Tại kết luận thanh tra về việc chấp hành quy định pháp luật, tuân thủ quy hoạch trong khai thác mỏ và chế biến alumin (bô xít) tại Công ty TNHH MTV Nhôm Đắk Nông (thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam - TKV), Bộ Công Thương đã yêu cầu đơn vị này khai thác đúng công suất thiết kế.

Theo giấy phép do Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp, TKV được khai thác bô xít bằng phương pháp lộ thiên để cung cấp nguyên liệu cho nhà máy alumin là 650.000 tấn/năm; trữ lượng tương ứng là trên 152,3 triệu tấn quặng; trữ lượng khai thác là 42,4 triệu tấn quặng tinh bô xít. Dự án có thời hạn giấy phép là 30 năm, khai thác trong 27 năm sau 3 năm xây dựng cơ bản mỏ.

Nhôm Đắk Nông năm 2020 đã bị phạt 100 triệu đồng

Tuy nhiên, năm 2019, khối lượng khai thác quặng nguyên khai thực tế là hơn 4 triệu tấn, tương đương 1,2 triệu tấn tinh quặng, trữ lượng địa chất là 4,3 triệu tấn. Đến năm 2020, khối lượng khai thác quặng nguyên khai thực tế là 4,4 triệu tấn, tương đương 1,6 triệu tấn tinh quặng, trữ lượng địa chất là 4,8 triệu tấn.

Theo cơ quan thanh tra, năm 2019 khối lượng tinh quặng khai thác thực tế thấp hơn so với giấy phép, nhưng năm 2020 việc khai thác lại cao hơn thực tế là 142.968 tấn so với giấy phép. Hàm lượng quặng nhôm oxit (alumin) trong cả hai năm đều cao hơn so với thiết kế.

Với khâu tuyển quặng, năm 2019 đạt 1,6 triệu tấn, thấp hơn thiết kế, năm 2020 đạt 1,652 triệu tấn, cao hơn thiết kế.

Hàm lượng quặng bô xít năm 2019 đạt 50,44%, năm 2020 đạt 50,83%, đều cao hơn thiết kế được phê duyệt.

Trong khi đó, thực thu quặng tinh năm 2019 đạt 59,72%, thấp hơn so với thiết kế, năm 2020 đạt 61,61%, cao hơn so với thiết kế.

Theo giải trình của công ty, năm 2020 sản lượng quặng nguyên khai khai thác tăng thêm tương đương 142.968 tấn quặng tinh so với công suất được phê duyệt.

Nguyên nhân là do khi nhà máy alumin đi vào sản xuất thương mại năm thứ tư, đã rút được kinh nghiệm từ các năm trước, duy trì được thời gian dài vận hành ở chế độ tải cao, giảm thời gian dừng sửa chữa, cải tiến để tăng chất lượng, tăng thực thu sản phẩm.

Phòng điều khiển trung tâm Nhà máy sản xuất Alumin Nhân Cơ

Dẫn tới năm 2020, nhà máy sản xuất đạt 715.268 tấn alumin quy đổi, vượt công suất thiết kế khoảng 10%.

Năm 2020, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (Bộ Tài nguyên và Môi trường) đã kiểm tra việc chấp hành pháp luật về hoạt động khai thác khoáng sản, bảo vệ môi trường của TKV, xử phạt vi phạm hành chính với Công ty Nhôm Đắk Nông 100 triệu đồng do vi phạm lỗi khai thác không đúng thiết kế, và cảnh cáo do vi phạm lỗi khai thác vượt công suất được phép khai thác trong giấy phép.

Kết luận cũng chỉ rõ công ty và TKV đã thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ nộp ngân sách nhà nước với số tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, thuế tài nguyên và phí môi trường phải nộp.

Trên cơ sở đó, cơ quan Thanh tra Bộ Công Thương kiến nghị Công ty Nhôm Đắk Nông - TKV tiếp tục khắc phục các vấn đề tồn tại theo yêu cầu của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, cụ thể: rà soát, có kế hoạch dài hạn trong công tác giải phóng mặt bằng diện tích đất khai thác mỏ phù hợp với tiến độ khai thác mỏ trước khi phê duyệt, đảm bảo tuân thủ theo đúng quy định hiện hành.

Để sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên quặng bô xít, công ty báo cáo TKV xem xét, tiến hành đánh giá lại các thành phần vật chất quặng nguyên khai. Rà soát hồ sơ thiết kế khai thác mỏ, xây dựng định mức chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật từ khai thác, tuyển khoáng, chế biến alumin cho phù hợp với thực tế, tránh thất thoát tài nguyên.

Thanh tra Bộ Công Thương cũng đề nghị TKV tuân thủ trình tự khai thác theo đúng thiết kế đã được các cấp có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt, nghiên cứu đề án tuyển và chế biến alumin từ quặng bô xít để tránh làm thất thoát tài nguyên.