Tại sao cũng là trà sen Hồ Tây, nhưng lại có mức giá chênh lệch đến như vậy. Chúng ta cùng tìm hiểu để giúp người tiêu dùng phân biệt và lựa chọn đúng trà sen Hồ Tây ướp truyền thống, tránh mua phải hàng kém chất lượng. Có mặt tại một vài gia đình ướp trà sen Hồ Tây truyền thống và một số điểm bán trà sen chúng ta chúng ta có thể giải đáp những thắc mắc, đồng thời phân biệt được đâu là trà sen Hồ Tây ướp truyền thống, đâu là trà sen ướp bằng hương liệu.

Thời điểm này các gia đình ướp trà sen Hồ Tây truyền thống đang vào vụ

Nghệ nhân Nguyễn Thị Dần năm nay đã 99 tuổi nhưng vẫn tham gia tách “gạo” sen

Là người có hàng chục năm kinh nghiệm làm trà sen ướp truyền thống trên phố Tô Ngọc Vân (Tây Hồ, Hà Nội), bà Ngô Thị Thân khẳng định, không thể có giá trà sen Hồ Tây ướp truyền thống giá vài triệu đồng/kg. Bà Thân phân tích, trà sen Hồ Tây ướp truyền thống phải là sen bách diệp trồng ở Hồ Tây. Quá trình chế biến rất cầu kỳ và trải qua rất nhiều công đoạn và cách làm hoàn toàn thủ công. Sau khi hái hoa sen về phải tách lấy “gạo” ngay, thứ được ví công đoạn khó nhất. Trong đó người làm phải nhanh tay, khéo léo để hạt gạo phải trắng, không nát, bay mất mùi hương.

Nhiều công đoạn và cách làm hoàn toàn thủ công

Lượt trà lại lượt gạo

Ngoài yếu tố chất lượng của gạo sen, người dân Tây Hồ cũng có bí quyết ướp trà riêng. Chè ướp chung với gạo sen cũng phải là loại chè hảo hạng. Thường là chè Tân Cương (Thái Nguyên) cánh nhỏ, thẩm hương vừa độ. Việc đầu tiên là phải sấy khô sau đó đưa trà ướp với những cánh hoa sen nhỏ. Công đoạn này gọi là để trà “ngậm hoa”. Sau hai ngày “ngậm hoa”, người ta đem trà ra sấy và bắt đầu ướp với gạo sen, cứ một lượt trà lại một lượt gạo sen. Người làm nghề gọi đó là “ngậm gạo”. Mỗi kg trà phải qua năm, bảy lần “ngậm gạo”. Như vậy để được một mẻ trà sen Hồ Tây ướp truyền thống phải mất ít nhất nửa tháng. Bà Thân cho rằng, để làm được 1 kg trà sen, người nghệ nhân cần tới 1.000-1.200 bông sen Hồ Tây tùy to hay nhỏ. Giá hiện tại chúng tôi mua buôn từ 40 - 50 nghìn đồng/10 bông (giá ngoài thị trường là 120 nghìn - 150 nghìn đồng/10 bông), riêng tiền mua hoa sen Hồ Tây đã tốn khoảng 4 - 5 triệu đồng, cộng với tiền mua một kg chè Tân Cương gần 1 triệu. Chính vì thế hiện gia đình tôi bán với giá 7 triệu đồng/kg trà ướp hoa sen Hồ Tây truyền thống. Trà ướp hoa sen Hồ Tây truyền thống giá cao nên mặt hàng này cũng “kén” khách, mỗi vụ gia đình chúng tôi chỉ làm khoảng vài chục kg, hoặc 1 tạ là cùng.

Trà ướp sen Hồ Tây thật thì màu cánh trà chuyển sang màu xám đen

Hiện nay trên thị trường Hà Nội trà sen có rất nhiều giá, rẻ từ 1 - 2 triệu đến 3 - 4 triệu, cao hơn một chút giá 7 - 8 triệu, thậm chí có loại giá trên 10 triệu đồng/kg. Bà Thân cho rằng, trà sen Hồ Tây phụ thuộc rất nhiều vào hoa sen. Nếu trà được ướp với hoa sen khác không phải sen Hồ Tây, hoặc trồng ở nơi khác giá sẽ rẻ hơn rất nhiều nhưng hương thì kém hẳn. Bên cạnh đó còn có những loại trà được ướp bằng hương liệu công nghiệp, chỉ cần một ống hương liệu nhỏ có thể ướp được cả tạ trà. Nhiều người mua không biết cách phân biệt trà sen Tây Hồ thật và giả và rất hoang mang. Bà Ngô Thị Thân bật mí, giá trà sen vài triệu chắc chắn không phải là ướp bằng hoa sen Hồ Tây. Trà ướp sen Hồ Tây thật thì màu cánh trà chuyển sang màu xám đen (trà ướp hương liệu có cách trà màu bạc đều) do quá trình cánh trà tiếp xúc với gạo sen, bao gồm độ ẩm có trong hạt gạo sen, nhìn no nước nhưng lại nhẹ, xốp, hương thơm ngọt thanh.

Yêu sen Hồ Tây từ nhỏ, lớn lên “say” trà, chị Thu Thủy trà sen Xuân An đã nghiên cứu tìm ra rất nhiều loại trà ướp với sen Hồ Tây. Chị Thủy cho rằng, giá trà sen Hồ Tây ướp truyền thống cao bởi hoa sen Hồ Tây hiện tại không nhiều. Diện tích trồng hoa ngày càng thu hẹp, trong khi đó để ướp trà phải cần lượng sen nhiều, mỗi kg trà tốn 4 -5 triệu tiền mua hoa, chưa kể nếu ướp với trà Tà Xùa hay Shan tuyết giá còn đắt hơn nhiều, khi đó giá 1 kg trà sen Hồ Tây sẽ có giá trên 10 triệu đồng.

Chị Thủy bật mí, trà sen Hồ Tây chuẩn, pha đúng cách, có được màu nước nâu hồng (chứ không trong xanh), lóng lánh tỏa hương sen thơm ngát. Cảm nhận đầu tiên khi uống trà sen Hồ Tây đó là sự hòa quyện hoàn hảo giữa vị ngon của trà với mùi thơm nhẹ nhàng tinh khiết của hoa, sen tạo hương vị rất riêng biệt. Cái ngọt ngào thấm đượm của hoa sen quyện chặt lấy từng cánh trà săn chắc của trà ngon, lan đều vào trong màu nước trà sen Hồ Tây. Điều dễ nhận biết nhất nhận ra trà ướp sen Hồ Tây truyền thống là hương thơm dịu dàng thanh mát nhưng vô cùng thẩm thấu. Mỗi ấm trà có thể pha đến 4 - 5 lần nước mà hương sen vẫn vấn vương, tất cả là nhờ quy trình ướp đặc biệt và nhất là phải kể đến sự cầu kì, tỉ mỉ đến thành nguyên tắc của những người làm trà. Còn với trà ướp hương liệu uống vào ta có cảm giác hương trà nồng, ngái, sực lên mũi, pha đến nước 2 là trà đã mất mùi, nước trà không còn thơm mùi sen nữa.

Trà ướp sen Tây Hồ không phải là loại trà hương thông thường có thể dễ dàng chế biến, càng không phải là loại trà có thể dễ dàng bắt gặp hay mua được ở bất cứ đâu. Chính vì vậy, để mua được trà sen Tây Hồ thực sự mà không lo ngại mua phải hàng kém chất lượng người tiêu dùng thưởng trà cần “tỉnh”. Trong đó cần tìm hiểu rõ ràng về nguồn gốc, thương hiệu, nhà cung cấp, uy tín của người bán để tránh mua phải hàng dởm.