- QE2 – những tác động trái chiều

Ngày 3/11/2010, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ FED đã công bố chương trình nới lỏng định lượng lần 2 (QE2) gây nên nhiều tranh cãi. Các nền kinh tế mới nổi cực lực phản đối chương trình này, đổ lỗi cho dòng vốn rẻ bắt nguồn từ đây đã tạo nên các bong bóng tài sản cũng như lạm phát, đẩy giá lương thực và hang hóa cơ bản trên thế giới leo thang. Ngược lại, các quan chức Mỹ cho rằng đây là những lời buộc tội vô căn cứ và kiên quyết bảo vệ chính sách của mình.

Gần 5 tháng đã trôi qua kể từ khi QE2 được đưa vào thực thi, nền kinh tế Mỹ đã cho thấy sự phục hồi rõ rệt. Hai chỉ báo kinh tế quan trọng, cơ sở để FED đưa ra QE2 là tỷ lệ thất nghiệp và lạm phát đều được cải thiện. Cụ thể, tỷ lệ thất nghiệp tháng 2 của Mỹ đã rơi xuống mức 8,9%, mức thấp nhất trong hai năm trở lại đây, một dấu hiệu chắc chắn về sự phục hồi của nền kinh tế Mỹ. Bên cạnh đó, chỉ số giá tiêu dùng tháng 2 tại Mỹ đã tăng 0,5% so với tháng 1, lên mức cao nhất hơn hai năm trở lại đây. Những chỉ báo này cho thấy chính sách tiền tệ nới lỏng của FED đang đi đúng hướng, hỗ trợ cho sự đi lên của nền kinh tế. Người Mỹ đang có cái nhìn lạc quan hơn vào triển vọng kinh tế trong những giai đoạn tới.

Ngược lại, thế giới đang phải vật lộn với giá lương thực thực phẩm leo thang. Theo Liên Hiệp Quốc, giá lương thực thế giới trong tháng 2 đã leo lên mức kỷ lục của 20 năm trở lại đây và có thể tiếp tục tăng. Trước đó, Tổ chức Nông lương Thế giới cũng đã công bố chỉ số giá lương thực thế giới đã vượt mức của thời kỳ khủng hoảng lương thực 2008.

Một trong những lý do nhiều nền kinh tế sử dụng để buộc tội chương trình QE2 gây ra những căng thẳng giá lương thực hiện nay là việc FED đã bơm thanh khoản vào hệ thống tiền tệ, giúp đồng USD trở nên “rẻ” hơn trong khi hầu hết giá lương thực và hàng hóa cơ bản đều được định giá và trao đổi dựa trên USD. Đối với nhà xuất khẩu, một đồng USD yếu làm giảm doanh thu của họ vì số tiền thu được sẽ phải trải qua quá trình hối đoái giữa đồng tiền địa phương và USD. Do đó, tạo động lực cho họ giảm nguồn cung, tăng dự trữ. Về phía ngược lại, một đồng USD yếu giúp giảm chi phí cho các quốc gia nhập khẩu, làm gia tăng nhu cầu hàng hóa. Bên cạnh vấn đề giá lương thực, thế giới còn đang phải đối mặt với việc giá dầu leo thang do những căng thẳng tại khu vực Trung Đông và Bắc Phi, nguồn cung dầu mỏ chiến lược của thế giới.

Thế giới đang bị đẩy vào bài toán lạm phát, hàng loạt các biện pháp thắt chặt tiền tệ đã được đưa ra. FED đang là tổ chức duy nhất vẫn tỏ ra kiên quyết với chính sách tiền tệ nới lỏng.

QE2 kết thúc vào tháng 6

Không thể phủ nhận bên cạnh những tác động không mong muốn, kinh tế thế giới cũng được hưởng lợi từ QE2 trong năm qua. Với những khó khăn hiện nay, khi nền kinh tế lớn thứ ba thế giới đang phải chật vật khắc phục hậu quả từ thảm họa vừa qua, cuộc khủng hoảng tại Bắc Phi đang được nối dài, việc thế giới phải chấp nhận thực tế “dòng tiền rẻ” từ Mỹ kết thúc quả thật không hề dễ dàng.

Trong bài tuyên bố về chương trình nới lỏng định lượng lần 2, vị chủ tịch FED, ông Ben Bernanke đã để ngỏ sự kết thúc của chương trình này bằng chi tiết FOMC có quyền đánh giá và xem xét điều chỉnh chương trình QE2. Trong khi đó, một số nhà hoạch định chính sách của FED đãlàm xáo động thị trường khi khéo léo đề cập tới sự kết thúc của chính sách tiền tệ nới lỏng hiện nay. Cuối tuần trước, Chủ tịch FED tại Philadelphia, ông Charles Plosser, đồng thời là thành viên của Ủy ban Thị trường Mở Liên bang FOMC đã cho biết FED sẽ cần phải thắt chặt chính sách tiền tệ trong “một tương lai không xa”.

Nhận định tác động mạnh tới thị trường này một lần nữa lại được khẳng định bởi người đứng đầu FED tại St.Louis, ông Jame Bullard. Trong bài phát biểu tại Pháp của mình, ông này cho biết FED nên kiểm định một cách cẩn trọng trong việc liệu có nên tiếp tục chính sách định lượng hiện nay của mình với dẫn chứng rằng nền kinh tế Mỹ đang tỏ ra vững mạnh dần. Theo đó, những nhà đầu cơ đã vin vào những phát biểu kể trên như một lý do để mua USD vào.

Có thể nói, giờ là thời điểm các nhà đầu tư quan sát từng chi tiết nhỏ trong bất kỳ phát biểu nào của FED để tìm chiến lược đầu tư trong nửa cuối năm 2011 cho mình. Một số người còn tỏ ra lo ngại về khả năng FED sẽ sớm kết thúc chương trình mua trái phiếu trị giá 600 tỷ USD của mình trước thời hạn tháng 6 năm nay. Theo đó, cuộc họp cuối tháng 4 tới của Ủy ban Thị trường Mở Liên bang FOMC, tổ chức hiện có vai trò quan trọng, có khả năng xoay chuyển nền kinh tế cũng như thị trường tài chính thế giới, đượcđặc biệt quan tâm.

Trong khi đó, hôm qua, Chủ tịch FED Atlanta, Dennis Lockhart trong bài phát biểu của mình đã cho biết chương trình nới lỏng định lượng lần 2 của FED sẽ được hoàn tất như “dự định ban đầu” trong tháng 6 khi các điều kiện kinh tế được cải thiện.

Trong khi lạm phát là vấn đề nhức nhối hiện nay khiến Trung Quốc được dự báo sẽ tiếp tục nâng lãi suất, Liên minh Châu Âu cũng bắt đầu đề cập đến việc xem xét và sẽ điều chỉnh lại chính sáchhiện nay, bất kỳ động thái nào của FED trong thời gian tới cũng có tác động không chỉ tới thị trường tài chính, hàng hóa mà cả chính phủ các quốc gia, phải đánh giá lại chiến lược hiện nay của mình.

FED có thể tiếp tục mở rộng chương trình nới rộng định lượng và gánh chịu những chỉ trích về nguyên ngân gây lạm phát gia tăng trên toàn thế giới hoặc đi theo hướng ngược lại hoàn toàn và nâng lãi suất. Ngoài ra, FED còn có lựa chọn thứ ba là không tiếp tục các kích thích tiền tệ nhưng cũng không nâng lãi suất trong năm nay. Đây sẽ là một lựa chọn khó khăn mà FED sẽ phải cân nhắc trong bối cảnh nhiều bất ổn và khó khăn hiện nay của kinh tế thế giới.

Fed để ngỏ gói QE3

Đa phần các nhà kinh tế đều cho rằng sau khi kết thúc gói QE2, nếu không có gói QE3 tiếp sau đó, thì sẽ là một thời điểm khó khăn, gập gềnh, nếu không nói là đen tối (D-Day) cho các nhà đầu tư.

Tuy nhiên vẫn còn những bất đồng giữa các thành viên Fed về việc liệu nền kinh tế Mỹ vẫn cần sự trợ giúp hay lạm phát đang trở thành vấn đề lớn hơn. Trong một bài phát biểu trước Quốc hội Mỹ gần đây, chủ tịch Fed Ben Bernanke nói rằng ông chưa “đóng cửa” đối với với khả năng một đợi mua trái phiếu nữa, khi cho rằng lo lắng về giá cả đang tăng là không đáng ngại.

Nhưng khi mà gói QE2 sẽ kết thúc vào tháng 6 và các vấn đề chủ yếu của kinh tế Mỹ vẫn trì trệ, vài nhà kinh tế cho rằng Fed sẽ bị buộc phải xem xét tiếp tục kích thích kinh tế hay khởi động thêm gói QE3.  “Trong vài tháng tới chúng tôi sẽ đánh giá liệu nền kinh tế có thể tự đi trên đôi chân của mình,” Bernanke phát biểu, để ngỏ khả năng tiếp tục nới lỏng tiền tệ.

Bernanke thì nhấn mạnh rằng bất cứ sự kết thúc nào đối với việc mua trái phiếu sẽ là từ từ. Khi nào kinh tế hồi phục vững chắc, thất nghiệp thì cải thiện, lạm phát thì quanh ngưỡng 2%, lúc đó mới bắt đầu thắt chặt.

Stox