Tại dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi đang được lấy ý kiến, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội nêu rõ, điều kiện hưởng loại trợ cấp hưu trí gồm nhóm đối tượng là người từ 60 tuổi trở lên và đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định (lộ trình nam 62 tuổi vào năm 2028 và nữ 60 tuổi năm 2035), đóng bảo hiểm xã hội dưới 15 năm mà không có lương hưu.

Đối với người từ 60 đến dưới 80 tuổi, chưa đóng đủ 15 năm bảo hiểm xã hội, nếu có nguyện vọng thì được nhận trợ cấp hưu trí hàng tháng. Nhóm này được cấp bảo hiểm y tế miễn phí, hỗ trợ mai táng phí 10 triệu đồng mỗi người khi qua đời. Mức trợ cấp được Chính phủ điều chỉnh dựa trên chỉ số giá tiêu dùng, tình hình kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách.

Mức hưởng cho nhóm này tùy vào thời gian tham gia và tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội. Trong quá trình hưởng, nếu lao động qua đời thì thân nhân được nhận một lần số tiền người đó chưa hưởng hết cùng 10 triệu đồng trợ cấp mai táng.

Với nhóm đối tượng là người từ 80 tuổi trở lên, không đóng bảo hiểm xã hội và không có lương hưu, ngân sách nhà nước chi trợ cấp xã hội 500.000 đồng mỗi tháng. Tuổi hưởng trợ cấp có thể thấp hơn, mức hưởng cao hơn và được đề xuất giao cho Chính phủ quy định theo từng thời kỳ tùy vào ngân sách.

Theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, nếu mức trợ cấp cho người trên 80 tuổi nâng từ 360.000 đồng mỗi tháng như hiện nay lên 500.000 đồng thì mỗi năm kinh phí nhà nước chi thêm 2.200 tỷ đồng. Khoản này chưa bao gồm tiền mua thẻ bảo hiểm y tế, gia tăng người thụ hưởng, điều chỉnh mức hưởng hàng năm.

Theo số liệu thống kê, hiện nay số người hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng, trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi là hơn 5,1 triệu người, mới chỉ chiếm 35% so với số người sau độ tuổi nghỉ hưu. Trong đó, số người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi) là hơn 1,8 triệu người.

Cơ quan soạn thảo đánh giá, theo quy định của pháp luật hiện hành, độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khá cao (80 tuổi), thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tối thiểu để hưởng lương hưu khá dài (20 năm) dẫn đến nhiều người không tích lũy đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội để đủ điều kiện hưởng lương hưu, và cũng chưa đủ điều kiện về tuổi để được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Tổ chức Lao động quốc tế cũng dự báo, nếu không có sự hỗ trợ tích cực từ ngân sách Nhà nước thì đến năm 2030, Việt Nam sẽ có trên 16 triệu người cao tuổi không có lương hưu do tốc độ già hóa xảy ra nhanh hơn cả tốc độ phát triển của nền kinh tế.

Như vậy, ước tính hiện có khoảng 1,2 triệu người cao tuổi từ 80 tuổi trở lên mà không có lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng khác đang hưởng trợ cấp xã hội. Điều này có nghĩa khoảng 1,2 triệu người cao tuổi nói trên được nâng mức hưởng trợ cấp hằng tháng, có sự cải thiện về kinh tế hơn.