Da giày là một trong số các ngành hàng được đánh giá tận dụng tốt Hiệp định Đối tác toàn diện tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (Hiệp định CPTPP). Theo bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam, hết tháng 9 xuất khẩu giày dép các loại sang một số thị trường trong khối Hiệp định CPTPP tăng ấn tượng. Cụ thể, sang Canada đạt 407,2 triệu USD (tăng khoảng 52% so với cùng kỳ 2021), vượt xa kết quả thực hiện 678 triệu USD của năm 2021. Xuất khẩu sang Mexico cũng tăng gần bằng mức 315,03 triệu USD của cả năm ngoái.

Đáng lưu ý, Hiệp định CPTPP đã tạo những thay đổi rất lớn đối với ngành da giày. Đầu tiên là thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu, trước khi có hiệp định xuất khẩu sang khối này chiếm khoảng 10% trong tổng kim ngạch xuất khẩu thì nay đã chiếm hơn 14%. Thứ hai là phát triển các nguồn nguyên phụ liệu trong nước để đáp ứng quy tắc xuất xứ của hiệp định, điều này giúp tỷ lệ hàng xuất khẩu được cấp C/O ưu đãi cao hơn. Thứ ba, quá trình đầu tư, chuyển đổi để đáp ứng các yêu cầu của Hiệp định CPTPP đã giúp năng lực nội tại của các doanh nghiệp được nâng lên.

70% kim ngạch xuất khẩu của ngành da giày hiện thuộc về nhóm doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Các doanh nghiệp này đi trước một bước trong vấn đề hội nhập, tham gia thương mại quốc tế nhiều năm nên hầu như không gặp nhiều trở ngại, thậm chí tận dụng tốt các ưu đãi về thuế để gia tăng kim ngạch xuất nhập khẩu vào thị trường trong khối CPTPP.

Dù chưa thể so sánh với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài nhưng Hiệp định CPTPP nói riêng, hội nhập kinh tế quốc tế nói chung đã thúc đẩy sự tăng trưởng về chất của các doanh nghiệp vừa và nhỏ của ngành da giày Việt Nam. Doanh nghiệp đã chủ động kết nối để tiếp nhận thông tin, xúc tiến thương mại ra thị trường nước ngoài. Đầu tư mạnh mẽ hơn, đặc biệt về chuyển đổi số nhằm tăng năng lực sản xuất, quản lý và đảm bảo sự minh bạch trong chuỗi cung ứng để xuất khẩu thành công.

Doanh nghiệp cũng đã chú trọng đầu tư cho chất lượng nguồn nhân lực, không chỉ đối với lao động trực tiếp mà còn với cả hệ thống quản lý cấp trung; ứng dụng hệ thống quản lý mới, tiếp cận và lấy các chứng nhận quốc tế, đáp ứng các tiêu chuẩn, yêu cầu ngày một cao.

Thị trường khối Hiệp định CPTPP là một trong những cứu cánh cho xuất khẩu của ngành da giày những tháng cuối năm nay. Những biến động trên thị trường thế giới, đặc biệt là nhu cầu tiêu dùng giảm, lạm phát tăng cao đã khiến đơn hàng xuất khẩu của ngành giảm mạnh. Kéo theo kim ngạch xuất khẩu tháng 9 giảm tới 30% so với tháng 8. Trong khi đó, xuất khẩu sang thị trường trong khối CPTPP vẫn giữ phong độ.

Chia sẻ về hiện trạng thiếu đơn hàng, lãnh đạo Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam cho biết thêm: Hiện chỉ những doanh nghiệp có khách hàng truyền thống còn duy trì được đơn hàng tuy nhiên không được như kỳ vọng. Thông thường như mọi năm, thời điểm hiện tại doanh nghiệp xuất khẩu sang những thị trường truyền thống đã ký đơn hàng đến hết quý II năm sau nhưng với tình hình hiện nay, ngay cả khách hàng cũng chậm lại để đánh giá tình hình. Nên các đơn hàng được ký cầm chừng, thực hiện xong đơn trước mới ký đơn sau chứ không ký đơn hàng cho một thời gian dài.

Đơn giá của hàng hoá xuất khẩu cũng không tăng, nếu có chỉ tăng ở mức rất thấp và doanh nghiệp phải chứng minh được tại sao tăng và có sự cạnh tranh rất quyết liệt.

Bên cạnh đó, tình trạng khan hiếm cũng như khó khăn trong nhập khẩu nguyên phụ liệu là nỗi lo của doanh nghiệp, nhất là với các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Khó nữa là chi phí đầu vào, như: chi phí logistics, chi phí nhân công hiện tăng quá cao.

“Dù đang đối mặt với nhiều khó khăn, tuy nhiên do nửa đầu năm 2022 sản xuất, xuất khẩu của ngành khá tốt. Dự kiến, kịch bản tốt đẹp nhất của xuất khẩu da giày năm 2022 là 23-25 tỷ USD”, bà Phan Thị Thanh Xuân cho hay.

Bà cũng đồng thời dự báo, tình hình khó khăn như hiện nay có thể kéo dài đến hết quý I/2023 và thị trường dần ấm lên. Để khắc phục với những khó khăn trước mắt, như thiếu nguyên phụ liệu cho sản xuất, doanh nghiệp được khuyến cáo cần đa dạng hoá nguồn cung nhất là nguồn cung trong nước; tìm kiếm thêm khách hàng để không bị lệ thuộc vào một vài khách hàng truyền thống tránh rủi ro. Đồng thời, đẩy mạnh chuyển đổi số, nâng cao kỹ năng quản lý để tiết kiệm giảm chi phí, tăng khả năng hội nhập.