Thuận lợi và thách thức đan xen

Ngành chế biến gỗ chiếm tỷ trọng cao trong tổng giá trị sản xuất công nghiệp Bình Dương và có tốc độ tăng trưởng cao trong thời gian qua. Năm 2017, kim ngạch xuất khẩu ngành chế biến gỗ của Bình Dương đạt hơn 4 tỷ USD, chiếm 14,7% tổng kim ngạch xuất khẩu toàn tỉnh và chiếm 54,8% tổng kim ngạch xuất khẩu ngành gỗ cả nước. Năm 2018, kim ngạch xuất khẩu ngành chế biến gỗ của Bình Dương đạt hơn 3,2 tỷ USD, là địa phương đứng đầu cả nước về xuất khẩu.

Bình Dương hiện được xem là trung tâm của ngành công nghiệp chế biến và xuất khẩu sản phẩm gỗ của Việt Nam

Năm 2019, Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác tự nguyện về thực thi Luật Lâm nghiệp, quản trị rừng và thương mại lâm sản (VPA/FLEGT) giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EU) có hiệu lực. Khi tham gia vào CPTPP, ngành gỗ của Việt Nam có cơ hội tiếp tục thâm nhập sâu hơn vào thị trường các nước thành viên khi thuế xuất nhập khẩu về 0%. Đây là điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp (DN) gỗ Việt Nam nói chung và Bình Dương nói riêng có nhiều cơ hội phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh hơn nữa. Ngành gỗ sớm trở thành ngành kinh tế mũi nhọn trong sản xuất, xuất khẩu của Việt Nam theo định hướng của Chính phủ.

Theo ông Điền Quang Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Chế biến gỗ Bình Dương (BIFA), CPTPP chính thức có hiệu lực đã mở ra cơ hội mới cho ngành gỗ Việt Nam mở rộng thị trường, khi thuế suất gần như bằng 0% tại 11 nước thành viên CPTPP. Còn việc tham gia VPA/FLEGT với EU sẽ mở rộng cửa cho xuất khẩu gỗ của Việt Nam sang thị trường này, do các nước châu Âu có quy định rất khắt khe về nguồn gốc xuất xứ gỗ. Bên cạnh đó, khi CPTPP có hiệu lực sẽ giúp DN trong nước mua máy móc, thiết bị và công nghệ từ các quốc gia phát triển như: Nhật Bản, Canada... thuận lợi hơn khi thuế hạ xuống, để đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm.

Một thuận lợi khác cho các DN xuất khẩu gỗ là khi căng thẳng thương mại Mỹ - Trung Quốc đang leo thang. Chính quyền Tổng thống Donald Trump bắt đầu tăng thuế từ 10% lên 25% với 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc từ ngày 10/5/2019. Trước đó, trong danh sách các mặt hàng của Trung Quốc dự kiến bị Mỹ áp thuế nhập khẩu bổ sung có mặt hàng gỗ, nội thất. Như vậy, nếu hàng Trung Quốc bị đánh thuế, các nhà nhập khẩu Mỹ nhiều khả năng sẽ đi tìm nguồn hàng khác, trong đó có Việt Nam. Đây là cơ hội lớn cho các DN của Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ sang thị trường Mỹ trong thời gian tới.

Đáng chú ý, trong 4 tháng đầu năm 2019 trị giá xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam sang thị trường Mỹ tăng rất mạnh, đạt 1,4 tỷ USD, tăng 34,7% so với cùng kỳ năm 2018. Hiện Mỹ là một trong những thị trường nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ lớn nhất của Việt Nam.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia trong ngành, cơ hội này đi kèm với không ít thách thức đối với DN gỗ trong nước. “Thách thức lớn mà ngành gỗ phải đối mặt là dòng vốn đầu tư vào ngành gỗ từ Trung Quốc sang Việt Nam tăng mạnh sẽ khiến mặt hàng gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam có thể phải chịu sự kiểm soát chặt chẽ của Cơ quan Thương mại Mỹ khi xuất khẩu vào thị trường này trong thời gian tới. Bên cạnh đó, khi dòng vốn đổ vào thị trường Việt Nam thì sức cạnh tranh về giá cả của gỗ thành phẩm sẽ khốc liệt hơn” - ông Lê Văn Minh, Phó Chủ tịch BIFA cho hay.

Doanh nghiệp gỗ Bình Dương đang tập trung đầu tư đổi mới công nghệ để nâng cao năng lực xuất khẩu

Đầu tư đổi mới công nghệ tăng năng lực cạnh tranh

Những năm qua, ngành công nghiệp Việt Nam trong đó có ngành gỗ tạo ra sự cạnh tranh nhờ vào nhân công giá rẻ. Tuy nhiên hiện nay nhân công không còn dễ tìm vì sự cạnh tranh của ngành nghề khác đặc biệt là DN nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam. Trong khi khách hàng luôn đòi hỏi sản phẩm có mẫu mã đẹp hơn nhưng giá cả tăng rất ít hoặc không thay đổi, tạo áp lực cải tiến rất lớn cho ngành gỗ hiện nay.

Thị trường quốc tế đang rộng mở, để nắm bắt cơ hội này, hiện các DN gỗ Bình Dương đang thay đổi tư duy quản lý theo mô hình chuyên nghiệp, đầu tư công nghệ để nâng cao năng suất lao động, để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Theo Bà Dương Thị Tú Trinh, Giám đốc Công ty Máy chế biến gỗ Thượng Nguyên (Bình Dương), để đứng vững và mở rộng thị trường xuất khẩu công ty đã mạnh dạn đầu tư trang bị máy móc công nghệ sản xuất hiện đại, theo đúng tiêu chuẩn quốc tế. Việc đầu tư máy móc công nghệ này sẽ giúp công ty nâng cao năng suất lao động, gảm thiểu lao động chân tay… từ đó tạo ra nhiều sản phẩm kết cấu, mẫu mã mới, đáp ứng nhu cầu, đòi hỏi ngày càng khó tính của thị trường, nhất là đối với mặt hàng cao cấp về chất lượng và mỹ thuật.

Như vậy, các DN cần đầu tư nhiều hơn cho thiết kế cũng như trang bị thêm công nghệ để tăng lợi thế cạnh tranh, để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. “Đầu tư công nghệ, đổi mới quản trị hiện nay đã và đang là xu hướng sống còn đối với các DN ngành gỗ Việt Nam nói chung và Bình Dương nói riêng. Bên cạnh đó, các DN cần chú trọng nâng cao vai trò, trách nhiệm của người lao động, quan tâm tốt hơn đời sống của người lao động để họ gắn bó lâu dài với DN” - Phó Chủ tịch BIFA nhấn mạnh.