Thưa Thứ trưởng, sau 10 năm đồng hành cùng các bộ, ngành thực hiện Chương trình MTQG xây dựng NTM, Bộ Công Thương đã triển khai những hoạt động gì và hiệu quả ra sao?

Với Chương trình MTQG xây dựng NTM, Bộ Công Thương được phân công triển khai thực hiện 2 tiêu chí, sau 10 năm thực hiện đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Cụ thể, với tiêu chí số 4 về điện nông thôn, sau khi Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 4293/QĐ-BCT về phương pháp đánh giá thực hiện tiêu chí số 4 trong Bộ Tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM giai đoạn 2016 - 2020, hầu hết UBND các tỉnh, thành phố trên cả nước đã ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết một số nội dung thực hiện trên địa bàn giai đoạn 2017 - 2020. Đến nay, các địa phương đã có cơ sở và phương pháp đánh giá thống nhất để thẩm định và xét công nhận cho các xã đạt tiêu chí về điện nông thôn. Tính đến hết tháng 8/2019, cả nước có 8.072/8.902 xã đạt tiêu chí số 4, chiếm 90,7% tổng số xã của cả nước, tăng 45,94% so với năm 2010 và tăng 8,32% so với năm 2015. Hiện, nhiều tỉnh, thành phố đã đạt tỷ lệ 100% số xã đạt chuẩn NTM về tiêu chí điện.

Cùng đó, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã có Quyết định số 4800/QĐ-BCT hướng dẫn thực hiện và xét công nhận tiêu chí số 7 về cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn. Quyết định này đã tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương đánh giá xã đạt tiêu chí cụ thể và rõ ràng hơn. Đến nay, cả nước có 7.867/8.902 xã đạt tiêu chí số 7, chiếm 88,4% tổng số xã của cả nước, vượt 18,4% so với mục tiêu của Chính phủ giao và vượt 38,4% so với mục tiêu của Bộ Công Thương đề ra.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, một số hoạt động khác của Bộ Công Thương như chương trình khuyến công, xúc tiến thương mại, khoa học và công nghệ… được triển khai cũng đã có những tác động hỗ trợ tích cực trong xây dựng tiêu chí số 10 về thu nhập, tiêu chí số 12 về lao động có việc làm và tiêu chí số 13 về tổ chức sản xuất trong Chương trình MTQG xây dựng NTM.

Xin Thứ trưởng cho biết, ngành Công Thương gặp phải những khó khăn gì trong quá trình triển khai thực hiện tiêu chí số 4 và 7?

Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, việc thực hiện tiêu chí số 4 và số 7 còn nhiều khó khăn, hạn chế. Với tiêu chí về điện nông thôn, tính đến tháng 8/2019, số xã đạt tiêu chí này chưa hoàn thành so với mục tiêu của Chính phủ giao (100% số xã) và của Bộ Công Thương đề ra (95,16% số xã). Lưới điện nông thôn chưa đồng đều, tổn thất điện năng ở một số nơi còn cao, điện áp cuối nguồn ở một số trạm biến áp vào giờ cao điểm chưa bảo đảm yêu cầu về chất lượng. Tình trạng vi phạm hành lang lưới điện cao áp vẫn diễn biến phức tạp, nhiều điểm vi phạm khoảng cách an toàn lưới điện hạ áp theo quy định. Tốc độ tăng trưởng phụ tải, nhu cầu sử dụng điện của khu vực nông thôn phát triển quá nhanh, nhiều vị trí đầu tư tại thời điểm đánh giá đã đạt tiêu chí, sau một thời gian vận hành đã đầy tải, nếu không đầu tư kịp thời sẽ có một số chỉ tiêu của tiêu chí không đạt. Việc đầu tư cho điện nông thôn chi phí cao, suất đầu tư lớn, trong khi vốn chủ yếu là của ngành điện nên việc đầu tư cải tạo còn hạn chế...

Đối với tiêu chí số 7, nhu cầu vốn để xây dựng chợ rất lớn, trong khi khả năng ngân sách địa phương có hạn, hầu hết các chợ nông thôn thường họp theo phiên, theo buổi, số hộ kinh doanh cố định tại chợ ít nên khó thu hút đầu tư xây dựng chợ, công tác xã hội hóa đầu tư gặp nhiều khó khăn. Công tác kiểm tra, giám sát việc chấp hành các quy định về an toàn thực phẩm tại các chợ còn hạn chế do nhân lực ít, cán bộ tuyến xã, phường kiêm nhiệm nhiều chương trình nên chưa thực sự gắn kết để phối hợp triển khai thực hiện.

Những khó khăn này sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới việc hoàn thành các tiêu chí của Bộ Công Thương trong triển khai Chương trình MTQG xây dựng NTM. Đơn cử về tiêu chí số 4, mặc dù đến nay chỉ còn trên 9% số xã chưa đạt nhưng những xã này nằm quá xa lưới điện quốc gia, dân sống rải rác nên đầu tư cấp điện có chi phí quá lớn, suất đầu tư cao, khó thực hiện. Đối với tiêu chí số 7, việc chấp hành quy định về an toàn thực phẩm tại các chợ nông thôn, đặc biệt là miền núi, vùng sâu, vùng xa chưa chặt chẽ, gây nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn.

Thực hiện tiêu chí số 4 đạt kết quả tích cực

Với những trở ngại đã được chỉ rõ, ngành Công Thương có định hướng và giải pháp nào để khắc phục; đồng thời tiếp tục triển khai hiệu quả Chương trình MTQG xây dựng NTM trong thời gian tới, thưa Thứ trưởng?

Bộ Công Thương tiếp tục phát động và nâng cao chất lượng phong trào thi đua "ngành Công Thương chung sức xây dựng NTM"; đa dạng hóa các loại hình tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và người dân về xây dựng NTM. Tập trung chỉ đạo, hướng dẫn các Sở Công Thương rà soát mục tiêu, nhiệm vụ của giai đoạn 2016 - 2020 để hoàn thành chương trình. Chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện tiêu chí số 4 và số 7 giai đoạn sau năm 2020 theo hướng xác định rõ mục tiêu gắn với tình hình thực tế.

Bên cạnh đó, tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả Quy hoạch phát triển thương mại và Quy hoạch phát triển điện năng đã được phê duyệt. Nghiên cứu xây dựng cơ chế phù hợp, khuyến khích các tổ chức trong và ngoài nước tham gia đầu tư phát triển năng lượng mới, năng lượng tái tạo; khuyến khích các tổ chức tham gia đầu tư xây dựng dự án chợ nông thôn, đặc biệt là dự án thuộc địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn.

Đẩy mạnh hơn nữa công tác thông tin tuyên truyền về chính sách, chủ trương của nhà nước trong công tác quản lý cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn, điện. Tăng cường kiểm tra, giám sát thực hiện các tiêu chí số 4 và số 7, nắm bắt thông tin, tổng hợp những kiến nghị, đề xuất của địa phương trong quá trình triển khai thực hiện để kịp thời hướng dẫn, hoặc nghiên cứu điều chỉnh bổ sung các quy định cho phù hợp với tình hình thực tiễn của từng địa phương.

Trân trọng cảm ơn Thứ Trưởng!