Thị trường tiềm năng

Thống kê cho thấy, chi tiêu bình quân đầu người dành cho thuốc tại Việt Nam đã tăng từ 9,85 USD năm 2005 lên 22,25 USD năm 2010 và dự báo đến năm 2025 sẽ tăng lên 163 USD. Tính trung bình, mỗi người Việt chi khoảng 1,3 triệu đồng/năm dành cho thuốc. Song hiện nay, các doanh nghiệp (DN) nội địa mới chỉ đáp ứng được hơn 50% nhu cầu dược phẩm trong nước. Trong khi đó, sản xuất trong nước chủ yếu ở dạng bào chế đơn giản, sản xuất các loại thuốc generic (sản xuất trực tiếp tiêu thụ trong nước và gia công thuê cho DN nước ngoài).

Tiềm năng của ngành dược phẩm tại Việt Nam còn khá lớn

Nhận thấy tiềm năng lớn, vài năm gần đây, nhiều DN ngành dược đã được nhà đầu tư quan tâm gia tăng tỷ lệ sở hữu. Một số thương vụ tiêu biểu như năm 2019, Taisho Pharmaceutical mua lại Dược Hậu Giang, trong đó Taisho đã đầu tư tổng cộng hơn 200 triệu USD để nâng tỷ lệ sở hữu tại công ty dược này.

Năm 2020, Công ty Cổ phần Dược phẩm Hà Tây đã tổ chức Đại hội đồng cổ đông bất thường thông qua phương án phát hành 5,28 triệu cổ phiếu riêng lẻ (tương ứng 20% vốn sau phát hành) cho đối tác chiến lược ASKA Pharmaceutical Co., Ltd (Nhật Bản), nhằm huy động vốn xây dựng dự án nhà máy sản xuất dược phẩm công nghệ cao.

Tháng 9/2021, Tập đoàn Sumitomo Corporation (Nhật Bản) cũng công bố sẽ đầu tư hàng chục triệu USD vào Insmart - DN chuyên cung cấp các dịch vụ liên quan tới bảo hiểm và chăm sóc sức khỏe tại thị trường Việt Nam. Nhiều nhà đầu tư đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp... cũng bày tỏ sự quan tâm đặc biệt đến thị trường dược phẩm Việt Nam.

Nhận định của nhiều nhà đầu tư nước ngoài, Việt Nam với dân số gần 100 triệu người, xu hướng già hóa nhanh đồng nghĩa với nhu cầu chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe cao hơn. Cùng với đó, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao sẽ là nền tảng tiếp tục hỗ trợ đà tăng trưởng dài hạn của thị trường chăm sóc sức khỏe, trong đó có dược phẩm.

Xu thế đầu tư mới

Tuy tiềm năng còn rất lớn nhưng chuyên gia kinh tế dự báo, sự sáp nhập sẽ không còn sôi động, bởi trong năm 2018, 2019 nhiều DN ngành dược đã được nhà đầu tư nước ngoài quan tâm gia tăng tỷ lệ sở hữu, nên số lượng DN nằm trong mục tiêu mua bán - sáp nhập (M&A) đến nay không còn nhiều. Mặc dù vậy, trong bối cảnh dịch bệnh tiếp diễn phức tạp thì y tế, dược phẩm vẫn có nhiều triển vọng thu hút dòng vốn ngoại qua hình thức M&A.

Nếu nhìn nhận theo xu thế của năm 2019 và 2020, lĩnh vực chữa trị ung thư tiếp tục là phân khúc chính của các thương vụ M&A trong lĩnh vực dược phẩm. Bên cạnh đó là các dòng vắc xin và thuốc generic thiết yếu. Điều đáng nói, hiện nay, các phòng khám chuyên khoa tập trung vào một số lĩnh vực y tế như tiêu hóa, vật lý trị liệu, nhi khoa cũng đang có nhu cầu mạnh mẽ...

Mặc dù mảnh đất màu mỡ của ngành dược còn khá lớn (dự báo của hãng nghiên cứu thị trường IBM, quy mô ngành dược phẩm Việt Nam có thể đạt 16,1 tỷ USD vào năm 2026), song việc mở rộng tiến trình hội nhập thông qua các hiệp định thương mại, công ty dược phẩm trong nước sẽ đối diện với sức ép cạnh tranh lớn hơn từ những công ty nước ngoài. Hơn nữa, đa phần công ty dược trong nước chủ yếu sản xuất thực phẩm chức năng, còn tân dược thì nghiêng về thuốc generic, trong khi biệt dược lại là "sân chơi" của DN FDI.

Mặc dù vậy, những chuyên gia cho rằng, các DN trong nước không cần phải lo quá, vì hầu hết DN đều đuối sức sau nhiều tháng chống chọi với dịch bệnh. Việc tranh thủ đàm phán và bán cổ phần cho đối tác ngoại lúc này cũng là giải pháp tốt để vượt qua khó khăn, lấy lại cân bằng tài chính. Tuy nhiên, để tăng lợi thế cạnh tranh, DN nội phải tăng chi phí cho R&D (nghiên cứu và phát triển), hoặc hợp tác với những công ty dược nước ngoài nhằm nâng cao năng lực sản xuất.