Trả lời tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 10/2022 diễn ra chiều 29/10, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Thanh Hà cho hay, việc điều hành chính sách tiền tệ nhằm đạt mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đảm bảo thanh khoản các tổ chức tín dụng và ổn định thị trường tiền tệ.

Về tăng trưởng tín dụng, Ngân hàng Nhà nước đặt mục tiêu là 14% và ngay từ đầu năm, tín dụng tăng theo đánh giá của ông Hà là điều khác biệt so với các năm trước và hiện vẫn ở mức cao. Tính đến ngày 25/10, tín dụng tăng 11,5% so với năm 2021, cao so với cùng kỳ nhiều năm trước đây.

Trong khi đó, huy động vốn tăng trưởng chậm, chỉ tăng 4,6% so với đầu năm, đặt ra thách thức cho sử dụng vốn và gây quan ngại cho hệ thống ngân hàng.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Thanh Hà trả lời câu hỏi của phóng viên tại Họp báo Chính phủ thường kỳ

Do đó, với áp lực đảm bảo nguồn vốn và khả năng thanh khoản, ông Hà cho hay Ngân hàng Nhà nước đã điều chỉnh lãi suất điều hành, tăng trần lãi suất huy động của các kỳ hạn ngắn. Đồng thời, đảm bảo huy động thêm nguồn vốn, tăng thêm vốn tín dụng cho nền kinh tế, phù hợp với xu hướng chung của nền kinh tế thế giới khi lạm phát tăng cao, kéo dài, các nước tăng lãi suất kép.

"Việc tăng lãi suất của Ngân hàng Nhà nước và mặt bằng lãi suất tăng lên là phù hợp với điều kiện kinh tế vĩ mô trong nước và bối cảnh quốc tế khi kinh tế nước ta là nền kinh tế mở, hội nhập sâu rộng" - ông Hà khẳng định và giải thích thêm về những lo ngại về khả năng tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp khi mặt bằng lãi suất tăng.

Theo đó, Ngân hàng Nhà nước khẳng định việc tăng lãi suất để phù hợp xu thế chung, đảm bảo an toàn thanh khoản, khả năng huy động vốn, cho vay của nền kinh tế. Ngân hàng Nhà nước luôn chú trọng vốn cho nền kinh tế, ưu tiên lĩnh vực sản xuất kinh doanh. Thực tế mức tăng trưởng tín dụng ở các lĩnh vực này đều tốt, doanh nghiệp được tiếp cận nguồn vốn với mức lãi suất hơn so với mức lãi suất chung của thị trường.

Tính đến ngày 25/10, tín dụng tăng 11,5% so với năm 2021

Về cấp hạn mức tín dụng cho doanh nghiệp xăng dầu, ông Hà cũng cho biết trên cơ sở Bộ Công Thương cung cấp tên của 16 đầu mối xăng dầu, Ngân hàng Nhà nước đã rà soát cho thấy hạn mức của 15 ngân hàng thương mại cấp cho 16 đầu mối là chưa hết và còn ở mức tương đối thấp.

"Qua phân tích đánh giá thông tin hết hạn mức, gồm cho vay đồng Việt Nam, đồng ngoại tệ, mở L/C đều thấp hơn nhiều so với mức mà ngân hàng cung cấp, cho thấy không hẳn do phía ngân hàng hay việc cấp hạn mức tín dụng, mà nhiều doanh nghiệp có phương án tài chính chưa hiệu quả, họ bị lỗ nên điều kiện vay vốn không tốt. Do đó các bộ đã bàn các tháo gỡ cho doanh nghiệp xăng dầu" - ông Hà thông tin thêm.

Tuy nhiên, trao đổi với phóng viên Vuasanca về việc cấp hạn mức tín dụng cho doanh nghiệp, đại diện một thương nhân đầu mối xăng dầu cho biết, phát biểu nêu trên chưa sát với thực tế thị trường xăng dầu hiện nay. Doanh nghiệp đầu mối xăng dầu hiện nay được cấp hạn mức tín dụng ở ngân hàng với số tiền rất lớn, tuy nhiên với thời điểm khan hiếm nguồn tiền như hiện tại chủ yếu chỉ sử dụng hạn mức không đối ứng 100% bằng tiền. Do đó việc dư thừa hạn mức chủ yếu là dư thừa hạn mức đối ứng 100%.

“Ngoài ra, cấp hạn mức 100% tài sản đảm bảo thì không có ai sử dụng lấy tài sản ở đâu, hàng nhiều nghìn tỷ đồng nên dư hạn mức. Ngân hàng nhà nước cấp hạn mức nhưng không sử dụng được, dư hạn mức vì phải có tài sản đảm bảo 100% thì doanh nghiệp đầu mối ít thực hiện được”- doanh nghiệp bày tỏ.

Cho nên có một thực tế, các doanh nghiệp phân phối, tổng đại lý, đại lý có cấp hạn mức nhưng thực tế giải ngân được khoảng 2/10 trên hạn mức được cấp nên bị dư, nói chung là cấp nhưng không sử dụng được.

Bên cạnh đó cũng có doanh nghiệp bức xúc, hiện doanh nghiệp đầu mối là trung gian để nhập khẩu, mua hàng từ các nhà máy với số lượng lớn, giá trị lớn. Chủ yếu sử dụng phương thức thanh toán LC trả chậm, nợ của đối tác nước ngoài, nhà máy lọc dầu để nhập hàng, tức là thay vì vay trong nước thì vay nước ngoài. Nhưng doanh nghiệp đầu mối muốn nhập thì phải có người mua và đương nhiên người mua phải trả tiền để thanh toán cho nước ngoài.

“Tuy nhiên người mua ở đây là các doanh nghiệp phân phối xăng dầu, người mua hàng của các doanh nghiệp đầu mối là người chịu ảnh hưởng lớn bởi room tín dụng mặc dù được cấp hạn mức tín dụng nhưng doanh nghiệp phân phối được cấp hạn mức nhưng chỉ giải ngân đươc khoảng 20-30% hạn mức được cấp nên cấp mà không được dùng hết nên dư room; không có tiền để thanh toán tiền hàng cho đầu mối; đầu mối gặp khó khăn trong thanh toán với người bán là đối tác nước ngoài hoặc các nhà máy lọc dầu. Do đó, doanh nghiệp đầu mối không dám nhập hàng hoặc nhập cầm chừng để tránh rủi ro thanh khoản. Có rất nhiều nguyên nhân, dòng tiền bị ảnh hưởng dẫn đến không có tiền thanh toán cho đầu mối, chính vì vậy đầu mối không dám nhập thêm hàng để tránh rủi ro thanh khoản”- một doanh nghiệp đầu mối xăng dầu bày tỏ.

Ngoài ra, theo doanh nghiệp, một phần do kinh doanh lỗ nên doanh nghiệp cũng không sử dụng hạn mức đã cấp nên dẫn đến dư hạn mức mà thôi. Doanh nghiệp đầu mối mua hàng nhập khẩu người bán yêu cầu thanh toán LC ở các ngân hàng BIDV, Vietinbank, Vietcombank. Các doanh nghiệp đầu mối được các ngân hàng ngoài 3 ngân hàng trên ví dụ SHB Bank, Tiên Phong Bank, HD Bank...cấp hạn mức nếu mở LC thì phải qua 3 ngân hàng BIDV, Vietinbank, Vietcombank nhưng room của các ngân hàng SHB Bank, Tiên Phong Bank, HD Bank...với nhau khi có khi không hoặc hạn chế, như thời điểm hiên nay thì không có room của các ngân hàng với nhau, nên có hạn mức cũng không sử dụng được dẫn đến dư hạn mức..