Trong thời kỳ Cách mạng công nghệ 4.0, khi trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần trở thành một phần không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Báo chí, với vai trò là cầu nối thông tin giữa công chúng và sự kiện, không thể nằm ngoài xu thế đó. Chia sẻ tại hội thảo: “Tác động của trí tuệ nhân tạo đối với báo chí: Thách thức và cơ hội” do Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức ngày 21/8, nhà báo Nguyễn Thị Hải Vân - Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, Hội Nhà báo Việt Nam - khẳng định, AI không chỉ thay đổi cách thức làm báo mà còn mang lại cơ hội và thách thức chưa từng có đối với báo chí ngày nay.

Theo nhà báo Nguyễn Thị Hải Vân, về mặt cơ hội, AI giúp các nhà báo tổng hợp và phân tích dữ liệu nhanh chóng hơn, giúp các nhà báo tiết kiệm thời gian và nỗ lực trong quá trình nghiên cứu và sản xuất tin, bài. Bên cạnh đó, AI giúp cho các toàn soạn nhân hóa nội dung để phù hợp với sở thích và nhu cầu của từng đối tượng độc giả, từ đó tăng khả năng tương tác và độ hấp dẫn của các sản phẩm báo chí. Nhờ vậy, các nhà báo sẽ mang đến cho độc giả những tin tức mà họ muốn theo cách thức cá nhân hơn, bao phủ được nhiều chủ đề hơn.

Tuy nhiên, Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí cũng nhận định, thách thức mà AI mang lại không hề nhỏ. Một trong những thách thức lớn nhất mà AI mang đến là việc tạo ra và lan truyền tin giả (fake news). Ngoài ra, công nghệ deep-fake sử dụng AI để tạo ra video và hình ảnh giả mạo, trong đó người xem có thể thấy những hình ảnh hoặc video của các sự kiện hoặc nhân vật hoàn toàn không có thật. Điều này làm tăng khả năng lan truyền thông tin sai lệch thông qua các phương tiện truyền thông trực quan.

“Những cơ hội và thách thức này đòi hỏi các cơ quan báo chí, các nhà báo và người làm báo cần có sự đào tạo và chuẩn bị kỹ lưỡng để có thể sử dụng AI một cách hiệu quả, đồng thời đảm bảo tính tin cậy và đạo đức trong việc truyền tải thông tin. Việc sử dụng AI cũng có thể dẫn đến sự phụ thuộc quá mức vào công nghệ, giảm đi vai trò của con người trong việc kiểm tra và xác minh thông tin” - nhà báo Nguyễn Thị Hải Vân khẳng định.

Nhà báo Lê Quốc Minh - Tổng Biên tập Báo Nhân Dân và nhà báo Nguyễn Thị Hải Vân - Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, Hội Nhà báo Việt Nam - đồng chủ trì hội thảo

Phân tích sâu hơn về những thách thức và cơ hội, tương lai của báo chí trong kỷ nguyên AI, nhà báo Lê Quốc Minh - Tổng Biên tập Báo Nhân Dân - khẳng định, không thể phủ nhận vai trò quan trọng của công nghệ nói chung và AI nói riêng trong thế giới thông tin hiện đại. Tuy nhiên, việc sử dụng AI đòi hỏi sự cẩn trọng và hiểu biết sâu sắc về các vấn đề nhân văn và đạo đức. “AI dù thông minh nhưng cũng vẫn còn rất nhiều nhược điểm, một trong những điểm yếu lớn nhất chính là AI không phải lúc nào cũng cung cấp những thông tin chính xác” - nhà báo Lê Quốc Minh nói.

Theo Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, trong vài thập kỷ qua, các cơ quan báo chí trên thế giới trải qua nhiều khó khăn vì nguồn thu quảng cáo và đặt mua báo in suy giảm. Các công nghệ AI, nếu được ứng dụng và triển khai sớm để tranh thủ tối đa sức mạnh, có thể có tác động tích cực giúp các cơ quan báo chí phát triển bền vững.

Nói về những lợi ích mà AI mang lại, nhà báo Lê Quốc Minh chia sẻ: Đầu tiên AI giúp lập trình, giúp năng suất tăng 40%. AI giúp giải băng từ video hoặc audio ra nội dung văn bản để phóng viên viết bài sau khi dự họp báo. AI giúp tìm kiếm và phát hiện các khuôn thức trong dữ liệu cấu trúc để các phóng viên điều tra sử dụng.

“Thực tế ở các cơ quan báo chí, dù tòa soạn muốn hay không thì phóng viên vẫn dùng AI. Do đó cần định hướng hoạt động còn hơn là cấm phóng viên thử nghiệm. Tuy nhiên hãy đặt ra nội quy và tiêu chuẩn đạo đức, cần có quy trình giám sát. Khẳng định với phóng viên rằng sử dụng AI là để sản xuất nội dung chất lượng cao hơn và sử dụng các nguồn lực hiệu quả” - nhà báo Lê Quốc Minh nêu quan điểm.

Hội thảo: “Tác động của trí tuệ nhân tạo đối với báo chí: Thách thức và cơ hội”. Ảnh: Sơn Hải

Nhà báo Lê Quốc Minh gợi ý, các cơ quan báo chí cần hiểu rõ cách thức AI tác động đến hành vi của độc giả và thử nghiệm những biện pháp mới để đáp ứng nhu cầu. Các cơ quan báo chí nên xác định rõ sức mạnh của từng tòa soạn và tập trung vào những sức mạnh này. Nếu tòa soạn đó mạnh về phóng sự điều tra, hãy nâng cao kỹ năng và khả năng...

“Công cụ AI do con người làm ra, vì thế việc sử dụng đầu tư cho AI làm sao cho phù hợp nhất. Điều quan trọng nhất là cơ quan báo chí đó tận dụng được và tạo ra hiệu quả trong quá trình hoạt động. Khi sử dụng nên có sự hiểu biết và dựa theo nhu cầu thực tế ở cơ quan đơn vị, địa phương mình. Chúng ta nên nhìn nhận AI ở góc độ là công cụ hỗ trợ nhà báo là điều tốt nhất. Mỗi cơ quan báo chí nên tranh thủ công nghệ và làm chủ công nghệ” - nhà báo Lê Quốc Minh nhấn mạnh.

Tại hội thảo, đại diện các cơ quan báo chí, nhà báo, phóng viên, biên tập viên đã cùng nhau chia sẻ, trao đổi và làm rõ các nội dung liên quan đến những thách thức và cơ hội của AI đối với báo chí trong tương lai, nhằm nâng cao nhận thức và trang bị cho người làm báo các kiến thức, kỹ năng cần thiết về AI. Đây là hoạt động có ý nghĩa thiết thực để nâng cao công tác bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí cho các hội viên, nhà báo nhằm làm chủ công nghệ AI và tạo ra sản phẩm báo chí theo nguyên tắc của nghề nghiệp.