Thị trường bước đầu khởi sắc

Bộ Tài chính vừa cung cấp thông tin về tình hình thị trường trái phiếu doanh nghiệp, các giải pháp để tiếp tục ổn định thị trường và việc xử lý các vi phạm.

Bộ Tài chính cho rằng, Nghị định số 08/2023/NĐ-CP (Nghị định 08) của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế có nhiều điểm tháo gỡ đáng chú ý.

Theo đó, doanh nghiệp có thể đàm phán với người sở hữu trái phiếu để thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác; các trái phiếu đã phát hành trước đây được đàm phán để kéo dài kỳ hạn tối đa không quá 2 năm; ngưng hiệu lực thi hành quy định tại Nghị định số 65 về xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, xếp hạng tín nhiệm bắt buộc và giảm thời gian phân phối trái phiếu.

Sau khi Nghị định số 08 được ban hành, cùng với việc triển khai đồng bộ các giải pháp để ổn định thị trường theo chỉ đạo của Chính phủ và lãnh đạo Chính phủ, kể từ Quý II/2023 tình hình thị trường trái phiếu doanh nghiệp có dấu hiệu cải thiện và tâm lý nhà đầu tư đã dần ổn định trở lại. Các doanh nghiệp đã phát hành được trái phiếu mới, huy động vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh và tạo ra dòng tiền trả nợ; khối lượng phát hành tăng dần qua từng tháng.

Bộ Tài chính cho biết, trong tháng 10, khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là 41 nghìn tỷ đồng, tăng 17 nghìn tỷ đồng so với tháng 9 (23,4 nghìn tỷ đồng).

Về mua lại trái phiếu doanh nghiệp, từ đầu năm các doanh nghiệp đã mua lại lượng trái phiếu trước hạn là 190,7 nghìn tỷ (cao hơn tổng số phát hành). Riêng trong tháng 10/2023, các doanh nghiệp đã mua lại khoảng 14,2 nghìn tỷ đồng.

Nhà đầu tư chính mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trên thị trường sơ cấp trong 10 tháng năm 2023 là các nhà đầu tư tổ chức chiếm 95% tổng khối lượng phát hành (chủ yếu là ngân hàng chiếm 61%), các nhà đầu tư cá nhân mua 5%. Trên thị trường thứ cấp tính đến 30/6/2023, nhà đầu tư cá nhân nắm giữ khoảng 28,5% tổng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ (tương đương khoảng 285,6 nghìn tỷ đồng).

Về đáo hạn, khối lượng đáo hạn 3 tháng cuối năm 2023 là 61,6 nghìn tỷ đồng, Bộ Tài chính cho biết số liệu này dựa trên dư nợ tại thời điểm 31/12/2022 (chưa bao gồm phát hành, mua lại, cơ cấu lại nợ trong năm 2023).

Tiếp tục ổn định thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Để tiếp tục ổn định và phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp, Bộ Tài chính cho biết đã báo cáo lãnh đạo Chính phủ tổng thể các giải pháp điều hành. Các nhóm giải pháp chính bao gồm: Thực hiện đồng bộ các giải pháp điều hành chính sách vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công; tháo gỡ khó khăn, ổn định thị trường bất động sản; theo dõi thanh toán trái phiếu doanh nghiệp đến hạn và tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền; tổ chức thị trường và nâng cao hiệu quả quản lý giám sát.

Đồng thời, rà soát tổng thể để hoàn thiện quy định của pháp luật tại Luật Chứng khoán, Luật Doanh nghiệp và các luật liên quan; nghiên cứu chính sách khuyến khích xếp hạng tín nhiệm, thúc đẩy lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán, phát triển hệ thống nhà đầu tư tổ chức; tăng cường nguồn lực, nhân sự cho các cơ quan thanh, kiểm tra của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Ngân hàng Nhà nước. Các giải pháp nêu trên đã được lãnh đạo Chính phủ phê duyệt và giao các Bộ ngành thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ được giao.

Về phía Bộ Tài chính cũng đang phân công các đơn vị chuyên môn triển khai, đảm bảo thực hiện hiệu quả các giải pháp đã được lãnh đạo Chính phủ phê duyệt.

Đối với việc xử lý các vi phạm, Bộ Tài chính cho biết, thời gian vừa qua đã nhận được đơn thư khiếu nại của nhà đầu tư liên quan đến vụ việc Ngân hàng SCB - Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và các đơn thư của người dân đến gửi tiết kiệm được một số ngân hàng mời chào mua trái phiếu doanh nghiệp. Các đơn thư này đang được lãnh đạo Bộ Tài chính giao Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước chủ trì xử lý.

“Đối với vấn đề này, từ năm 2019 đến nay, Bộ Tài chính đã có 6 văn bản đề nghị Ngân hàng Nhà nước tăng cường quản lý, giám sát ngân hàng thương mại trong việc phân phối, cam kết mua lại, cung cấp dịch vụ liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp và thường xuyên phối hợp cung cấp thông tin về tình hình thị trường trái phiếu doanh nghiệp” - Báo cáo của Bộ Tài chính nêu.

Hiện nay, Bộ Công an đã có kết luận điều tra đối với vụ án của Tập đoàn Tân Hoàng Minh và đang điều tra đối với vụ việc của Ngân hàng SCB và Tập đoàn Vạn Thịnh Phát. Bộ Tài chính cũng đã phối hợp chuyển các đơn thư của nhà đầu tư cho Bộ Công an.

Theo Bộ Tài chính, trong thời gian tới, để phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp an toàn, lành mạnh và củng cố niềm tin của nhà đầu tư, từng chủ thể tham gia trên thị trường phải tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật.

Doanh nghiệp còn dư nợ trái phiếu có trách nhiệm đến cùng đối với nghĩa vụ nợ trái phiếu, chủ động minh bạch hóa thông tin tình hình tài chính, khả năng trả nợ của doanh nghiệp thông qua kết quả xếp hạng tín nhiệm, kiểm toán báo cáo tài chính, công bố đầy đủ thông tin về tình hình thanh toán gốc, lãi trái phiếu, tình hình sử dụng vốn từ phát hành trái phiếu, có trách nhiệm thanh toán đầy đủ nghĩa vụ nợ trái phiếu theo phương án phát hành trái phiếu đã công bố thông tin cho nhà đầu tư để đảm bảo uy tín trên thị trường.

Nhà đầu tư cần có hiểu biết đầy đủ về quy định của pháp luật, tiếp cận đầy đủ thông tin về doanh nghiệp phát hành và trái phiếu, đánh giá kỹ tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành, phân biệt rõ sản phẩm trái phiếu doanh nghiệp không phải là tiền gửi ngân hàng, đánh giá mức độ rủi ro tương xứng với lợi nhuận khi đầu tư trái phiếu, tự quyết định và tự chịu trách nhiệm về quyết định đầu tư của mình. Trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chỉ được phát hành và giao dịch đối với nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.

Các tổ chức cung cấp dịch vụ có trách nhiệm nâng cao chất lượng dịch vụ, tuân thủ đầy đủ quy định của pháp luật và thực hiện nghĩa vụ báo cáo, tư vấn và cung cấp đầy đủ thông tin cho nhà đầu tư mua trái phiếu, không được tư vấn mập mờ giữa trái phiếu doanh nghiệp và tiền gửi tiết kiệm ngân hàng, tuyệt đối không được mời chào nhà đầu tư không đáp ứng đủ điều kiện trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mua trái phiếu.

Cơ quan quản lý nhà nước sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động liên quan đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp.