Chúng tôi đến cặp cửa khẩu Ma Lù Thàng (xã Ma Li Pho, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu) và Kim Thủy Hà (xã Na Phà, huyện Kim Bình, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc) sau khi cặp cửa khẩu thông quan trở lại được 20 ngày.

Trái với những gì hình dung về sự nhộn nhịp của cửa khẩu song phương, đi dọc con đường rất đẹp từ TP. Lai Châu vào Ma Lù Thàng, chỉ gặp được vài chiếc xe hiếm hoi ra, vào cửa khẩu.

Sau nhiều ngày mưa, cửa khẩu Ma Lù Thàng đón chúng tôi bằng cái nắng nóng nhức mắt và dòng Nậm Na ngầu đỏ.

Căn phòng trên tầng 2 của nhà nghỉ Tiến Chanh – nơi chúng tôi nghỉ lại qua đêm – dù đã được dọn dẹp nhưng vẫn nặng mùi ẩm mốc vì thiếu hơi người đã lâu ngày.

Chốt kiểm soát vùng xanh ở cửa khẩu Ma Lù Thàng

Khu vực cửa khẩu, trước kia sầm uất, người xe nhộn nhịp là thế, nay chỉ có vài chiếc xe đầu kéo đỗ rải rác chờ lịch xuất hàng. Sau barie kiểm soát, lực lượng chức năng chậm rãi qua lại; lâu rất lâu mới lại thấy có một chiếc xe ra, vào làm thủ tục thông quan.

Trước mong muốn ghi hình xe hàng làm thủ tục qua cửa khẩu của chúng tôi, đồng chí cán bộ Đồn biên phòng Cửa khẩu Ma Lù Thàng rất sẵn sàng, xong cho hay: “Cái này thì phải canh vì cả ngày chỉ có một vài xe qua, giờ giấc cũng không cố định”.

Được biết, từ ngày 24/5/2022, cặp cửa khẩu Ma Lù Thàng và Kim Thủy Hà bắt đầu thông quan trở lại sau khi thống nhất được phương án “Thiết lập vùng xanh an toàn với dịch bệnh COVID-19 trong xuất, nhập khẩu hàng hóa tại cửa khẩu Ma Lù Thàng”. Các hoạt động được quản lý khép kín, phù hợp với thực tế và các biện pháp phòng chống dịch của hai bên cửa khẩu.

Cụ thể, theo Thượng úy Nguyễn Thanh Trung – Trạm phó Trạm kiểm soát biên phòng Cửa khẩu Ma Lù Thàng (Đồn Biên phòng Cửa khẩu Ma Lù Thàng): Ngoài việc kiểm tra, giám sát, xử lý y tế đối với hàng hóa; lấy mẫu, xét nghiệm SARS-CoV-2 đối với người tham gia vào các hoạt động xuất nhập khẩu… các phương tiện vận tải hàng hóa chỉ được qua “Chốt kiểm soát vùng xanh” khi có lịch được xuất hoặc đón hàng trong ngày hôm đó.

Lái xe của cả 2 bên cũng sẽ chỉ lái xe đến điểm tiếp nhận xe chở hàng, sau đó bàn giao cho phía bên kia rồi quay trở lại.

Thời điểm hiện tại, Trung Quốc mới cho nhập khẩu qua cửa khẩu Ma Lù Thàng các mặt hàng khô như: Mực, hồ tiêu và xuất sang Việt Nam các loại rau, củ quả…

Chiếc xe hiếm hoi nằm chờ đến lượt xuất cảnh qua cửa khẩu Ma Lù Thàng

Cung cấp cho chúng tôi số liệu xe và hàng hóa qua cửa khẩu Ma Lù Thàng sau khi thông quan trở lại – Thiếu tá Chu Minh Thành – Trưởng Ban cửa khẩu (Phòng Tham mưu - Bộ đội Biên phòng Lai Châu) cho hay: Ngày nhiều nhất mới có 20 lượt xe qua lại, trong đó, có những ngày Việt Nam chỉ xuất 2 xe. Lượng hàng hóa Việt Nam xuất khẩu khoảng 20-50 tấn hàng/ngày; phía Trung Quốc nhập khẩu vào Việt Nam từ 100 – 300 tấn hàng/ngày.

So với thời điểm trước khi xảy ra dịch bệnh COVID-19, hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu Ma Lù Thàng hiện vẫn khá ảm đạm, chưa có gì đột biến và thiếu ổn định. Đơn cử như ngày 11/6, sau khi kết quả kiểm tra hàng hóa của doanh nghiệp Việt Nam có nghi nhiễm COVID-19, phía Trung Quốc đã tạm dừng hoạt động xuất nhập khẩu ngày hôm đó, khiến lịch xuất hàng của các xe tiếp theo phải thay đổi.

Trước đó, năm 2021, do tình hình dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, hoạt động xuất nhập khẩu qua cặp cửa khẩu Ma Lù Thàng - Kim Thủy Hà đã phải dừng nhiều tháng liền. Không ít doanh nghiệp xuất nhập khẩu liêu xiêu, đứng ngồi không yên vì hàng hóa tồn đọng.

Việc thông quan trở lại cặp cửa khẩu Ma Lù Thàng và Kim Thủy Hà thực sự là niềm vui lớn, mở ra hi vọng cho nhiều doanh nghiệp và các sản phẩm nông sản, đặc biệt là nông sản của Lai Châu.

Tuy nhiên khi số lượng xe và các mặt hàng còn bị hạn chế như hiện nay, niềm vui của doanh nghiệp xuất nhập khẩu qua cửa khẩu Ma Lù Thàng xem ra vẫn chưa trọn vẹn. Đây có lẽ cũng là lý do khiến ngay trong giờ làm việc, nhìn mỏi mắt không thấy bóng thương nhân nào, lối ra vào các khu vực làm thủ tục lặng như tờ. Đây đó, lác đác quán hàng mở nhưng khách chủ yếu là đôi ba anh lái xe ngồi lướt điện thoại, kiên nhẫn chờ đến lượt…

Cặp cửa khẩu Ma Lù Thàng và Kim Thủy Hà đã thông quan trở lại song hàng quán vẫn vắng hoe

Ngày chúng tôi rời cửa khẩu Ma Lù Thàng, tiễn chúng tôi là cơn mưa đêm tầm tã. Chiếc xe bán tải chạy từ cửa khẩu Ma Lù Thàng về TP. Lai Châu đi khá nhanh vì đường vắng.

Dừng lại khu vực thu mua chuối của đồng bào Dao đầu thị trấn Phong Thổ, hỏi chuyện chị Hoàng Xạ Ngậu – một thương lái người Dao chuyên thu gom chuối bán sang Trung Quốc, được biết: Cửa khẩu Ma Lù Thàng thông quan trở lại nhưng phía các doanh nghiệp Trung Quốc vẫn chưa mua chuối qua cửa khẩu này nên chị Ngậu cùng các thương lái khác phải vận chuyển chuối đi theo các cửa khẩu bên Lào Cai, Lạng Sơn, dẫn đến chi phí tăng gấp cả chục lần, mà chuối lại hay bị hư hỏng.

“Mong lắm, mong cặp cửa khẩu Ma Lù Thàng và Kim Thủy Hà trở lại nhộn nhịp như trước kia, để chuối và nhiều mặt hàng khác lại được xuất khẩu hàng ngày. Chỉ cần hàng hóa được thông suốt là bà con không lo đói nữa rồi, lo làm giàu thôi!” – chị Hoàng Xạ Ngậu chia sẻ.

Sau những ngày mưa sẽ là những ngày nắng. Mong sao, dịch bệnh sớm được đẩy lùi để cửa khẩu Ma Lù Thàng khởi sắc trở lại; để đường đến Quốc môn ở Ma Lù Thàng lại nhộn nhịp xe qua!