Thứ trưởng đánh giá như thế nào về kết quả hoạt động kinh tế của kiều bào đối với đất nước trong năm 2015?

Năm 2015, mặc dù tình hình kinh tế thế giới và trong nước có nhiều biến động phức tạp tác động tiêu cực đến Việt Nam và các nước, đầu tư và kiều hối của kiều bào về nước vẫn duy trì mức tăng trưởng ổn định. Năm 2015, có thêm 266 doanh nghiệp kiều bào đầu tư về nước với vốn đăng ký 8.646 tỷ đồng và vốn góp đăng ký 4.530 tỷ đồng. Đầu tư của kiều bào tập trung vào các lĩnh vực dịch vụ và công nghiệp, dược phẩm, hóa chất, y tế, giáo dục, công nghệ thông tin, xây lắp cao cấp, tài chính-ngân hàng, công nghệ cao, công nghệ phần mềm... Các tỉnh, thành phố: Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh, Bà Rịa- Vũng Tàu, Hải Phòng, Nghệ An, Long An, Đà Nẵng, Cần Thơ, Bình Dương, Đồng Nai… tiếp tục là những địa phương thu hút nhiều đầu tư của kiều bào. Các doanh nghiệp do người Việt Nam ở nước ngoài về đầu tư trong nước phần lớn từ Mỹ, Canada, Úc, Nga, Pháp, Hà Lan, Séc, Nhật Bản, Ba Lan, Thụy Sỹ…

Người Việt Nam có truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, dù đi đâu về đâu, mỗi người Việt xa xứ đều có tâm nguyện được góp phần nhỏ bé cho quê hương. Vì vậy, với gần 4,5 triệu người sinh sống ở hơn 109 quốc gia và vùng lãnh thổ, tập trung ở các nước phát triển, các trung tâm kinh tế, khoa học công nghệ, người Việt Nam ở nước ngoài thực sự là nguồn lực quan trọng, có ý nghĩa chiến lược trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.

Việc đưa hàng Việt ra nước ngoài diễn ra như thế nào trong năm 2015 thông qua kênh kiều bào, thưa Thứ trưởng?

Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, đã được Bộ Ngoại giao quán triệt tới các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, thông tin rộng rãi cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài và tích cực lồng ghép vào các hoạt động ngoại giao chính trị, ngoại giao kinh tế, ngoại giao văn hóa, như: Ngày văn hóa Việt Nam/Tuần văn hóa Việt Nam ở nước ngoài (như ở Anh, Mỹ, Nhật, Pháp…); tổ chức triển lãm trưng bày, giới thiệu những sản phẩm “made in Việt Nam”, các hoạt động tọa đàm, hội thảo, gặp gỡ, xây dựng mạng lưới và kết nối doanh nghiệp trong nước với các doanh nghiệp Việt Nam ở nước ngoài… tạo sự lan tỏa đến bạn bè các nước.

Cùng với đó, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (Ủy ban) thông qua tổ chức các diễn đàn của doanh nhân kiều bào tiến hành Cuộc vận động “Người Việt Nam bán hàng Việt Nam” tại Bungari (8/2015), Thái Lan (10/2015), Nga (11/2015) và mới đây là tại Lào (1/2016), đồng thời tiếp tục đẩy mạnh hỗ trợ thành lập các hiệp hội doanh nhân và các trung tâm thương mại Việt Nam ở nước ngoài như mô hình ở Nga và một số nước Đông Âu.

Ủy ban luôn xác định kiều bào là kênh quan trọng để xuất khẩu hàng Việt ra nước ngoài. Kiều bào có lợi thế vô cùng lớn: Là người Việt nên hiểu biết về văn hóa, thị trường, nguồn cung cấp của Việt Nam, biết được Việt Nam có tiềm năng, thế mạnh gì, khả năng sản xuất và cung cấp như thế nào; Mặt khác, sống ở nước ngoài, họ hiểu được luật pháp, văn hóa, thị hiếu nhu cầu về hàng hóa, sản phẩm của nước sở tại mà Việt Nam có thể đáp ứng hoặc cạnh tranh với nước khác. Với sức mua lớn, mỗi người Việt Nam ở nước ngoài mua sắm một sản phẩm của Việt Nam thì đã là một lượng hàng hóa đáng kể.

Đại biểu dự Hội nghị Doanh nhân Việt Nam toàn thế giởi tại LB Nga

Theo Thứ trưởng, để chương trình đưa hàng Việt ra nước ngoài phát huy hiệu quả hơn nữa, cần phải làm gì?

Tôi cho rằng cần tiếp tục đẩy mạnh và tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” và “Người Việt Nam bán hàng Việt Nam” ở nước ngoài.

Trong năm 2016 và những năm tiếp theo, nhà nước cần tiếp tục quan tâm, đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh, hàng hóa, dịch vụ của Việt Nam tới cộng đồng người Việt ở các nước; có chính sách ưu đãi đối với các doanh nghiệp kiều bào đưa hàng từ trong nước ra bên ngoài tiêu thụ; đơn giản hóa các thủ tục hành chính, hải quan... Các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài cần mạnh dạn đề xuất với các cơ quan liên quan trong nước những giải pháp tái cơ cấu hàng xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường sở tại; chủ động phối hợp với các bộ, ngành, doanh nghiệp trong nước nâng cao hiệu quả xúc tiến kinh tế đối ngoại; kiến nghị các biện pháp tăng cường sự hiện diện của hàng hóa Việt Nam và phối hợp tháo gỡ các rào cản đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam ở thị trường nước ngoài.

Các doanh nghiệp Việt Nam cần thông qua người Việt Nam ở nước ngoài để tìm hiểu thị hiếu, nhu cầu, từ đó tiếp tục nâng cao chất lượng sản phẩm, phù hợp tập quán tiêu dùng của người bản địa, cũng như những chính sách thuế, hải quan…, mẫu mã hàng hóa, phương thức tiếp thị và cách thức giao hàng...

Với TPP và hàng loạt FTA đã và chuẩn bị ký kết với một số nước, Thứ trưởng kỳ vọng gì về vị thế của hàng Việt trong thời gian tới?

Với việc TPP được ký kết, năm 2015 có ý nghĩa bước ngoặt đối với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Dự kiến đến năm 2018, khi toàn bộ 15 FTA mà Việt Nam đã ký kết hoặc đang đàm phán đi vào thực thi, Việt Nam sẽ thiết lập được một mạng lưới FTA rộng lớn với 58 đối tác, trải dài hai bờ Thái Bình Dương và châu Âu. Ước tính đến năm 2020, GDP của Việt Nam sẽ tăng thêm 23,5 tỷ USD và tới năm 2025 tăng thêm 33,5 tỷ USD, xuất khẩu sẽ tăng thêm 68 tỷ USD so với năm 2007 khi Việt Nam tham gia WTO và không có TPP. Mặt khác, các doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội tiếp cận nguồn vốn, công nghệ và kinh nghiệm quản lý từ các nhà đầu tư, doanh nghiệp của các đối tác, nhất là Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Canada, Úc, Nga… Đây là yếu tố quan trọng để các doanh nghiệp Việt Nam từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh, tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng và mạng sản xuất khu vực và toàn cầu, từ đó đóng góp cho phát triển kinh tế, tạo việc làm và tăng cường phúc lợi chung cho người dân.

Tôi tin tưởng rằng, các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có khả năng tận dụng hiệu quả những lợi ích mà TPP và các FTA có thể mang lại để không những phát huy tốt mà còn phát triển hàng hóa, sản phẩm có thương hiệu mang đậm nét văn hóa Việt Nam ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!