sản xuất, chế biến, tiêu thụ đạt tiêu chuẩn quốc tế. Riêng với chúng tôi đã xuất khẩu vào EU nên các tiêu chuẩn này đều đáp ứng đầy đủ nên chỉ cần hiệp định có hiệu lực sẽ tăng tốc xuất khẩu hơn.

Theo ông, để đạt hiệu quả tốt nhất, phương thức tuyên truyền cho EVFTA cần thực hiện như thế nào?

Theo tôi để tận dụng có hiệu quả nhất những lợi thế mà EVFTA mang lại thì Bộ Công Thương cần tổ chức các lớp tập huấn/hội nghị để tuyên truyền về EVFTA cho doanh nghiệp. Tôi được biết là gần đây Bộ Công Thương đã tổ chức một vài hội nghị rồi nhưng vẫn chưa cụ thể. Vấn đề quan trọng nhất mà chúng tôi cần hiện nay là những hướng trong việc khai báo, cấp C/O như thế nào… nên sắp tới Bộ Công Thương nên triển khai rộng rãi, cụ thể hơn để từng doanh nghiệp đều nắm bắt rõ.

Về phía Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cần triển khai cho doanh nghiệp, người nông dân vấn đề canh tác, các tiêu chuẩn chất lượng hạt gạo phải làm sao để đạt được khi xuất khẩu vào EU.

Thậm chí, ngay cả khi chúng ta xuất khẩu vào EU rồi thì hai Bộ này vẫn cần có cách thức phối hợp chặt chẽ để quảng bá, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thâm nhập sâu vào thị trường EU.

Xin cảm ơn những chia sẻ của ông!

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, mặc dù hạn ngạch xuất khẩu gạo sang EU chỉ 80.000 tấn nhưng gạo xuất qua thị trường này là sản phẩm chất lượng cao. Đặc biệt, các tiêu chuẩn của thị trường EU rất cao nên khi gạo Việt vào được EU thì vị thế sẽ được nâng cao hơn trên thị trường quốc tế.