Không cần giảm trừ gia cảnh cho hộ kinh doanh

Mới đây, Bộ Tài chính đã xây dựng dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế Thu nhập cá nhân. Xoay quanh đề xuất này, có một số ý kiến cho rằng, song song với việc tăng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế Thu nhập cá nhân, cơ quan quản lý cần xem xét điều chỉnh ngưỡng chịu thuế đối với hộ kinh doanh. Tại Luật số 71/2014/QH13 sửa đổi, bổ sung một số điều tại các Luật thuế Thu nhập cá nhân có quy định, hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm nộp thuế Thu nhập cá nhân theo tỷ lệ ấn định trên doanh thu theo từng ngành nghề, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh; hộ, cá nhân kinh doanh có mức doanh thu hàng năm từ 100 triệu đồng trở xuống không phải nộp thuế Thu nhập cá nhân.

Hộ, cá nhân kinh doanh có mức doanh thu hàng năm từ 100 triệu đồng trở xuống không phải nộp thuế Thu nhập cá nhân. Ảnh: Thùy Linh

Lý giải về mức ấn định này, bà Tạ Thị Phương Lan, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ, cá nhân kinh doanh (Tổng cục Thuế) cho biết, việc xây dựng biểu thuế Thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh phải đảm bảo 2 nguyên tắc: Hộ kinh doanh được áp dụng tỷ lệ chi phí như doanh nghiệp siêu nhỏ; đảm bảo được tính thêm khoản giảm trừ gia cảnh theo hình thức xây dựng mức điều tiết thuế Thu nhập cá nhân thấp hơn mức thuế Thu nhập doanh nghiệp.

Theo quy định tại Luật số 71/2014/QH13, để đáp ứng yêu cầu đơn giản, hiệu quả trong chính sách và quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, ngoài việc áp dụng thuế suất thuế Giá trị gia tăng tương tự như doanh nghiệp, thì thuế Thu nhập cá nhân được áp dụng Biểu thuế suất thuế Thu nhập cá nhân toàn phần trên doanh thu với các mức thuế suất của 3 nhóm ngành nghề chính là từ 0,5% (thương mại), 2% (sản xuất, vận tải), 5% (dịch vụ) mà không áp dụng giảm trừ gia cảnh.

“Đối với ngành thương mại, tỷ lệ thuế Thu nhập doanh nghiệp áp dụng đối với doanh nghiệp siêu nhỏ là 1% tính trên doanh thu, nếu quy ngược lại theo thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp thông thường của doanh nghiệp là 20% thì tổng chi phí được tính là 95%. Hay có thể hiểu, đối với doanh nghiệp siêu nhỏ thì tỷ lệ thuế Thu nhập doanh nghiệp điều tiết chỉ là 1%, lợi nhuận sau thuế là 4% và tổng chi phí là 95%. Đối với hộ kinh doanh cùng ngành nghề thương mại chỉ áp dụng thuế suất thuế Thu nhập cá nhân trên doanh thu là 0,5%, thì cũng được xác định là tỷ lệ điều tiết thuế Thu nhập cá nhân thấp hơn doanh nghiệp 0,5%, lợi nhuận sau thuế cao hơn doanh nghiệp 4,5%, tổng chi phí tương ứng doanh nghiệp 95%. Tương tự như vậy, đối với ngành dịch vụ, sản xuất thì tỷ lệ điều tiết thuế Thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh đều thấp hơn doanh nghiệp nhằm mục đích tăng phần lợi nhuận sau thuế so với doanh nghiệp, bù đắp cho khoản giảm trừ gia cảnh đối với hộ kinh doanh”, bà Tạ Thị Phương Lan phân tích.

Theo PGS.TS Nguyễn Đình Luận, Đại học Công nghệ TP Hồ Chí Minh, trước đây, quy trình tính thuế cho hộ, cá nhân kinh doanh khá phức tạp do đại bộ phận hộ, cá nhân kinh doanh không thực hiện chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ. Theo đó, thuế Thu nhập cá nhân đối với hộ, cá nhân kinh doanh áp dụng quy trình tính thuế như doanh nghiệp, doanh thu trừ chi phí để xác định thu nhập chịu thuế; trường hợp hộ, cá nhân chưa thực hiện được chế độ kế toán, không xác định được thu nhập chịu thuế thì cơ quan thuế ấn định thu nhập, sau đó lại xác định thu nhập tính thuế trên cơ sở tính giảm trừ gia cảnh để áp dụng biểu thuế lũy tiến, cuối năm phải quyết toán thuế. Từ thực tế đó nên đại bộ phận hộ, cá nhân kinh doanh không thực hiện chế độ kế toán nên phải thực hiện ấn định thu nhập chịu thuế.

“Quy định này đảm bảo chính sách đơn giản, rõ ràng, nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu thuế, tính tuân thủ pháp luật về thuế của các hộ, cá nhân kinh doanh, tiết kiệm chi phí xã hội. Trên cơ sở đó, có thể khẳng định cá nhân kinh doanh không được giảm trừ gia cảnh”, PGS.TS Nguyễn Đình Luận nhận định.

Sẽ được xem xét và điều chỉnh khi phù hợp

Bà Tạ Thị Phương Lan cho rằng, ngưỡng doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở xuống dùng để xác định hộ kinh doanh quy mô quá nhỏ không thuộc diện chịu thuế để giảm tải công tác quản lý thuế. Ngưỡng doanh thu này không có ý nghĩa tương đương với mức giảm trừ gia cảnh. Do đó, đối với hộ kinh doanh có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm, thì việc tính thuế được tính từ đồng đầu tiên, đồng thời yếu tố chi phí và giảm trừ gia cảnh sẽ được thực hiện thông qua việc áp dụng các mức thuế suất thấp như quy định tại Luật.

“Nếu đặt vấn đề thời điểm này Quốc hội đang xem xét điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh, thì cũng phải điều chỉnh tăng ngưỡng doanh thu xác định đối tượng chịu thuế cho hộ kinh doanh là không phù hợp. Để xem xét tăng ngưỡng doanh thu làm căn cứ xác định đối tượng chịu thuế, cần nghiên cứu, đánh giá tình hình thực tế trên một giác độ khác của chính sách thuế giảm trừ gia cảnh và thuế Thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh. Việc này sẽ được xem xét và điều chỉnh nếu thấy phù hợp khi sửa đổi Luật thuế Giá trị gia tăng và Luật thuế Thu nhập cá nhân”, bà Lan nhận định.

Nhiều chuyên gia cũng nhận định rằng, với thuế Thu nhập cá nhân hiện hành, bên cạnh việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho người lao động là khá phù hợp trong thời điểm này thì đối với các hộ kinh doanh cần phải nghiên cứu kĩ lưỡng không chỉ dưới góc độ pháp lý mà còn ở góc độ kinh tế, xã hội. Mỗi một thuế suất đều được Chính phủ, Bộ Tài chính xem xét kĩ lưỡng dưới sự thẩm tra và quyết định của Quốc hội nên nhìn chung đều đã đảm bảo sự công bằng, minh bạch nhất định.