Tại buổi làm việc của Bộ trưởng Trần Tuấn Anh với Cục Xuất nhập khẩu sáng ngày 7/8, tại Hà Nội, ông Phan Văn Chinh - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) thông tin, kim ngạch nhập khẩu nhóm hàng cần kiểm soát 7 tháng đầu năm 2019 ước đạt 10,35 tỷ USD, tăng 21,1% so với cùng kỳ năm 2018, chiếm tỷ trọng 7,2% trong tổng kim ngạch nhập khẩu. Sự tăng trưởng của nhóm hàng này chủ yếu do nhập khẩu ô tô dưới 9 chỗ ngồi và linh kiện phụ tùng ô tô tăng trưởng mạnh so với cùng kỳ năm trước.

Cụ thể, 6 tháng đầu năm 2019, cả nước nhập khẩu 75.437 ô tô các loại, trị giá gần 1,7 tỷ USD, tăng 511,5% về số lượng và tăng 411,2% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018, gần đạt mức cả năm 2018 (81.787 chiếc). Số lượng nhập khẩu trung bình mỗi tháng khoảng 12.570 xe, tương đương số lượng xe nhập khẩu trung bình 5 tháng cuối năm 2018.

Giá nhập khẩu trung bình ô tô các loại giảm hơn 4.000 USD/xe, từ mức 26.649 USD/xe xuống còn 22.275 USD/xe. Trong đó, ô tô dưới 9 chỗ ngồi giá nhập khẩu trung bình cùng giảm khoảng hơn 3.000 USD/xe (từ mức 22.530 USD/xe xuống còn 19.258 USD/xe).

Theo ông Phan Văn Chinh, mức tăng mạnh nhập khẩu ô tô xuất phát từ một số nguyên nhân. Cụ thể, mức tăng mạnh tập trung chủ yếu vào dòng ô tô con, chiếm đến 72,8% tổng lượng nhập khẩu ô tô. Đây là dòng xe vừa phục vụ nhu cầu tiêu dùng, vừa phục vụ kinh doanh nên nhu cầu xã hội rất lớn. Ngoài ra, một số dòng ô tô con còn được giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với dòng xe dung tích nhỏ theo quy định của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt nhằm khuyến khích các phương tiện tiết kiệm nhiên liệu, thân thiện với môi trường.

Bên cạnh đó, thuế nhập khẩu ô tô từ ASEAN về Việt Nam giảm về mức 0%, do vậy nhập khẩu ô tô từ khu vực ASEAN tăng mạnh. Ngoài ra, sau một thời gian bị chững lại do những quy định của Nghị định 116, các doanh nghiệp nhập khẩu và hãng sản xuất đã đáp ứng được các yêu cầu của Nghị định, đặc biệt là vấn đề Giấy chứng nhận kiểu loại (VTA). Do vậy các doanh nghiệp gia tăng nhập khẩu để bù vào lượng xe nhập khẩu giảm ngay sau khi Nghị định 116 được ban hành.

Lượng xe nhập khẩu giảm mạnh trong nửa đầu năm 2018, bắt đầu tăng ở 6 tháng cuối năm 2018 và duy trì mức độ nhập khẩu từ đó đến nay. Do vậy, khi so sánh 6 tháng đầu năm 2019 với 6 tháng đầu năm 2018, mức tăng nhập khẩu rất cao.

Dự báo, trong những năm tiếp theo, kim ngạch nhập khẩu ô tô sẽ tiếp tục tăng theo nhu cầu sử dụng ngày càng cao, ảnh hưởng đến ngành sản xuất nội địa và cán cân thương mại.

Trước số lượng xe nhập khẩu tăng đến hơn 511,5% trong nửa đầu năm, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho rằng, việc nhập khẩu tăng mạnh đã tác động đến sản xuất lắp ráp ô tô trong nước. Các doanh nghiệp tranh thủ cơ hội ưu đãi thuế quan để tăng sự cạnh tranh, gây áp lực tăng đối với doanh nghiệp ô tô nội địa.

Trong bối cảnh đó, Bộ trưởng yêu cầu Cục Xuất nhập khẩu rà soát lại việc nhập khẩu và phân tích về hiện tượng tăng nhanh số lượng nhập ô tô về Việt Nam vừa qua. Đồng thời đề nghị Cục Công nghiệp rà soát đánh giá bối cảnh phát triển công nghiệp ô tô trong nước, tính toán các phương án, dư địa có thể sử dụng (thuế nội địa, thực thi cam kết hội nhập) nhằm hài hoà lợi ích quốc gia, phát triển ngành công nghiệp ô tô trong nước và bảo vệ người tiêu dùng.