Cô Zhao Yu, một chuyên gia tài chính 37 tuổi, cho biết giá sầu riêng đã giảm trong tháng này tại một cửa hàng trái cây nơi cô thường mua tại thành phố Thượng Hải (Trung Quốc). Theo cô Zhao, hiện nay sầu riêng đang được bán với giá 24 Nhân dân tệ/500gr (tương đương khoảng 86 nghìn đồng), rẻ hơn 4 Nhân dân tệ (khoảng 14 nghìn đồng).

Tuy vậy, mức chênh lệch giá này không ảnh hưởng đến quyết định mua sầu riêng 2 lần mỗi tháng của cô Zhao. Trả lời phỏng vấn với trang South China Morning Post, cô nói: “Khi họ có nhiều sầu riêng, giá bán sẽ thường đi xuống.”

Sầu riêng được bày bán tại một chợ thuộc tỉnh Vân Nam, Trung Quốc. Nguồn ảnh: Nikkei

Trên nền tảng mua sắm trực tuyến Pupu của Trung Quốc, một quả sầu riêng nặng 6kg đang được bán với giá từ 179 - 209 Nhân dân tệ (khoảng 640.000 - 748.000 nghìn đồng). Đây là sự sụt giảm lớn so với mức giá trung bình trước đó là 279 Nhân dân tệ, tương đương gần 1 triệu đồng/1 quả sầu riêng. Thậm chí, một số nhà cung cấp đã sẵn sàng bán với mức giá 10 Nhân dân tệ (khoàng 36.000 đồng) cho một nửa ký sầu riêng.

Nhu cầu về sầu riêng - loại quả được ưa chuộng đến mức được người Trung Quốc dùng làm quà cưới - đã tăng liên tục ở nước này, đòi hỏi Trung Quốc phải nhập khẩu nhiều hơn do sản lượng trong nước thấp. Tuy vị trí “ngôi vương” trên thị trường sầu riêng của Trung Quốc đang thuộc về Thái Lan, nhưng theo các chuyên gia, Việt Nam có thể là một đối thủ đáng gờm trong ngành sầu riêng trong thời gian tới.

Theo Tổng cục Hải quan Trung Quốc, trong tháng 4, giá nhập khẩu sầu riêng từ Thái Lan là 5,80 USD/kg, tăng nhẹ so với mức trung bình chung là 5,38 USD/kg. Ngược lại, sầu riêng Việt Nam được nhập khẩu với giá 4,22 USD/kg. Nhìn chung, giá sầu riêng giảm đáng kể so với tháng 3, trong đó sầu riêng Thái Lan nhập khẩu ở mức 6,49 USD/kg, sầu riêng Việt Nam ở mức 5,23 USD/kg và giá nhập khẩu trung bình trong tháng đạt 5,63 USD/kg.

Nguồn cung sầu riêng cũng đã giảm theo dữ liệu từ cơ quan Hải quan Trung Quốc. Trong 4 tháng đầu năm, nhập khẩu sầu riêng giảm 32% so với cùng kỳ năm 2023. Tổng các lô hàng sầu riêng đến Trung Quốc cũng đã giảm 35% về khối lượng.

Nguyên nhân có thể do đợt nắng nóng ở Thái Lan vào tháng 4 và tháng 5 vừa qua đã làm giảm sản lượng thu hoạch của nước này. Ông Sam Sin - Giám đốc phát triển nhà phân phối S&F Produce Group (Hồng Kông - Trung Quốc) cho biết, nhiệt độ cao đã khiến một số quả sầu riêng từ Thái Lan có vỏ bị nứt hoặc có phần thịt quả bị khô. Tại tỉnh Chiết Giang (Trung Quốc), nhà nhập khẩu trái cây Huang Dapeng đã nói trên diễn đàn WeChat rằng một số quả sầu riêng họ nhập đang “quá nóng” và do đó được định giá thấp hơn giá thị trường.

Theo số liệu của kênh South China Morning Post, sầu riêng Thái Lan xuất khẩu sang Trung Quốc trong 4 tháng đầu năm 2024 đã mất 49% giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy vậy, Thái Lan vẫn nắm giữ 66% thị phần Trung Quốc trong quý đầu năm 2024, và tổng lượng hàng xuất khẩu sang Trung Quốc của nước này đã tăng kể từ năm 2023.

Tuy vậy, theo Hải quan Trung Quốc, thị phần của Việt Nam đã tăng lên tới 82% về tổng giá trị trong 4 tháng đầu năm nay. Bất chấp nắng nóng, sầu riêng Việt Nam đang “nhỉnh hơn” của Thái Lan do chi phí sản xuất tại Việt Nam thấp hơn, theo chia sẻ của một chuyên gia tư vấn Thái Lan với tờ The Nation.

Trong số báo ngày 13/5 vừa qua, tờ này cũng nhận xét: “Sầu riêng Việt Nam sẽ chiếm lĩnh thị trường Trung Quốc”. Cũng trong số báo đó, ông Aat Pisanwanich, cố vấn Công ty Tư vấn Nghiên cứu Thông minh (Thái Lan) cho rằng: "Nếu không có sự can thiệp của chính phủ Thái Lan, sản lượng sầu riêng trong nước sẽ giảm 53% trong 5 năm tới."

Ngược lại, các nhà xuất khẩu sầu riêng Việt Nam lại có lợi thế về giá cả, khi chỉ cần vận chuyển sầu riêng qua cửa khẩu biên giới ở phía Bắc, thay vì chuyển qua 2 hoặc 3 cửa khẩu như sầu riêng từ Thái Lan.

Khi được hỏi về lý do sầu riêng của Việt Nam cạnh tranh hơn, ông Jack Nguyễn, đối tác Công ty tư vấn kinh doanh Mazars tại Thành phố Hồ Chí Minh nhận xét: “Đó là do khâu vận chuyển. Họ chỉ cần chở sầu riêng qua biên giới thôi”. Trả lời phỏng vấn với South China Morning Post, ông nói thêm rằng các mặt hàng nông sản khác từ Việt Nam cũng đã hưởng lợi lớn bằng cách vận chuyển qua cùng một tuyến đường qua biên giới.

Khó khăn và cơ hội phía trước cho thị trường sầu riêng Việt Nam tại Trung Quốc

Mặc dù sầu riêng đã hạ giá tại Hồng Kông (Trung Quốc), đặc biệt là nhân Ngày của Mẹ vào 12 tháng 5 vừa qua, nhưng người tiêu dùng tại đây có vẻ không mặn mà với loại trái cây này. Một chủ cửa hàng trái cây họ Du cho biết, ông đang bán sầu riêng Thái Lan với giá 40 Đô la Hồng Kông (HKD) cho một pound (tức khoảng 130.000 đồng/0,45gr), và sầu riêng Việt Nam với giá 30 HKD/pound (tương đương khoảng 98.0000 đồng).

Ông Du cho biết, người tiêu dùng đang ít mua sầu riêng là do nền kinh tế Trung Quốc đang trong giai đoạn suy thoái. Trả lời phỏng vấn của South China Morning Post, ông nói: “Toàn bộ nền kinh tế đang hoạt động không tốt lắm, dù ở Hồng Kông (Trung Quốc) nói riêng hay ở Trung Quốc đại lục nói chung, cộng với việc người dân đang thích thực phẩm tốt cho sức khỏe nhưng sầu riêng lại chứa đầy đường.”

Sầu riêng được bày bán tại một siêu thị tại Trung Quốc. Nguồn ảnh: South China Morning Post.

Tuy vậy, ngành sầu riêng Việt Nam vẫn có lý do để kỳ vọng vào thị trường Trung Quốc trong thời gian sắp tới. Được biết, sầu riêng vẫn là một món quà tặng vô cùng phổ biến cho các cặp vợ chồng và gia đình thông gia tại Trung Quốc, đặc biệt khi nước này bước vào mùa cưới trong vài tháng tới. Chia sẻ với South China Morning Post, chị Ma Qian, một người tiêu dùng tại tỉnh Hà Nam (Trung Quốc) đã nói: "Anh họ tôi đính hôn vào tháng trước, và mẹ chồng tôi yêu cầu tôi tặng sầu riêng thay vì tặng nho vì bà cho rằng sầu riêng là một món quà tươm tất và thời thượng hơn."

Ngoài ra, giới trẻ Trung Quốc vẫn đang rất ưu chuộng sầu riêng, bất kể nguồn gốc xuất xứ. Chị Ma Qian nói thêm: "Sầu riêng là một mặt hàng "hot" với giới trẻ ở các thị trấn nhỏ. Tại các quán cà phê, có bánh kem sầu riêng, cà phê sầu riêng và thậm chí là sầu riêng cả múi. Bây giờ, theo người Trung Quốc, một quả sầu riêng ngon phải có cuống dày, dáng tròn và gai ngắn. Còn về việc nó có nguồn gốc từ quốc gia nào, chúng tôi dường như không quan tâm lắm”.