Trong văn hóa ẩm thực của người dân Tây Bắc, thì các món nướng luôn là đặc trưng nhất. Bởi chúng có mùi thơm đặc trưng được tẩm ướp, kết hợp với nhiều loại gia vị, rau thơm. Trong đó có món gà nướng mắc mật là một đặc sản không thể bỏ lỡ nếu như đã đến với vùng đất Tây Bắc tuyệt vời này.

Với công thức và cách thực hiện cực kỳ đơn giản mà hương vị thì thơm ngon khó cưỡng và đậm đà. Độ ngon ngọt của thịt gà đồi, quyện lẫn với mùi thơm của lá mắc mật đã tạo nên một món ngon, ai đã ăn một lần sẽ nhớ mãi.

Cây mắc mật. Ảnh minh họa

Cây mắc mật (hay cây củ khỉ, cây hồng bì rừng…), mắc mật có mùi thơm đặc trưng, là một loại cây gia vị cự kỳ quan trọng trong chế biến ẩm thực của đồng bào miền núi Tây Bắc, đặc biệt là chế biến món gà nướng lá mắc mật.

Không chỉ làm gia vị mà nó còn là một loại thảo dược với những công dụng tuyệt vời như giảm đau, bảo vệ gan, điều trị phong thấp, giảm đau nhức xương khớp, lợi mật, kích thích tiêu hóa và còn kháng viêm.

Cây mắc mật là loại cây thân gỗ nhỏ, cao từ 4 - 7 m, thường mọc trên vùng miền núi Tây Bắc. Cây ra hoa khoảng từ tháng 3 đến tháng 6 và đậu quả từ tháng 7 đến tháng 9 hàng năm.

Quả mắc mật và lá non dùng làm gia vị, là linh hồn trong chế biến các món nướng, nhất là gà nướng lá mắc mật. Lá và rễ được dùng trong đông y, ngoài ra lá cây cũng được dùng để cất tinh dầu.

Ở nước ta cây chủ yếu phân bố ở vùng núi Tây Bắc như Lai Châu, Lào Cai, Lạng Sơn, Thái Nguyên… cây trồng ở các tỉnh khác do khí hậu nên thường rất khó sống hoặc nếu cây sống cũng không có quả, không có mùi thơm đặc trưng. Dưới đây là cách chế biến món gà nướng lá mắc mật.

Chuẩn bị nguyên liệu cho món gà nướng lá mắc mật. Ảnh taybac

Nguyên liệu làm gà nướng lá mắc mật (cho 4 người)

Gà 1 con (khoảng 2kg tùy vào nhu cầu sủ dụng), lá mắc mật khoảng10 gr, tiêu đen 2 gr, ớt 1 quả (tùy vào những nười ăn cay), hạt mắc khén, hạt dổi khoảng 5gr, 1 ít hành tím 4 củ, dầu mè, dầu hào, dầu điều mỗi loại 1 thìa cà phê, muối, đường 1 ít, cà rốt 2 củ, dưa leo 2 quả và rau thơm ăn kèm.

Cách chọn mua nguyên liệu tươi ngon

Theo đồng bào dân tộc Tây Bắc thì gà ngon là con gà khỏe, có bộ lông suôn mượt và có độ bóng, di chuyển linh hoạt, người dân ở đây có câu gà mà “ngày ăn mối, tối ngủ cành cây”. Như vậy thì món gà nướng lá mắc mật mới thơm ngon chuẩn vị Tây Bắc.

Khi làm thịt, con gà có da màu vàng óng đặc trưng. Gà tươi ngon là phần thịt gà có màu đỏ hồng tự nhiên, không quá đậm, không quá nhạt, không có vết bầm. Khi sờ vào con gà đã làm thịt thì mịn tay, săn chắc và có độ đàn hồi tốt.

Chuẩn bị nguyên liệu cho món gà nướng lá mắc mật

+ Gà sau khi đã chọn đúng gà thả đồi mua về, phải làm sạch lông, xát một ít muối và vài lát gừng toàn thân con gà để khử mùi hôi và rửa sạch lại với nước.

+ Sau đó, dùng dao khoét một lỗ dưới phần bụng để ướp gia vị, xong thì cho gà vào rổ để ráo nước.

+ Lá mắc mật sau khi hát về, rửa sạch, để thật ráo nước rồi cho vào cối giã nhỏ hoặc có thể vò nát cho lá mắc mật tiết ra tinh dầu thơm.

Gà nướng lá mắc mật vàng óng, thơm, mềm với phần gia vị thấm vào từng thớ thịt, chấm thêm với chẩm chéo. Ảnh taybac

+ Hạt mắc khén, hành tím lột vỏ, ớt giã nhuyễn để tẩm ướp.

+ Dưa leo, cà rốt gọt vỏ và rửa sạch với nước nhiều lần, kế đến dùng dao cắt xéo thành những miếng nhỏ vừa ăn.

Đem ướp gà với lá mắc mật và các loại gia vị khoảng 30 phút.

Thực hiện gà nướng lá mắc mật (có thể nướng thịt gà bằng bếp than củi hoặc bằng lò vi sóng)

Gà nướng lá mắc mật bằng than củi: Để cho món gà nướng lá mắc mật thơm ngon chuẩn vị Tây Bắc thì nướng gà trên than củi với nhiệt độ vừa phải. Như vậy thì thịt gà chín từ từ mà không bị cháy.

Sau khi nướng khoảng 45 phút, thịt gà vàng đều 1 mặt thì trở mặt còn lại, lúc này quét 1 lớp dầu ăn lên da gà làm như vậy để gà nướng lá mắc mật không bị khô.

Một con gà nướng lá mắc mật sẽ nướng khoảng 1 giờ đồng hồ trên than củi với độ nóng vừa phải là thịt gà đã chín và đem ra thưởng thức.

Gà nướng lá mắc mật bằng lò vi sóng: Sau khi ướp khoảng 30 phút ướp, xiên con gà vào trục quay, cột chặt phần lỗ bụng con gà để lá mắc mật không rơi ra ngoài khi nướng, cố định gà thật chắc chắn vào trục quay của lò nướng.

Tiếp theo để thực hiện gà nướng lá mắc mật thơn ngon thì cài đặt chế độ của lò vi sóng quay 2 lửa trên dưới đều là 230 độ C và nướng gà trong khoảng 90 - 100 phút là thịt gà chín.

Thành phẩm gà nướng lá mắc mật

Với cách thực hiện rất đơn giản, món gà nướng lá mắc mật bằng bếp than củi hay bằng lò vi sóng rất thơm ngon. Với mùi thơn đặc trưng của lá mắc mật kết hợp với các loại gia vị của núi rừng Tây Bắc như hạt mắc khén, hạt dổi… tạo cho món ăn vô cùng hấp dẫn.

Với món thịt gà nướng lá mắc mật sau khi hoàn thành tạo nên một mùi thơm cực kì hấp dẫn, được tỏa ra từ các loại gia vị ướp. Phần da gà thấm đều gia vị và có độ giòn nhẹ, bên trong từng thớ thịt mềm mịn, thơm mùi lá mắc mật cực kỳ bắt vị với bất kỳ thực khách khó tính nào. Thịt gà nướng lá mắc mật thơm mùi thơm của sự kếp hợp các loại gia vị thiên nhiên từ lá cây rừng, đượm mùi khói của than củi.

Miếng thịt gà nướng lá mắc mật vàng óng, thơm, mềm với phần gia vị thấm vào từng thớ thịt, chấm thêm với chẩm chéo là một loại đồ chấm chỉ có ở Tây Bắc hoặc với muối tiêu, ớt, chanh càng làm tăng thêm vị đậm đà cho món thịt gà nướng lá mắc mật.

Với món ăn này thực khách có thể ăn kèm với các loại rau sống, với dưa leo, cà rốt, thưởng thức thêm vài chén rượu của đồng bào dân tộc thì thật sự nhớ mãi không quên.