Gia Lai là tỉnh miền núi, có điểm xuất phát thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao (năm 2010, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn cũ khu vực nông thôn là 25,13%) và có 4 huyện nghèo. Tỷ lệ hộ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm gần 45% và có trình độ thấp, lạc hậu, khả năng tiếp nhận và ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật còn chậm nên việc phát triển kinh tế để thoát nghèo gặp nhiều khó khăn. Nhu cầu kinh phí để xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ đời sống người dân, như: giao thông, thủy lợi, điện... là rất lớn.

Chợ Chư Sê (Gia Lai). Nguồn Internet

Xác định Tiêu chí số 7 là một trong những tiêu chí quan trọng trong chương trình xây dựng NTM, chợ nông thôn không chỉ là nơi giao thương buôn bán của bà con nông dân, thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển mà còn là đích đến văn minh thương mại NTM. Do đó, UBND tỉnh Gia Lai đã có văn bản yêu cầu Sở Công Thương chủ trì, phối hợp với các sở, ban ngành liên quan và UBND các huyện, thị xã, thành phố tham mưu, đề xuất UBND tỉnh ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ, thu hút đầu tư xây dựng chợ nông thôn trên địa bàn tỉnh; kế hoạch bố trí kinh phí từ ngân sách địa phương để hỗ trợ xây dựng, cải tạo, nâng cấp hệ thống chợ nông thôn trên địa bàn các xã phấn đấu đạt chuẩn NTM theo lộ trình; điều chỉnh, bổ sung quy hoạch hệ thống chợ trên địa bàn tỉnh cho phù hợp với nhu cầu thực tế của địa phương. Đồng thời, khảo sát, lập kế hoạch đầu tư xây dựng hệ thống chợ nông thôn trên địa bàn tỉnh hàng năm để tránh trùng lặp khi triển khai;…

Theo Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng NTM, cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn bao gồm chợ nông thôn hoặc cơ sở bán lẻ khác (siêu thị mini, cửa hàng tiện ích, cửa hàng kinh doanh tổng hợp) đạt chuẩn theo quy định. Đây là tiêu chí quan trọng, thúc đẩy phát triển sản xuất, nâng cao đời sống của người dân khu vực nông thôn. Đây được xem là “tiêu chí mềm” trong 19 tiêu chí NTM vì nhiều xã được “đặc cách” không phải xây dựng chợ nông thôn. Do vậy, việc chỉ đạo linh hoạt các địa phương thực hiện tiêu chí này sẽ giảm được những áp lực trong huy động nguồn lực xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn, giúp các địa phương tập trung nguồn vốn hoàn thành các tiêu chí khác. Do đó, các xã căn cứ vào tình hình thực tế tại địa phương để lựa chọn hình thức thực hiện cho phù hợp.

Đến nay, toàn tỉnh có 183/184 xã đạt tiêu chí cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn, chỉ còn xã An Trung (huyện Kông Chro) là chưa đạt. Tổng nguồn vốn huy động xây dựng chợ nông thôn thời gian qua là hơn 14 tỷ đồng, chủ yếu bằng nguồn vốn ngân sách và huy động tư thương đóng góp. Hiện toàn tỉnh có 93 chợ (trong đó có 53 chợ xã, 40 chợ thị trấn, phường). Hệ thống chợ được phân bố ngày càng hợp lý, cơ sở vật chất, kết cấu hạ tầng từng bước được nâng cao đã đáp ứng tốt nhu cầu mua sắm của người dân.

Dù chưa có chợ nhưng xã Ia Krêl (huyện Đức Cơ) vẫn hoàn thành tiêu chí về cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn do đảm bảo điều kiện mua bán, trao đổi hàng hóa. Theo lãnh đạo xã Ia Krêl, do đây là “tiêu chí mềm” nên xã đã giảm được áp lực trong huy động nguồn lực xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn. Từ đó, địa phương có điều kiện tập trung nguồn lực để hoàn thành các tiêu chí khác.

Tương tự, trong xây dựng NTM giai đoạn 2016-2020, xã La Khươl (huyện Chư Pah, tỉnh Gia Lai) không quy hoạch chợ do điều kiện dân cư sống rải rác. Bên cạnh đó, xã nằm cạnh xã Hòa Phú và cách trung tâm TP. Kon Tum chỉ 15km nên người dân khi có nhu cầu thường đến những chợ ở đó mua sắm. Ngoài ra, tại hầu hết các thôn, làng của xã đều có điểm buôn bán nhỏ lẻ, việc thành lập khu chợ họp ở ngã ba Trà Huỳnh (làng Tơ Vơn 1) với hơn chục hộ cũng đáp ứng tốt nhu cầu mua bán trên địa bàn.

Để cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn phát triển bền vững trong thời gian tới, theo Sở Công Thương Gia Lai, cần thiết phải xây dựng lại yêu cầu thực hiện tiêu chí này dựa trên rà soát quy hoạch chi tiết toàn tỉnh về thương mại. Trong đó, cần phát triển chợ liên xã dựa trên khả năng kết nối với chợ đầu mối, các chợ trung tâm huyện, thị xã, thành phố nhằm tạo động lực liên kết cung cầu hàng hóa. Đồng thời, thu hút nguồn vốn đầu tư và chỉ thực hiện xây dựng chợ ở những xã vùng sâu, vùng xa, không có khả năng liên kết thương mại với vùng trung tâm của địa phương bằng ngân sách nhà nước; khuyến khích phát triển các loại hình hạ tầng thương mại quy mô nhỏ như siêu thị mini, cửa hàng tiện lợi, cửa hàng kinh doanh tổng hợp tại khu dân cư....